ĐTDĐ gây ung thư: cuộc tranh cãi chưa dứt

Vào tháng 5/2011, nhóm tác nghiệp của IARC gồm 31 nhà khoa học của 14 nước xếp điện thoại di động (ĐTDĐ) vào nhóm có thể gây ung thư. BS Jonathan Sawet, trưởng nhóm phát biểu: “Tuy còn phải tích luỹ thêm, nhưng chứng cứ đủ để kết luận và xếp hạng 2B”.

Kết luận của IARC còn nóng hổi thực ra không dựa vào nghiên cứu thật mới. Các kết luận của họ dựa trên vài công trình nghiên cứu trước đây. Nghiên cứu Interphone mới công bố năm ngoái 2010 cho rằng không thấy mối quan hệ rõ giữa việc dùng ĐTDĐ và ung thư não. Nay họ phân tích Interphone kỹ hơn, lưu ý vào 10% các người dùng nhiều nhất, tổng số 1.640 giờ hoặc hơn, có tăng nguy cơ 40% so với những người không xài ĐTDĐ. Phân tích thêm một công trình của Thuỵ Điển cho thấy người dùng hơn một năm có nguy cơ ung thư não gia tăng 30%. Nguy cơ tăng tới tỷ lệ 3.2 với tổng thời gian hơn 2.000 giờ.

Các sóng RF (radio frequency) phát ra từ ăngten, một bộ phận của điện thoại cầm tay… Các sóng mạnh nhất tại các ăngten và giảm năng lượng dần khi rời xa điện thoại. Điện thoại thường được áp sát vào đầu. Ăngten càng gần đầu thì người nhận sóng càng nhiều.

Nhiều yếu tố ảnh hưởng. Có dùng dụng cụ tránh cầm tay hay không. Khoảng cách và đường đi đến tháp thu phát gần nhất: càng xa tháp càng cần nhiều năng lượng để bắt tín hiệu tốt. Các điện thoại đời cũ cần nhiều năng lượng hơn điện thoại kỹ thuật số đời mới.

Các ĐTDĐ liên lạc với các tháp thu phát thông qua các sóng RF, một dạng năng lượng điện tử ở khoảng giữa các sóng radio FM và các sóng vi ba. Các bức xạ ion hoá các tia X, tia gamma và tia cực tím (UV) gây ung thư bằng cách trực tiếp làm hư hại phân tử DNA trong nhân tế bào. Sóng RF là một loại bức xạ không ion hoá, cũng như sóng FM sóng vi ba, ánh sáng. Năng lượng phát ra từ điện thoại di động, không làm hư hại các mô của cơ thể.

ĐTDĐ có gây ung thư không?

ĐTDĐ bắt đầu được dùng ở Nhật vào năm 1979, ở các nước Bắc Âu và Mỹ vào những năm 1990, rồi ngày càng tăng vọt. Hiện có khoảng 5 tỉ người dùng ĐTDĐ trên hành tinh. Trong cuộc gọi, máy thường áp sát đầu, liệu có gây ra bướu ở ngay chỗ tiếp cận không: bướu ác (ung thư) của não gọi là gliôm (gliomas), bướu lành não như bướu màng não, bướu của dây thần kinh thính giác, bướu các tuyến mang tai.

Cho đến khi IARC công bố, không thấy có liên quan gì giữa việc dùng điện thoại di động với nguy cơ ung thư. Có khoảng 30 công trình nghiên cứu, phần lớn nhằm vào các bướu não. Công trình nghiên cứu gần đây nhất tên là Interphone có sự hợp tác của 13 nước, công bố năm 2010, thực hiện trên nhóm 5.000 người dùng điện thoại, mang các bướu não (gliôm và bướu màng não) và một nhóm tương tự không bị bướu. Chẳng thấy mối liên hệ giữa nguy cơ bướu não với tần số cuộc gọi, thời gian nói chuyện hoặc dùng điện thoại từ mười năm trở lên. Thời gian nghiên cứu còn ngắn không cho phép rút ra kết luận chắc chắn nào. Một nghiên cứu tầm cỡ ở Đan Mạch, theo dõi hơn 420.000 người xài ĐTDĐ từ 1982 đến 2002 cho kết quả đáng mừng. Dùng ĐTDĐ, ngay cả trên mười năm, vẫn không liên hệ với nguy cơ gia tăng các bướu não, bướu tuyến nước miếng.

Các nghiên cứu này đều có những hạn chế đáng kể khiến khó dứt điểm cuộc tranh cãi. Các nghiên cứu này chưa theo dõi đủ lâu. Hình thành sau khi một người tiếp cận một tác nhân gây ung thư, một khối bướu cần vài chục năm mới trổ ra. Ở nhiều nước, ĐTDĐ mới được dùng đại trà chưa tới 20 năm. Bây giờ người ta dùng điện thoại nhiều hơn mười năm trước kia, kiểu máy thay đổi liên tục, rất khác với trước. Khó lấy kết quả trước dùng cho nay. Trước chỉ chú ý vào người lớn. Nay t.rẻ e.m cũng xài ĐTDĐ. E rằng trẻ con sẽ nhận lãnh tác hại nhiều hơn vì hệ thần kinh còn phát triển và thời gian nhiễm dài lâu hơn người lớn.

Phải cần có thêm các nghiên cứu với các phương pháp thật vững chắc, nhất là với trẻ con và thời gian sử dụng lâu dài hơn.

Cần có thêm nghiên cứu

EPA, cơ quan Bảo vệ môi trường và NTP, chương trình Quốc gia độc tố học của Mỹ không xếp ĐTDĐ vào nhóm có thể gây ung thư. Các cơ quan FDA, CDC… của Mỹ thấy cần thêm những nghiên cứu trước khi dứt điểm các bất đồng hiện nay. Theo viện Ung thư quốc gia Mỹ, mặc dầu nghiên cứu không xác định được mối liên quan dùng ĐTDĐ và ung thư, các nhà khoa học cần có thêm khảo sát trước khi có kết luận dứt điểm.

Vào đầu tháng 7/2011, hai tháng sau công bố gây xôn xao của IARC thì có tiếng nói ngược lại: “Mặc dầu còn vài điều mập mờ. Nhìn chung, ngày càng tập hợp được chứng cớ chống lại giả thuyết cho là ĐTDĐ có thể gây các bướu não ở người lớn”. Đó là tuyên bố của Anthony Swerdlow, chủ tịch uỷ ban Quốc tế nghiên cứu bức xạ không ion hoá gồm nhiều chuyên gia từ Mỹ, Thuỵ Điển, Anh. Theo ông, nhận định này không mâu thuẫn với công bố của WHO: “Chúng tôi cố gắng trình bày mối liên hệ mà chúng tôi biết được, còn IARC đang cố gắng xếp mối nguy cơ trong hệ thống xếp hạng của họ”.

Vậy là có thể an tâm với các tin tốt: ĐTDĐ là một phần thiết yếu của cuộc sống hàng ngày của hàng triệu, hàng tỉ người từ 10 – 20 năm qua, chưa thấy có nguy cơ đáng kể. Vẫn còn phải lo các nguy cơ có thể chờ thời gian dài nữa mới trổ ra.

Theo Dân Trí