Du lịch Ba Vì, làm sao lấy lại hào quang xưa?

Vào khoảng đầu thập niên 1940, người Pháp đã xây dựng một khu du lịch tầm cỡ quốc tế ở vùng rừng núi Ba Vì (nay là Vườn quốc gia Ba Vì, Hà Nội).

Ba Vì hiện đang là điểm đến ưa thích của người dân thủ đô, thế nhưng để trở thành điểm đến của người dân cả nước và khách quốc tế thì còn cần nhiều nỗ lực.

Vào khoảng đầu thập niên 1940, người Pháp đã xây dựng một khu du lịch tầm cỡ quốc tế ở vùng rừng núi Ba Vì (nay là Vườn quốc gia Ba Vì, Hà Nội). Ba Vì hiện đang là điểm đến ưa thích của người dân thủ đô, thế nhưng để trở thành điểm đến của người dân cả nước và khách quốc tế thì còn cần nhiều nỗ lực.

Với mong muốn tìm lại ánh hào quang xưa của Ba Vì, trong khuôn khổ Lễ hội Du lịch Hà Nội năm 2025, Sở Du lịch Hà Nội vừa phối hợp với Hiệp hội Du lịch Hà Nội giao Câu lạc bộ Du lịch Thủ đô (Captour) tổ chức chương trình khảo sát sản phẩm, dịch vụ du lịch và tọa đàm “Ba Vì – Hành trình xanh, điểm đến xanh”.

Dấu tích đền, đài xưa… thiên nhiên và đậm bản sắc văn hóa

Nằm cách trung tâm Hà Nội hơn 60km về phía Tây, Vườn quốc gia Ba Vì sở hữu hệ sinh thái vùng núi rộng khoảng 12.000 ha với địa hình thấp dần từ Nam xuống Bắc, từ Tây sang Đông, chia thành hai khu vực chính sườn Đông và sườn Tây.

Khu vực sườn Đông gồm các xã Yên Bài, Vân Hòa, Tản Lĩnh, nổi bật với những dòng suối tự nhiên và thác nước ngoạn mục, như: Khoang Xanh, Ao Vua, Thác Mơ… Nơi đây tạo nên phong cảnh sơn thủy hữu tình, lý tưởng để phát triển các khu du lịch sinh thái. Trong khi đó, khu vực sườn Tây gồm các xã: Ba Vì, Minh Quang, Khánh Thượng với cảnh quan rừng núi tự nhiên và sông Đà chảy qua, mang đến tiềm năng lớn cho du lịch nghỉ dưỡng và văn hóa.

Cũng như Đà Lạt, Sa Pa hay Tam Đảo, người Pháp xây dựng ở Ba Vì nhiều biệt thự nghỉ dưỡng ở cốt 400, 600 và 1.000. Đến Ba Vì, du khách không khỏi ngỡ ngàng trước những phế tích kiến trúc Pháp ẩn khuất trong những vạt rừng.

Ở cốt 600, khu dinh đại tá là một công trình tiêu biểu của kiến trúc Pháp tại Ba Vì, hiện vẫn còn khá nguyên vẹn. Đi lên chút nữa là khu trại hè dành cho con em người Pháp và các quan lại chính quyền thuộc địa, gồm 4 khu nhà cấp 4 được xây dựng kiên cố bằng đá. Nằm giữa khu rừng tự nhiên với nhiều loài cây gỗ lớn như sồi, dẻ, cà lồ, kháo…

Nhà thờ đổ nằm ở độ cao 800 m, giữa tán rừng già. Bị bỏ hoang đã nhiều năm, phần mái của nhà thờ không còn, trơ ra giáo đường âm u giữa cây lá um tùm. Người Pháp còn xây dựng khu cô nhi viện với những ô cửa, mái vòm đặc trưng. Chính vẻ phế tích hoang tàn để lại cùng với lớp địa y bao trùm trên từng vách đá, kẽ tường càng tăng thêm sự rêu phong cổ kính cho những công trình nơi đây.

Đoàn khảo sát tại Vườn quốc gia Ba Vì.

Đặc biệt, ở độ cao 1.000-1.100 m tại sườn Tây đỉnh Tản Viên là hệ thống nhà tù chính trị bí mật được xây dựng kiên cố nhằm giam cầm các chiến sĩ cách mạng. Nhà tù được bố trí thành 3 khu: khu 1 là nơi ở cho cai tù; khu 2, khu 3 là nơi giam giữ phạm nhân. Với tổng thể gần 1.000 m2, hệ thống nhà tù ở Ba Vì có thể giam giữ 100-200 phạm nhân.

Với lợi thế về tự nhiên, Ba Vì còn là nơi giao thoa, đậm đà bản sắc văn hóa của các dân tộc Kinh, Mường, Dao… tạo nên sức hút độc đáo. Nhiều di tích lịch sử – văn hóa, như đền Hạ, đền Trung, đền Thượng trên đỉnh Ba Vì và đền thờ Bác Hồ là điểm đến tín ngưỡng hấp dẫn.

Với những lợi thế vượt trội, huyện Ba Vì đang tập trung triển khai các nghị quyết và kế hoạch phát triển du lịch bền vững, phấn đấu đưa du lịch trở thành động lực chính trong phát triển kinh tế – xã hội địa phương.

Nỗ lực lấy lại vị thế khu du lịch tầm cỡ quốc gia

Trao đổi tại buổi tọa đàm, ông Trần Trung Hiếu – Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội cho biết, mặc dù đang là điểm đến “hot” của du lịch Thủ đô, du lịch Ba Vì vẫn chưa phát triển xứng với tiềm năng. “Mỗi năm Ba Vì đón khách du lịch chiếm khoảng 1/10 tổng số khách du lịch Hà Nội và chi tiêu bình quân của mỗi du khách đang ở mức khá thấp”, ông Hiếu cho biết.

Điều thuận lợi là Ba Vì đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt định hướng phát triển trở thành một trong bốn khu du lịch quốc gia trên địa bàn TP.Hà Nội. Ngành du lịch Hà Nội đang tập trung cùng với các đơn vị, các chính quyền địa phương, doanh nghiệp du lịch và các nhà đầu tư thúc đẩy để Ba Vì sớm đủ các điều kiện để được công nhận là khu du lịch quốc gia. Trong giai đoạn 2020 – 2030, còn cần có thêm nhiều nhà đầu tư quan tâm, phát triển, nâng cấp, nâng cao giá trị sản phẩm và đa dạng hóa sản phẩm du lịch Ba Vì xứng với tiềm năng.

Hơn 50 doanh nghiệp du lịch và đại diện các cơ quan báo chí tham dự hội thảo.

Theo ông Trần Trung Hiếu, để làm được điều này, ngành du lịch cần có sự kết nối chặt chẽ giữa các doanh nghiệp du lịch. Hiệp hội du lịch thành phố Hà Nội đã thành lập Chi hội du lịch Ba Vì để thúc đẩy hơn nữa năng lực kết nối, hoạt động của các đơn vị kinh doanh du lịch bản địa Ba Vì, doanh nghiệp du lịch Hà Nội và kết nối với các địa phương trong cả nước.

“Đồng hành với các doanh nghiệp, Sở Du lịch Hà Nội đã có nhiều các hoạt động xúc tiến, xây dựng sản phẩm gắn với chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, phát triển nhiều sản phẩm du lịch nông thôn cũng như mô hình du lịch trang trại đồng quê, khai thác tốt các giá trị cảnh quan, giá trị văn hóa các dân tộc trên địa bàn, mang đến cho du khách những sản phẩm du lịch trọn vẹn, chất lượng cao”, ông Hiêu chia sẻ.

Tại buổi tọa đàm, ông Nguyễn Mạnh Thản – Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội (cũng là doanh nhân đã đầu tư vào nhiều dự án lớn tại phía Bắc Ba Vì như Ao Vua, Đảo Ngọc Xanh, Đầm Long) cho rằng, Ba Vì có tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch nhưng thực tế còn rất nhiều khó khăn, chưa phát huy được hết lợi thế, tiềm năng ở đây. Nếu không có sự thiết kế, quy hoạch lại và tăng cường đầu tư nguồn lực tài chính, con người thì du lịch Ba Vì vẫn chưa thể bứt phá.

Ông Nguyễn Mạnh Thản – Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội phát biểu tại hội thảo.

Ông Dương Xuân Tráng – Giám đốc sản phẩm Mai Việt Travel nhận xét, điều quan trọng là phải khai thác các lợi thế của Ba Vì sao cho có tính đặc thù, mới mẻ, tập trung khai thác dòng sản phẩm xanh, gắn với các giá trị tự nhiên và đa dạng sinh học của Vườn quốc gia Ba Vì. Để khai thác tốt các giá trị này thì các sản phẩm treckking, cắm trại… cần phải tạo được hành trình liên tuyến, lộ trình rõ ràng đối với từng tuyến, chặng. Cũng cần có hệ thống giới thiệu những giá trị đặc biệt về hệ sinh thái, phong cảnh… Công tác giới thiệu cũng cần phải chuyên nghiệp, bài bản hơn nữa, ứng dụng nhiều sản phẩm công nghệ hơn, hướng tới các yếu tố môi trường bền vững.

Tại tọa đàm, nhiều doanh nghiệp lữ hành có chung quan điểm cho rằng, Ba Vì đang thiếu các sản phẩm du lịch cao cấp, phù hợp với định hướng xây dựng thành khu du lịch quốc gia. Ba Vì chưa khai thác hết tiềm năng, đặc biệt là đối với các dịch vụ cao cấp, từ lưu trú, ẩm thực, trải nghiệm văn hóa, đến các tour khám phá lợi thế đa dạng sinh học vốn là lợi thế của Ba Vì.

Bên cạnh đó, cần có sự kết nối chặt chẽ giữa các nhà đầu tư, điểm đến và công ty lữ hành để tạo ra các chuỗi sản phẩm du lịch hoàn chỉnh, chất lượng cao.