Đồng chí Đỗ Mười – Những dấu ấn sâu đậm
Với Tổng Bí thư Đỗ Mười, tôi vẫn xem như một người cha, một người anh, một người đồng chí quý mến.
Nhưng trước hết ông là một thần tượng để tôi học tập và noi theo trong rèn luyện và công việc. Là lứa học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đỗ Mười sống hết mình vì Đảng, vì nhân dân, là tấm gương sáng để lại nhiều dấu ấn kỷ niệm cho các thế hệ cán bộ. May mắn tôi được là một trong số đó.
Nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười ( Ảnh: Tư liệu)
Một người lãnh đạo chân tình, cởi mở
Những lần ông về thăm Hà Tĩnh, tôi được ngồi cùng xe với ông; hai ông con cứ nói chuyện với nhau như cha con, như anh em nhưng mang đậm tình đồng chí. Có lần ông hỏi tôi: “Thị xã Hà Tĩnh này đã có quy hoạch chưa?” Tôi trả lời tự nhiên: “Thưa đến giờ vẫn chưa có.” “Thế thì làm đi chứ, không cứ xây lên lung tung như người mù đi đường sao được. Bây giờ còn nhỏ bé, nhưng Hà Tĩnh sẽ phát triển lên thành trung tâm cả vùng mà giờ chưa có quy hoạch cho thành phố là quá chậm.”
Có lẽ đây không chỉ là tầm nhìn cụ thể về thị xã mà ông muốn nhắn nhủ việc lớn (vì trước đó làm việc với tỉnh đã đề cập đến cảng Vũng Áng và mỏ sắt Thạch Khê), Hà Tĩnh muốn phát triển phải có quy hoạch và từ quy hoạch đó Hà Tĩnh sẽ phát triển lên. Nghe lời ông, Hà Tĩnh đã tiến hành làm quy hoạch cho thị xã Hà Tĩnh và Khu kinh tế Vũng Áng. Hai quy hoạch này sau đó đã được Chính phủ trực tiếp chỉ đạo và cho ý kiến.
Có lần ông nói với tôi về vấn đề dân chủ ở cơ sở: Vấn đề dân chủ cơ sở là vấn đề rất lớn, lấy dân làm gốc như Bác Hồ dạy. Nhưng hiện nay đi vào cuộc sống thì còn nhiều vấn đề lắm. Tôi nói: Chủ trương của Trung ương về thực hiện dân chủ ở cơ sở do Tổng Bí thư trực tiếp chỉ đạo thực sự có tác dụng trong việc đoàn kết ở nông thôn và giữ vững ổn định chính trị. Bất ngờ, ông đập mạnh vào đùi tôi và hỏi: “Thế cậu có biết hiện nay ai là người đang bị mất tự do nhất không”. Tôi ngần ngại chưa kịp trả lời, ông lại đấm vào lưng tôi: “Tớ đây, tớ đang bị mất tự do lắm. Chính các cậu đang bao vây không cho tớ được tự do phải không?”. Rồi ông cười khà khà…
Phong cách dân chủ, quyết đoán
Tổng Bí thư Đỗ Mười tiếp Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Đặng Duy Báu (người ở giữa) tại phòng làm việc ở Hà Nội năm 1996
Ngoài những lần làm việc tập thể khi ông vào thăm, hay Ban Thường vụ ra duyệt Đại hội (Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII) thì có ba lần làm việc mà tôi nhớ nhất về phong cách của ông.
Một lần ông triệu tập toàn Ban Thường vụ Tỉnh ủy (khoá XIII) ra Hà Nội làm việc với Thường trực Ban Bí thư do ông chủ trì để nghe về một vấn đề thuộc nội bộ. Ông đặt vấn đề xong yêu cầu tất cả 13 đồng chí Thường vụ đều có ý kiến, ông bình tĩnh lắng nghe, chỗ nào chưa rõ ông hỏi lại và yêu cầu đồng chí nào cũng cởi mở, nói hết tâm tư cũng như ý kiến đề xuất của mình.
Sau khi nghe một cách chăm chú và rất tập trung, ông chỉ nói ngắn gọn: “Hoan nghênh tinh thần thẳng thắn của các đồng chí. Tôi rất mừng Hà Tĩnh có được một Ban Thường vụ như thế này, vừa có trình độ, vừa có ý thức và tinh thần trách nhiệm rất cao. Tôi sẽ báo cáo lại cuộc làm việc này với Bộ Chính trị. Tôi mong các đồng chí phí đoàn kết, Hà Tĩnh còn nghèo, lãnh đạo mà vì cá nhân, chia rẽ nội bộ là có tội với dân. Tôi tin các đồng chí sẽ đoàn kết để cùng nhau góp sức đưa tỉnh nhà có bước phát triển mới.”
Tôi không ngờ sau cuộc họp đó, một thời gian ngắn, Bộ Chính trị đã có quyết định điều động đồng chí Bí thư Tỉnh ủy ra Trung ương. Ở một cuộc họp cốt cán toàn quốc của Đảng, đồng chí Tổng Bí thư Đỗ Mười đã biểu dương tinh thần thắng thắn, đầy trách nhiệm của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Hà Tĩnh trước hội nghị.
Một lần khác, tôi và anh Nguyễn Huy Thông, Phó Bí thư Thường trực ra chúc tết. Chúng tôi chỉ mang mấy quả cam bù Hương Sơn gọi là quà đặc sản chúc tết Tổng Bí thư. Đến Văn phòng Trung ương Đảng, các đồng chí bảo anh Mười dặn không tiếp ai, nếu có gì các đồng chí gửi đây chúng tôi sẽ báo lại anh Mười. Tôi nói với đồng chí Phó Văn phòng là chúng tôi thay mặt Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh ra gặp đồng chí Tổng Bí thư để chúc mừng năm mới, mong đồng chí báo lại với Tổng Bí thư cho chúng tôi được gặp trực tiếp. Sau khi các anh vào báo thì Tổng Bí thư cho mời chúng tôi vào.
Video đang HOT
Tại phòng làm việc của Tổng Bí thư, sau khi nghe tôi báo cáo sơ bộ tình hình của tỉnh và thay mặt Đảng bộ, nhân dân Hà Tĩnh chúc tết, ông say sưa và cởi mở nói về truyền thống của dân tộc ta về ngày tết, nhưng chỉ tội là một số lợi dụng chúc tết để mưu cầu việc này việc nọ. Rồi ông nhờ chúng tôi gửi lời chúc mừng năm mới tới cán bộ, đảng viên và nhân dân Hà Tĩnh. Ra về ông còn vỗ vai tôi nói: “Tình hình tốt rồi chứ, nhớ cùng nhau đoàn kết mà làm việc, Trung ương tin tưởng các đồng chí!”
Đồng chí Đỗ Mười về thăm huyện Hương Khê trong một chuyến công tác tại Hà Tĩnh năm 1992 ( Ảnh: Phạm Chiến)
Lần thứ ba sau khi ông đã nghỉ hưu. Lần này ông vào thăm không báo trước mà đến thẳng cơ quan Tỉnh ủy gặp tôi và ông yêu cầu tôi dẫn đi thăm các cơ sở, đặc biệt ông quan tâm đến nông trường và lâm trường quốc doanh.
Về làm việc với lãnh đạo tỉnh, ông say sưa nói về vấn đề này. Ông cho rằng đất đai là của toàn dân do Nhà nước quản lý, nhưng bây giờ quản lý kiểu này thì không ổn! Công nhân không có việc làm, đất thì bỏ hoang hoá, rừng thì bị lâm tặc chặt phá. Phải tổ chức lại các đồng chí ơi! Ông kêu lên như vậy và cuối cùng ông nói: “Các đồng chí nhớ nha, đất, rừng là của đất nước giao cho chúng ta quản lý. Cần phải tổ chức lại, phải quản lý thật tốt, để thế này thì nguy quá. Sau khi đi thực tế ở Hà Tĩnh và một số nơi nữa, tôi sẽ về báo cáo lại với Trung ương để có ý kiến kịp thời đổi mới trong chỉ đạo vấn đề này…”
Sau này, thỉnh thoảng ra Hà Nội họp, chúng tôi có dịp vào thăm ông, khi nào ông cũng nói Hà Tĩnh cần phải bứt phá lên, ông dặn dò phải chăm lo đoàn kết và thực sự dân chủ.
Hôm nay được tin ông qua đời, dẫu biết bấy lâu nay ông đã yếu đi, nhưng sao khi nghe tin ông qua đời vẫn thấy quá bất ngờ và có cảm xúc lạ lùng, như mất đi người cha, người anh thân tình trong cuộc đời. Đảng ta và nhân dân ta vô cùng thương tiếc tiễn biệt một chiến sĩ cách mạng trung kiên, người có công đóng góp to lớn cho cách mạng Việt Nam, người đồng chí yêu quý của Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh, một tấm gương sáng mẫu mực, đồng chí Đỗ Mười của chúng ta!
Đặng Duy Báu
Nguyên Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Hà Tĩnh
Theo baohatinh
"Ông Đỗ Mười là người đặc biệt quyết đoán"
"Ông Đỗ Mười là người đặc biệt quyết đoán trong việc làm theo nghị quyết của Đảng. Những gì Đảng đã quyết và giao cho ông làm thì ông làm rất triệt để", ông Võ Đại Lược nói.
Một lần đầu năm 1992 ông Võ Đại Lược, khi đó là Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới, sang Nga. Biết ông Lược từng thuộc tổ chống lạm phát nên có quan hệ gần gũi với một số lãnh đạo, giám đốc một doanh nghiệp tư nhân là Bracofev, nguyên ủy viên Bộ chính trị Đảng Cộng sản Liên Xô, mời ăn tối. Chủ nhà nói với ông Lược: "Tôi rất quý Việt Nam nên tôi mách anh cách trả nợ. Đây là thời cơ duy nhất có lợi cho Việt Nam..."
Lúc đó, Việt Nam nợ Liên Xô cũ, tức là nợ Nga, 10 tỷ rúp vàng.
Về Việt Nam, ông Lược nói lại chuyện đó với ông Đỗ Mười. Ông Lược kể, ông Mười nghe xong rồi nói: "Tuần trước tôi vừa chủ trì họp về chủ đề này, không có tiền để trả nên bó tay, dừng không bàn nữa. Bây giờ anh đưa ra ý kiến này hay quá".
Ông Mười gọi cho Bộ Tài chính đề nghị để ông Lược sang trình bày. Hơn một tuần sau đó Bộ Chính trị họp lại để nghe Bộ Tài chính trình phương án trả nợ... Sau đó, thì có đoàn Việt Nam sang Nga để thảo luận việc này.
Chỉ khoảng 1 tháng sau đó, theo trí nhớ của ông Lược, Nga tuyên bố xóa phần lớn nợ cho Việt Nam. Thêm vài năm sau đó, Việt Nam đã trả hết nợ.
Kể lại chuyện này trong căn phòng làm việc ở trụ sở Viện Triết học, ông Lược nói: "Đây là vấn đề rất lớn liên quan đến việc thuê vịnh Cam Ranh. Nếu ta còn nợ thì chỉ riêng tiền lãi cũng đủ để họ thuê lâu dài".
Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachov tiếp Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười trong chuyến thăm Liên Xô, ngày 7/5/1991, tại điện Kremlin ở thủ đô Moskva
Ông Lược, giờ đã hơn 80 tuổi và còn rất minh mẫn, nhớ lại một kỷ niệm góp ý cho Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười về việc cấp hộ chiếu cho công dân. Lúc bấy giờ, việc cấp hộ chiếu phổ thông còn tương đối khó khăn. Bản thân ông Lược lúc đó có hộ chiếu công vụ mà mỗi lần đi nước ngoài làm việc phải xin giấy phép của công an mới đi nước ngoài được.
Ông Mười sau đó bàn với Bộ Nội vụ và Bộ Ngoại giao về việc này. Kết quả là đến tháng 7/1993, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phan Văn Khải đã ký Nghị định Số 48-CP về hộ chiếu và thị thực. Văn bản này đã thay thế Nghị định số 389/TTg năm 1959 đã tồn tại 34 năm và gây khó khăn rất nhiều trong việc cấp hộ chiếu cho công dân, đặc biệt sau khi đất nước thống nhất. Chỉ thời gian sau, Mỹ mở Lãnh sự quán ở TP.HCM. "Nay có hộ chiếu rồi thì ai cũng đi nước ngoài được, không còn cảnh khổ sở như trước", ông Lược nhớ lại.
Hội nhập quốc tế
Vài năm sau Đổi mới nổ ra tranh luận liệu Việt Nam có nên nối lại quan hệ với các định chế tài chính nước ngoài World Bank và IMF. Môt luồng ý kiến áp đảo nói, các tổ chức tài chính đó là của tư bản lập ra, ta theo cộng sản, sao lại tham gia các tổ chức đó. Lập luận của họ đơn giản như thế nhưng lại rất có lý.
Một lần, ông Đỗ Mười hỏi ý kiến ông Võ Đại Lược. Là Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới nên ông Lược có nhiều cơ hội đi nước ngoài và tiếp xúc quốc tế hơn nhiều người khác. Ông Lược đáp: "Việt Nam không thể không tham gia. Tôi đã nghiên cứu rất kỹ các quy định của họ, không có quy định nào là phản động hay chống phá Việt Nam cả".
Ông Đỗ Mười nói cá nhân ông đồng ý Việt Nam tham gia, nhưng phải thuyết phục thêm Bộ Chính trị. Vì thế, ông Mười yêu cầu ông Nguyễn Mạnh Cầm và ông Lê Văn Triết (Bộ trưởng Thương mại) và các chuyên gia khác đến báo cáo cho Bộ Chính trị. Nhờ những nỗ lực như thế, đến năm 1993 thì Hội nghị Nhóm các nhà tài trợ cho Việt Nam lần đầu tiên tổ chức tại Paris, nối lại lại viện trợ ODA cho Việt Nam.
Sau Đại hội VII năm 1991, ông Đỗ Mười lên làm Tổng Bí thư. Lúc đó, chúng ta cử một đoàn sang Malaysia để tuyên truyền về chính sách và đường hướng phát triển sau Đại hội. Việt Nam chưa vào Asean thời điểm đó.
Trong một cuộc họp, có một học giả đật câu hỏi: "Khi nào thì Việt Nam gia nhập Asean. Các ông cứ nói là sẽ gia nhập Asean vào thời điểm thích hợp, nhưng tôi hỏi, Việt Nam sẽ gia nhập Asean sau 1 năm, 5 năm hay không bao giờ?". Trưởng đoàn yêu cầu ông Lược, với vai trò là học giả, trả lời cho đỡ nhạy cảm.
Tuy nhiên, ông Lược nói thẳng: "Nếu Mỹ bình thường hóa quan hệ với Việt Nam thì tôi chắc chắn Việt Nam sẽ gia nhập Asean ngay".
Về Việt Nam, người ta gọi điện sang văn phòng Tổng Bí thư yêu cầu khiển trách ông Võ Đại Lược vì đã trả lời không đúng với phong cách ngoại giao. Tuy nhiên, ông Lược kể, rất may là ông Mười bảo vệ và kết luận là ông Lược trả lời như thế không có gì sai.
Quả nhiên, tất cả sau đó diễn ra đúng với nhận xét đó. Ngày 11 tháng 7 năm 1995 Mỹ tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Việt Nam thì ngày 28 tháng 7 năm 1995, Việt Nam trở thành thành viên của Asean.
Vào WTO là vấn đề lớn nhất. Năm 1990 ông Lược sang Pháp, một tỷ phú người Pháp nói với ông Lược là Việt Nam phải gia nhập WTO mới có cơ hội phát triển. Ông Lược trình bày cho ông Mười về việc đó.
Theo hồi ký của nguyên Bộ trưởng Thương mại Lê Văn Triết được nhà báo Huỳnh Phan ghi lại trên Tuần Việt Nam, vào WTO và ký BTA là cả tiến trình dài và nhờ công của rất nhiều người.
Ông Triết kể, năm 1994 ông Triết được Thủ tướng Võ Văn Kiệt yêu cầu chuẩn bị đề án gia nhập WTO và ký Hiệp định Thương mại Song phương (BTA) với Mỹ. Khi ông Triết trình ra Bộ Chính trị, Tổng bí thư Đỗ Mười đã có những băn khoăn cho rằng Việt Nam chưa đủ điều kiện để gia nhập WTO.
Ông Kiệt đã trả lời: "Đúng Việt Nam không có nhiều hàng hóa, nhưng mình đâu có biết thế giới người ta cần cái gì, cho nên cần phải gia nhập để biết, và từ đó tổ chức lại cơ cấu nền kinh tế, từ đó mình sản xuất và bán đúng cái thế giới đang cần, và nhập từ nước khác những cái mà mình không có và không có lợi thế tự làm. Như vậy nền kinh tế Việt Nam mới "không bị thủng lỗ chỗ".
Thứ hai là xem ra 108 thành viên của WTO có ba mươi mấy nước còn kém Việt Nam xa. Vậy tại sao Việt Nam lại không dám làm, khi họ dám làm? Mình phải cử người đi học cái không biết để về mình làm.
Thứ ba, mình không am hiểu luật pháp của WTO và các nước thành viên, thì cứ cử người tham gia vào đó để tìm hiểu, từ đó xây dựng luật pháp của mình tương thích với thế giới".
Sau khi ông Kiệt phát biểu, cộng thêm với ý kiến ủng hộ của ông Phạm Văn Đồng và một số người khác, Tổng Bí thư kết luận "đa số đã ủng hộ, vậy các anh cứ về chuẩn bị làm đơn xin gia nhập WTO".
Theo ông Lược, câu nổi tiếng nhất của ông Mười, tạo nền tảng cho hội nhập sâu rộng của Việt nam là "Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước".
Ông Lược kể, khi chuẩn bị Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 1991-2000, có nhiều cơ quan cùng tham gia các phương án khác nhau. Tuy nhiên, các phương án này vẫn có chung một quan điểm là phân biệt các thành phần kinh tế như thành phần tư bản tư nhân, thành phần phi xã hội chủ nghĩa, thành phần xã hội chủ nghĩa,.... Lúc đó, nhiều chuyên gia đã khuyên là nên bỏ thành phần phi xã hội chủ nghĩa vì nếu còn phân biệt thành phần đó thì còn rủi ro phải cải tạo nó và tiếp tục phải đấu tranh giai cấp. Ông Mười đồng ý ngay.
Câu chuyện đó ra vấn đề, vì sao cải tạo công thương nghiệp ở Miền Nam trước đó chỉ hơn một thập kỷ lại được thực thi triệt để như vậy?
Ông giải thích: "Ông ấy là người đặc biệt quyết đoán trong việc làm theo nghị quyết của Đảng. Những gì Đảng đã quyết và giao cho ông làm thì ông làm rất triệt để. Nhưng sau này khi giữ vai trò lãnh đạo thì ông lại rất thận trọng dù vẫn quyết đoán".
Theo ông Lược, dưới thời Tổng Bí thư Đỗ Mười, người ta đã đặt nền móng để phát triển hệ thống ngân hàng thương mại, thị trường chứng khoán và cải cách doanh nghiệp nhà nước.
"Tóm lại, ông Đỗ Mười có công rất lớn là thực hiện chương trình Đổi mới ở Việt Nam từ kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp sang kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, gia nhập các tổ chức tài chính quốc tế và bình thường hóa quan hệ với các nước", ông Lược nói.
Tuy nhiên, trong thời đó có hai vấn đề lớn là đất đai là sở hữu toàn dân và kinh tế nhà nước là chủ đạo không được đặt ra để xử lý và cứ kéo dài mãi đến ngày nay.
Liên quan đến Hội nghị Thành Đô mà người ta đồn thổi trên mạng như nào là Việt Nam sẽ trở thành một tỉnh của Trung Quốc, nào sát nhập ... tôi hỏi ông Lược xem chuyện đó thực hư ra sao. Ông đáp: "Tôi đã hỏi ông Đỗ Mười vài lần, anh là người đã tham gia Hội nghị và sau đó người ta có bàn tán đến một vài điểm, thực hư ra sao? Ông Mười khẳng định: làm gì có chuyện đó, ai dại gì ký kết như vậy". Là một nhà nghiên cứu, ông Lược cũng tham khảo thêm nhiều nguồn nhưng không thể tìm ra văn bản nào có nội dung liên quan. Ông Lược nói: "Tôi khẳng định không có văn bản như vậy. Tất cả chỉ là tin đồn hoàn toàn bịa đặt".
Tư Giang
Theo VNN
Chuyện 2 ông: Đỗ Mười, Võ Văn Kiệt tranh cử chức Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Theo ông Vũ Mão, kỷ niệm liên quan đến nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười có một câu chuyện ông hết sức ấn tượng. Ông Đỗ Mười và ông Võ Văn Kiệt (ảnh tư liệu). Ông Vũ Mão, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội kể với phóng viên Dân Việt: Tháng 3.1988, Chủ tịch Hội đồng...