Dù đã bỏ hút thuốc nhiều năm, ung thư phổi vẫn là mối “đe dọa”

Theo dõi VGT trên

Nhiều người hút thuốc cứ nghĩ, khi nào đến trung niên thì bỏ là “vừa”, mà không ngờ rằng tác hại khói thuốc còn đeo đẳng họ dài lâu.

Bỏ thuốc nhiều năm vẫn bị ung thư phổi

Bệnh nhân nam tên là N.H.Đ, 57 tuổi, quê ở Nghệ An, nhập viện Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu bệnh viện Bạch Mai ngày vì lý do ho, đau tức ngực, ăn ngủ kém, sút cân nhanh. Trước đó, ông Đ. đã được bệnh viện tỉnh phát hiện một khối u phổi phải.

Dù đã bỏ hút thuốc nhiều năm, ung thư phổi vẫn là mối đe dọa - Hình 1

Ông Đ. vẫn bị ung thư phổi dù đã bỏ thuốc 20 năm nay – Ảnh minh họa.

Ông Đ. có tiền sử hút thuốc lá từ năm 15 tuổi, trung bình 1 bao/ngày trong hơn 20 năm, đã bỏ thuốc cách đây 20 năm, uống rượu không thường xuyên. Đặc biệt, gia đình của ông Đ. có bố và anh trai đều mắc ung thư phổi.

Sau khi làm các kiểm tra, bác sĩ xác định ông Đ. bị ung thư biểu mô tuyến của phổi và được điều trị hóa chất. Sau 3 liệu trình, khối u đã thu nhỏ, các triệu chứng đau, tức ngực, ho đã không còn.

Trường hợp bệnh nhân khác là Đ.N.C., nam 67 tuổi, Hà Nội, vào viện vì đau ngực và ho. Cách vào viện 1 tháng bệnh nhân xuất hiện đau tức ngực phải âm ỉ, ho đờm trắng, không sốt, không khó thở. Bệnh nhân đi khám được chụp cắt lớp vi tính ngực phát hiện u phổi phải. Bản thân ông C. không mắc bệnh lý nội khoa nào nhưng có tiền sử hút thuốc lá nhiều năm, nửa bao/ngày.

Sau khi làm các xét nghiệm lâm sàng, ông C. được chẩn đoán ung thư phổi phải di căn hạch trung thất, hạch thượng đòn hai bên, di căn hai phổi, tuyến thượng thận trái, giai đoạn T4N3M1 (giai đoạn IV). Bệnh nhân được chỉ định điều trị hóa chất, sau 6 chu kỳ hóa chất bệnh đáp ứng hoàn toàn.

Video đang HOT

Thanh niên trai tráng cũng phải nhập viện vì thuốc lá

Mới đây, trên tài khoản facebook của mình N.Đ.T có chia sẻ về hình ảnh mình phải nằm viện và thực hiện phẫu thuật 3 lần trong vòng 10 ngày, cảm giác như “chết đi, sống lại”.

Dù đã bỏ hút thuốc nhiều năm, ung thư phổi vẫn là mối đe dọa - Hình 2

Trong 10 ngày, thanh niên 23 tuổi phải làm phẫu thuật phổi 3 lần chỉ vì hút thuốc lá – Ảnh: FBNV.

Trong những ngày đau đớn vô cùng, T đã “ngấm” những nguy hại mà thuốc là gây ra vì vậy, thanh niên này đã dùng chính hình ảnh của mình để kêu gọi mọi người từ bỏ thuốc lá.

Theo đó T viết: ” Lời khuyên cho những ai đã và đang có ý định hút thuốc lá thì bỏ đi nhé, một ngày nào đó bạn sẽ mất tất cả vì những thứ vô bổ đó.

Khoảng thời gian 2 tháng thật đáng sợ, chưa bị thì thờ ơ mặc kệ, bị rồi mới biết cảm giác đau đớn là như thế nào, 10 ngày mổ tận 3 lần như ‘chết đi sống lại’”.

Được biết, dù chỉ mới 23 tuổi, nhưng T. đã có thâm niên hút thuốc lá 6 năm với số lượng 1 bao thuốc/ngày.

Do hút thuốc vô tội vạ nên thân hình cậu gầy gò, ốm yếu, đặc biệt khoảng 2 tháng nay, T thường xuyên bị tức ực, khó thở khiến cậu không thể tập trung làm được bất kỳ công việc gì. Lúc đó T đã vào viện khám và được bác sĩ chẩn đoán bị trào khí, tràn dịch màng phổi mức độ khá nghiệm trọng, phải dùng bình lọc…

10 ngày nhập viện với 3 lần phẫu thuật liên tiếp trên cơ thể gầy gò, ốm yếu, T cho biết, đây là khoảng thời gian đầy ám ảnh nhất đối với cậu khi phải thường xuyên đối mặt với những cơn đau hậu phẫu.

Bỏ thuốc lá ngay nhưng đừng quên chăm sóc lá phổi đã bị thương tổn

Nhiều người hút thuốc cứ nghĩ, khi nào đến tuổi trung niên thì cai là “vừa”, để bảo đảm sức khỏe. Những trường hợp như ông C., ông Đ. hay thanh niên T. ở trên cho thấy, tác hại của khói thuốc đeo bám người đã và đang hút thuốc dài lâu.

Dù đã bỏ hút thuốc nhiều năm, ung thư phổi vẫn là mối đe dọa - Hình 3

Khói thuốc lá gây hại cho sức khỏe kể cả khi bạn không còn hút thuốc nữa.

Vì vậy, mọi người hãy từ bỏ ngay ý định hút thuốc lá nếu không muốn nhận về những hậu quả khôn lường đến sức khỏe cũng như tính mạng bản thân và ảnh hưởng đến cả sức khỏe, kinh tế của những người thân trong gia đình. Đừng để “sướng cái miệng mà hại cái thân” hại tất cả những người thân trong gia đình mình.

Thực tế cho thấy, ung thư phổi thường gặp ở nam giới có độ tuổi từ 60- 75 tuổi, những người có tiền sử hút thuốc nhiều năm (80%), gia đình có người bị ung thư phổi, phơi nhiễm phóng xạ uranium, khí Radon, Amiăng, ô nhiễm không khí…

Triệu chứng sớm của ung thư phổi không rõ ràng và thường bị bỏ qua nên phần lớn các trường hợp phát hiện ung thư phổi đều ở giai đoạn muộn, khi đó người bệnh đã có các triệu chứng như ho dai dẳng tăng dần, ho ra máu kèm theo đau ngực, khó thở, sụt cân nhanh và các triệu chứng ở các cơ quan bị di căn nếu có.

Ở Việt Nam, chỉ có khoảng 18% bệnh nhân được chẩn đoán ung thư phổi sống sau 5 năm do thường bị phát hiện bệnh muộn. Vì vậy, những người nằm trong nhóm có nguy cơ cao (kể cả những người đã bỏ hút thuốc nhiều năm), cũng cần đi khám định kỳ để sàng lọc, phát hiện bệnh sớm để điều trị kịp thời và nâng cao chất lượng sống.

Minh Khôi

Theo ĐSPL

Đối phó với tăng cân khi cai thuốc lá

Tăng cân rất thường gặp khi cai thuốc lá nhưng thực ra không phải là người cai thuốc lá tăng cân mà người hút thuốc lá gầy quá mức và khi cai thuốc sẽ phục hồi lại cân nặng bình thường.

Đối phó với tăng cân khi cai thuốc lá - Hình 1

Cai thuốc lá có thể tăng cân nhưng hoàn toàn kiểm soát được - Ảnh: Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá

Theo Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá - Bộ Y tế, một nghiên cứu kéo dài trong 10 năm đánh giá tăng cân do cai thuốc lá trên hàng ngàn người, kết quả nghiên cứu có đến 2/3 người cai thuốc lá tăng cân trong đó mức tăng cân trung bình là 2,8 kg ở nam và 3,8 kg ở nữ. Số cân nặng tăng lên còn tùy thuộc vào giới tính, trong đó giới nam tăng cân ít hơn giới nữ: 52% nữ giới tăng hơn 3 kg nhưng chỉ có 44% nam giới tăng hơn 3 kg. Theo đánh giá của các bác sĩ trong điều trị cai thuốc lá, người hút thuốc lá sau khi cai thuốc lá thì cân nặng của họ có tăng lên nhưng cuối cùng thì cân nặng trung bình của những người cai thuốc lá sau khi tăng cân lại không hơn cân nặng trung bình của những người không hút thuốc lá. Khi so sánh cân nặng trung bình của người không hút thuốc lá với người hút thuốc lá, người ta nhận thấy cân nặng trung bình của người hút thuốc lá bao giờ cũng thấp hơn cân nặng người không hút thuốc lá có cùng giới tính, chiều cao, tuổi tác.

Dinh dưỡng và thể dục

Như vậy cần phải nói lại cho đúng ở đây là người hút thuốc lá sau khi cai thuốc lá đã "phục hồi cân nặng bình thường" chứ không phải là tăng cân sau khi cai thuốc lá.

Cần thay đổi loại thức ăn: ăn ít thức ăn nhiều ngọt, mỡ và muối, ăn nhiều trái cây và thức ăn nhiều chất xơ. Duy trì tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày. Ưu tiên những môn tập thể dục nâng cao sức bền bỉ hơn là sức mạnh (ví dụ như: khuyến khích chạy bộ, bơi lội hơn tập cử tạ).

Trong những trường hợp tăng cân bệnh lý, rối loạn hành vi ăn uống, người cai thuốc lá cần phải đến tư vấn bác sĩ chuyên khoa về cai thuốc lá và dinh dưỡng để có những chế độ điều trị phù hợp dùng thuốc và không thuốc.

Theo Thanh niên

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Nạn nhân vụ cháy quán cà phê ở Hà Nội nguy cơ nặng lên, phải chuyển việnNạn nhân vụ cháy quán cà phê ở Hà Nội nguy cơ nặng lên, phải chuyển viện
09:16:29 20/12/2024
Hà Nội: Người đàn ông thủng tim vì ngã từ tầng 3, bệnh viện "báo động đỏ"Hà Nội: Người đàn ông thủng tim vì ngã từ tầng 3, bệnh viện "báo động đỏ"
22:41:14 19/12/2024
Cô gái trẻ ở Hà Nội thủng mũi, lộ chỉ chi chítCô gái trẻ ở Hà Nội thủng mũi, lộ chỉ chi chít
21:33:24 20/12/2024
Bệnh viện ngày càng đông người mắc loại ung thư liên quan ô nhiễmBệnh viện ngày càng đông người mắc loại ung thư liên quan ô nhiễm
08:56:40 20/12/2024
Hà Nội: Gia tăng số trẻ nhập viện vì sởi, nhiều trẻ biến chứng nặngHà Nội: Gia tăng số trẻ nhập viện vì sởi, nhiều trẻ biến chứng nặng
17:29:11 20/12/2024
Tiêm mỡ nhân tạo ở Hồng Kông, nữ Việt kiều phải mổ ngực biến dạng nặng nềTiêm mỡ nhân tạo ở Hồng Kông, nữ Việt kiều phải mổ ngực biến dạng nặng nề
20:04:01 20/12/2024
Điều ước Giáng sinh của những em bé chỉ mong sớm được về nhà, cho mẹ đỡ cựcĐiều ước Giáng sinh của những em bé chỉ mong sớm được về nhà, cho mẹ đỡ cực
12:43:05 21/12/2024
Chi 5 triệu đồng để được làm học sinh trong một ngày ở Nhật BảnChi 5 triệu đồng để được làm học sinh trong một ngày ở Nhật Bản
22:20:09 19/12/2024

Tin đang nóng

Sốc: Hỏa hoạn thiêu rụi nơi tài tử Nam Joo Hyuk đang quay phimSốc: Hỏa hoạn thiêu rụi nơi tài tử Nam Joo Hyuk đang quay phim
17:02:28 21/12/2024
Clip sốc: Sao nữ hạng A bị tình trẻ chặn đường đe dọa sau vụ tung ghi âm nhạy cảm, hành vi điên cuồng gây khiếp sợClip sốc: Sao nữ hạng A bị tình trẻ chặn đường đe dọa sau vụ tung ghi âm nhạy cảm, hành vi điên cuồng gây khiếp sợ
14:25:41 21/12/2024
Những sao Việt đổ vỡ tình cảm trong năm 2024Những sao Việt đổ vỡ tình cảm trong năm 2024
16:37:38 21/12/2024
Sao Việt 21/12: Midu tận hưởng bình yên bên chồng đại giaSao Việt 21/12: Midu tận hưởng bình yên bên chồng đại gia
16:16:45 21/12/2024
Bức ảnh trước khi nổi tiếng khiến mỹ nhân 9x xấu hổ đến mức muốn vứt bỏBức ảnh trước khi nổi tiếng khiến mỹ nhân 9x xấu hổ đến mức muốn vứt bỏ
18:02:04 21/12/2024
Hoa hậu Vbiz từng ở ẩn khiến cõi mạng "náo loạn" vì clip vỏn vẹn 4 giâyHoa hậu Vbiz từng ở ẩn khiến cõi mạng "náo loạn" vì clip vỏn vẹn 4 giây
14:29:19 21/12/2024
Mỹ Linh đang thắng thế tại "Chị đẹp đạp gió 2024"?Mỹ Linh đang thắng thế tại "Chị đẹp đạp gió 2024"?
14:13:31 21/12/2024
300 du khách bị đuổi khỏi sân bay khi chuẩn bị cất cánh: Hãng hàng không cho biết "không có gì nhầm lẫn"300 du khách bị đuổi khỏi sân bay khi chuẩn bị cất cánh: Hãng hàng không cho biết "không có gì nhầm lẫn"
17:55:53 21/12/2024

Tin mới nhất

Nhiều bệnh nhân ung thư sống thêm 10-20 năm

Nhiều bệnh nhân ung thư sống thêm 10-20 năm

12:39:12 21/12/2024
Ung thư là bệnh lý ác tính nhưng cơ hội điều trị khỏi, kéo dài thời gian sống phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có giai đoạn bệnh.
Ba không trước khi massage

Ba không trước khi massage

12:32:20 21/12/2024
Massage thúc đẩy tuần hoàn, đẩy dịch của cơ thể đi khắp nơi, đào thải lượng chất lỏng dư thừa nhanh hơn. Bạn sẽ ở trong trạng thái thư giãn sâu, hạ huyết áp, giảm mức độ hormone gây căng thẳng, tăng các hormone hưng phấn.
Lợi ích khó ngờ từ việc điều chỉnh kiểu đi bộ khác thông thường

Lợi ích khó ngờ từ việc điều chỉnh kiểu đi bộ khác thông thường

12:30:29 21/12/2024
Chỉ với 10 phút đi bộ mỗi ngày với một số thay đổi, bạn sẽ có thêm nhiều lợi ích sức khỏe, giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh về tim mạch, đột quỵ và ung thư.
Cà phê có thực sự tốt cho sức khỏe tim mạch?

Cà phê có thực sự tốt cho sức khỏe tim mạch?

12:20:34 21/12/2024
Cà phê lâu nay được cho là có tác dụng giảm mệt mỏi, tăng tỉnh táo và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Sự thật có phải vậy?
Hiểm họa từ đốt than sưởi ấm: Người dân cần lưu ý gì?

Hiểm họa từ đốt than sưởi ấm: Người dân cần lưu ý gì?

12:09:34 21/12/2024
Người dân được khuyến nghị tránh đốt than trong phòng kín, ưu tiên các phương pháp sưởi an toàn như máy sưởi điện và nâng cao nhận thức để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Tăng mạnh tỷ lệ mắc căn bệnh "thời đại số", ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng

Tăng mạnh tỷ lệ mắc căn bệnh "thời đại số", ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng

22:15:15 20/12/2024
Chỉ trong 1 năm, các cơ sở y tế lớn như Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, Bệnh viện Chợ Rẫy đã tiếp nhận hơn 15.000 ca điều trị liên quan đến căn bệnh này.
Bệnh nhân 15 tuổi dập nát một bàn tay do chơi pháo tự chế

Bệnh nhân 15 tuổi dập nát một bàn tay do chơi pháo tự chế

21:05:55 20/12/2024
Ngày 20/12, Bệnh viện chuyên khoa Sản - Nhi tỉnh Sóc Trăng đã tiếp nhận bệnh nhân P. (15 tuổi, ngụ huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng) bị dập nát bàn tay do chơi pháo tự chế.
Kinh tế Mỹ tiếp tục khởi sắc

Kinh tế Mỹ tiếp tục khởi sắc

20:37:13 20/12/2024
Cùng ngày, báo cáo của Bộ Lao động Mỹ cho biết số lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp mới giảm mạnh hơn dự kiến trong tuần trước, gần như đảo ngược mức tăng của hai tuần trước đó, cho thấy thị trường lao động đang tiếp tục chậm lại.
Nam Phi ra cảnh báo về bệnh rubella sau khi ghi nhận hơn 10.000 ca mắc

Nam Phi ra cảnh báo về bệnh rubella sau khi ghi nhận hơn 10.000 ca mắc

20:35:36 20/12/2024
Bộ trên lưu ý mặc dù là một bệnh loại nhẹ và có thể tự khỏi ở trẻ em, song nguy cơ lây lan của rubella vẫn cao, đặc biệt là ở những người chưa được tiêm vaccine hoặc chưa từng tiếp xúc với virus gây bệnh.
Những điều nên và không nên làm khi có người bị đột quỵ

Những điều nên và không nên làm khi có người bị đột quỵ

19:56:40 20/12/2024
Khi thấy người bị đột quỵ đầu tiên phải gọi cấp cứu ngay lập tức, không tự ý sơ cứu và cho uống bất cứ thuốc gì.
Gia tăng số ca đột quỵ trong mùa đông lạnh, nguyên nhân và cách phòng tránh

Gia tăng số ca đột quỵ trong mùa đông lạnh, nguyên nhân và cách phòng tránh

17:29:41 20/12/2024
Cả hai trường hợp đều là những người bệnh còn khá trẻ, không có bệnh lý nền. Tai biến xảy ra sau khi tiếp xúc với lạnh đột ngột, để lại hậu quả nặng nề và đe dọa tính mạng. Những trường hợp này có thể tránh được nếu biết cách phòng ngừa...
Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ từ 15-44 tuổi

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ từ 15-44 tuổi

17:28:14 20/12/2024
Còn tại Việt Nam, HPV gây ra hơn 4.000 ca ung thư cổ tử cung mới và hơn 2.000 ca tử vong mỗi năm. Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ trong độ tuổi từ 15-44.

Có thể bạn quan tâm

Công chúa Kpop lột phăng hình tượng trong sáng, hoá quý cô sexy khoe dáng cực bốc

Công chúa Kpop lột phăng hình tượng trong sáng, hoá quý cô sexy khoe dáng cực bốc

Nhạc quốc tế

19:55:43 21/12/2024
Gạt phăng hình tượng công chúa ngọt ngào, Jang Wonyoung hoá quý cô sexy ngút trời trong chiếc mini-dress đen tiêu chuẩn.
Triệt xóa băng nhóm buôn bán động vật nguy cấp, quý, hiếm từ nước ngoài về Việt Nam

Triệt xóa băng nhóm buôn bán động vật nguy cấp, quý, hiếm từ nước ngoài về Việt Nam

Pháp luật

19:55:25 21/12/2024
Để qua mắt lực lượng chức năng, Niệm chỉ đạo Giáo chế tạo khoang bí mật sau thùng xe ô tô bán tải của Giáo để cất giấu các bì vảy tê tê trong quá trình vận chuyển.
Binz không dám nhận mình là rapper, lý do đằng sau khó ai ngờ tới

Binz không dám nhận mình là rapper, lý do đằng sau khó ai ngờ tới

Sao việt

19:51:03 21/12/2024
Dù có những thành công nhất định trong sự nghiệp, thế nhưng mới đây Binz gây bất ngờ khi chia sẻ anh từng không dám giới thiệu với mọi người về công việc của mình.
Mẹ tôi biếu thông gia một giỏ trứng nướng, nhưng chỉ nửa tiếng sau không ngờ gây hiểu lầm

Mẹ tôi biếu thông gia một giỏ trứng nướng, nhưng chỉ nửa tiếng sau không ngờ gây hiểu lầm

Góc tâm tình

19:46:26 21/12/2024
Mẹ tôi là một người phụ nữ khá thảo tính. Hơn 20 năm qua gia đình tôi đã chuyển nhà 4 lần rồi, đi tới đâu mẹ tôi cũng được hàng xóm quý mến vì cái tính hay cho hay biếu.
Quan hệ bất ngờ giữa Văn Hậu - Hải My và MC Anh Tuấn - "anh tài" gây sốt MXH khi chơi cello dưới tuyết

Quan hệ bất ngờ giữa Văn Hậu - Hải My và MC Anh Tuấn - "anh tài" gây sốt MXH khi chơi cello dưới tuyết

Sao thể thao

19:42:57 21/12/2024
Đoàn Văn Hậu bối rối về cách xưng hô với MC Anh Tuấn - người gây bùng nổ mạng xã hội với màn kéo cello dưới tuyết cực đẹp tuần qua.
Dương Mịch mặt biến sắc, nhịn nhục trước hàng triệu khán giả sau khi nghe xong 1 câu nói

Dương Mịch mặt biến sắc, nhịn nhục trước hàng triệu khán giả sau khi nghe xong 1 câu nói

Sao châu á

19:39:45 21/12/2024
Trên MXH, cư dân mạng chê trách MC sự kiện và BTC thiếu tôn trọng, không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, dẫn đến lỗi sai khó chấp nhận liên quan đến thông tin nghệ sĩ.
Chị Dâu: Bất ngờ lớn nhất của điện ảnh Việt 2024

Chị Dâu: Bất ngờ lớn nhất của điện ảnh Việt 2024

Phim việt

19:35:22 21/12/2024
Bộ phim mới nhất của đạo diễn Khương Ngọc mang đến một câu chuyện hấp dẫn, cảm xúc cùng phần diễn xuất nhập tâm của dàn diễn viên.
Trung Quốc: Rộn ràng không khí Giáng sinh tại Macau

Trung Quốc: Rộn ràng không khí Giáng sinh tại Macau

Thế giới

19:34:16 21/12/2024
88 địa điểm trên khắp Macau đã được trang hoàng lộng lẫy, mang đậm yếu tố kỷ niệm 25 năm ngày trở về Trung Quốc, các địa điểm cũng đặc biệt quyến rũ vào ban đêm khi hệ thống chiếu sáng được đồng thời bật lên.
Người phụ nữ hơn 50 năm chờ đợi mối tình đầu, mặc váy cưới ở tuổi 83

Người phụ nữ hơn 50 năm chờ đợi mối tình đầu, mặc váy cưới ở tuổi 83

Netizen

19:29:54 21/12/2024
Sau hơn 50 năm chờ đợi mối tình đầu, cuối cùng bà Li Danni cũng được khoác lên mình bộ váy cưới lộng lẫy, lên xe hoa cùng người mình yêu thương.
Trang phục màu trung tính, phong cách đỉnh cao của thời trang

Trang phục màu trung tính, phong cách đỉnh cao của thời trang

Thời trang

19:17:34 21/12/2024
Từ công sở, dạo phố đến những buổi gặp gỡ quan trọng, với khả năng kết hợp linh hoạt cùng phụ kiện, trang phục màu trung tính luôn là lựa chọn hoàn hảo để thể hiện gu thời trang thanh thoát và tinh tế của người mặc.
Mỹ phẩm chứa vitamin E có tác dụng gì trong chăm sóc da?

Mỹ phẩm chứa vitamin E có tác dụng gì trong chăm sóc da?

Làm đẹp

19:12:13 21/12/2024
Khi da bị tổn thương như bỏng, chấn thương hoặc sẹo sau phẫu thuật, vitamin E có thể đẩy nhanh quá trình lành vết thương bằng cách thúc đẩy quá trình tái tạo của lớp biểu bì.