Đông Bắc Á 2013: Năm của những bất ổn
Mâu thuẫn giữa các quốc gia trong khu vực năm 2013 căng thẳng, tiềm ẩn nguy cơ bất ổn mới trong năm 2014.
Sau những cuộc chuyển giao quyền lực suôn sẻ tại hầu hết các nước/vùng lãnh thổ ở Đông Bắc Á năm 2012, bước vào năm 2013, nhiều người hy vọng tình hình an ninh ở khu vực này sẽ được cải thiện. Tuy nhiên, trái ngược với những hy vọng đó, tình hình an ninh ở khu vực Đông Bắc Á đang xấu đi nghiêm trọng do các cuộc tranh chấp lãnh thổ. Nhiều nhân tố bất ổn mới đã xuất hiện và đang đe dọa sự ổn định của khu vực này.
Mặc dù vậy, Đông Bắc Á đã bước qua năm 2013 trong hòa bình. Từ Bắc Kinh tới Seoul và Tokyo, tất cả các nhà lãnh đạo đều hiểu rằng các tranh chấp và khác biệt đó không thể giải quyết một sớm một chiều và các hành động quân sự sẽ không giúp giải quyết tranh chấp mà chỉ đẩy khu vực và thậm chí cả thế giới tới bên bờ vực chiến tranh.
Bất ổn gia tăng
Có thể nói, 2013 là một trong những năm đầy bất ổn đối với Đông Bắc Á khi mâu thuẫn giữa các quốc gia/vùng lãnh thổ trong khu vực được đẩy lên những nấc thang mới. Dưới thời các chính quyền mới, các cuộc khẩu chiến giữa Nhật Bản với Trung Quốc và với Hàn Quốc, giữa CHDCND Triều Tiên với Hàn Quốc và với Nhật Bản đã diễn ra một cách thường xuyên hơn và ngày càng quyết liệt hơn. Tâm điểm của các cuộc khẩu chiến đó vẫn là vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên biển Hoa Đông và vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.
Tên lửa của Triều Tiên (Ảnh: Sourcefednew)
Bước vào năm 2013, tình hình trên bán đảo Triều Tiên đã nóng lên sau khi các nước thành viên Hội đồng Bảo an (HĐBA) của Liên Hợp Quốc ngày 22/1 đã thông qua Nghị quyết 2087 lên án cái gọi là “vụ phóng vệ tinh” của Bình Nhưỡng hồi giữa tháng 12/2012. Sau đó, HĐBA đã tiếp tục thông qua Nghị quyết 2094 ngày 7/3 về việc tăng cường các biện pháp trừng phạt tài chính chống Triều Tiên sau khi Bình Nhưỡng đã tiến hành thử hạt nhân lần thứ ba hôm 12/2.
Để thể hiện sự phản đối các hành động cứng rắn của Liên Hợp Quốc cũng như cuộc tập trận thường niên Mỹ-Hàn sau đó, Triều Tiên đã cắt đứt đường dây liên lạc quân sự với Hàn Quốc – kênh liên lạc trực tiếp cuối cùng giữa hai miền.
Bên cạnh đó, Bình Nhưỡng cũng đơn phương hủy bỏ Hiệp định đình chiến tạm thời chấm dứt cuộc chiến tranh Triều Tiên (1950 – 1953), đồng thời cảnh báo sẽ tiến hành các đòn tấn công phủ đầu chống các thế lực thù địch. Sau đó, Triều Tiên lại tiến hành vụ thử tên lửa vào tháng 5. Các hành động đó của Triều Tiên đã đẩy tình trạng căng thẳng trong quan hệ liên Triều lên một nấc thang mới.
Cùng với các vấn đề tên lửa và hạt nhân của Triều Tiên, trong năm 2013, vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên biển Hoa Đông cũng thu hút nhiều sự chú ý của dư luận thế giới. Các tranh chấp này bao gồm tranh chấp giữa Nhật Bản, Trung Quốc và vùng lãnh thổ Đài Loan đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà Tokyo đang quản lý, tranh chấp giữa Nhật Bản và Hàn Quốc đối với quần đảo Takeshima/Dokdo mà Seoul đang quản lý, tranh chấp giữa Nhật Bản và Nga đối với quần đảo Kuril do Moscow đang quản lý mà Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc, và tranh chấp giữa Hàn Quốc và Trung Quốc đối với bãi đá ngầm Ieodo/Tô Nham Tiêu do Seoul đang quản lý. Đáng chú ý, vấn đề tranh chấp lãnh thổ Nhật-Trung đã trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết do các hành động quyết đoán hơn của Trung Quốc.
Video đang HOT
Quần đảo Kuril-tâm điểm tranh chấp giữa Nga và Nhật (Ảnh: Ria)
Quan hệ Nhật-Trung đã trở nên căng thẳng từ tháng 9/2012 sau khi Tokyo quyết định mua lại ba trong số năm đảo nhỏ thuộc quần đảo Senkaku mà Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư từ một thương nhân của nước này.
Kể từ sau đó, bất chấp các nỗ lực của cả hai bên, quan hệ Nhật-Trung vẫn không được cải thiện. Trung Quốc vẫn thường xuyên cử các tàu thuyền và máy bay xâm nhập vùng biển và vùng trời quanh quần đảo mà Nhật Bản đang quản lý. Điều này đã dẫn tới các cuộc khẩu chiến giữa các nhà ngoại giao và giới chức hai nước.
Tần suất của các cuộc đấu khẩu giữa Tokyo và Bắc Kinh đã đột ngột gia tăng vào tháng 9 sau khi Bộ Quốc phòng Nhật Bản tuyên bố họ sẽ cân nhắc khả năng b.ắn rơi bất cứ máy bay không người lái nào xâm phạm không phận Nhật Bản. Sau đó, Thủ tướng Nhật Bản đã bật đèn xanh cho kế hoạch b.ắn hạ bất cứ máy bay không người lái nào không tuân theo các cảnh báo phải rời khỏi không phận Nhật Bản.
Quần đảo Takeshima/Dokdo (Ảnh: AP)
Ngay lập tức, Trung Quốc đã phản ứng rất quyết liệt. Hôm 26/10, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Cảnh Nhạn Sinh khẳng định: “Chúng tôi nhấn mạnh với các bên liên quan rằng không nên đ.ánh giá thấp quyết tâm mạnh mẽ của quân đội Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ. Nếu Nhật Bản có các hành động mang tính áp đặt như b.ắn hạ máy bay như những gì họ đã nói, (chúng tôi sẽ coi) đó là hành vi khiêu khích nghiêm trọng, một hành động có thể châm ngòi chiến tranh, và Trung Quốc sẽ đáp trả quyết liệt. Bên khiêu chiến sẽ phải chịu mọi hệ quả của hành vi này”.
Trong một động thái nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền của mình đối với quần đảo đang tranh chấp với Nhật Bản, hôm 23/11, Trung Quốc đã đơn phương thiết lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông. Đáng chú ý, ADIZ của Trung Quốc bao trùm không chỉ quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà còn cả bãi đá ngầm Ieodo/Tô Nham Tiêu mà Seoul đang kiểm soát và một phần không phận xung quanh đảo Jeju của Hàn Quốc.
Những nhân tố bất ổn mới
Mặc dù theo các chuyên gia phân tích, việc thành lập ADIZ trên biển Hoa Đông chỉ là một động thái của Trung Quốc nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền của mình đối với quần đảo đang tranh chấp với Nhật Bản nhưng nhiều người lo ngại việc Trung Quốc thành lập ADIZ trên biển Hoa Đông có thể dẫn tới tình trạng căng thẳng trong quan hệ Trung-Hàn.
Vùng nhận diện phòng không ADIZ mà Trung Quốc tuyên bố thiết lập ngày 23/11 (Ảnh: AFP)
Bên cạnh đó, dư luận quốc tế lo ngại động thái này của Trung Quốc có thể sẽ tác động tiêu cực tới quyền tự do bay trên vùng trời nước khác và an toàn hàng không dân sự. Vì vậy, trong tuyên bố phát hành sau Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nhật Bản ở Tokyo vào giữa tháng này, các nhà lãnh đạo khẳng định Nhật Bản và ASEAN “sẽ tăng cường hợp tác trong việc đảm bảo quyền tự do bay trên vùng trời nước khác và an toàn hàng không dân dụng theo các nguyên tắc được mọi người thừa nhận của luật pháp quốc tế”.
Mặt khác, trong thời gian gần đây, có một số dấu hiệu cho thấy một cuộc chạy đua vũ trang đang diễn ra ở khu vực Đông Bắc Á. Vào đầu tuần này, Chính phủ Nhật Bản đã tăng ngân sách quốc phòng trong giai đoạn từ tài khóa 2014-2018 lên 24.670 tỷ Yen, tăng 1.180 tỷ Yen so với giai đoạn từ tài khóa 2009-2013. Trước đó, Trung Quốc đã liên tục tăng ngân sách quốc phòng để tăng cường tiềm lực quân sự. Nếu một cuộc chạy đua vũ trang như vậy diễn ra, nó sẽ không chỉ ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường an ninh khu vực mà còn đe dọa đà phục hồi của nền kinh tế thế giới.
Một nhân tố có thể gây bất ổn khác là cuộc thanh trừng “những kẻ chống đối” ở Triều Tiên của nhà lãnh đạo trẻ t.uổi Kim Jong-un. Cùng với việc t.ử h.ình người chú Jang Song-thaek, nhà lãnh đạo Triều Tiên còn thẳng tay trừng trị các tay chân thân cận của ông này.
Có vẻ như một cuộc thanh lọc nội bộ trên quy mô lớn đang diễn ra ở Triều Tiên. Trong bối cảnh đó, Triều Tiên có thể sẽ tiến hành các vụ thử hạt nhân hoặc tên lửa để làm dịu căng thẳng trong nước. Điều này báo hiệu môi trường an ninh ở Đông Bắc Á ngày càng xấu đi.
Theo Bùi Hùng
VOV
Ngoại trưởng Mỹ chọn thời điểm "chiến lược" đến VN
Nước Mỹ có nhiều tính toán chiến lược khi chọn thời điểm này để Ngoại trưởng Kerry công du tới Việt Nam và Philippines.
Trong bối cảnh khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đang hết sức căng thẳng sau khi Trung Quốc xác lập ADIZ tại biển Hoa Đông, việc Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đến thăm hai nước ở Đông Nam Á là Việt Nam và Philippines mang đến một tín hiệu khá tích cực về sự hiện diện của Mỹ tại khu vực.
Thời gian qua, nhiều nhà nghiên cứu đã đặt ra giả thuyết về việc Trung Quốc sẽ lập ra một AIDZ thứ hai tại Biển Đông, khiến nhiều quốc gia, đặc biệt là Philippines và Việt Nam, quan ngại hơn bao giờ hết. Và không ngẫu nhiên khi Ngoại trưởng Mỹ chọn hai quốc gia này trong chuyến công du Đông Nam Á.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tại Hội nghị thượng đỉnh Đông Á tháng 10/2013. Ảnh: Reuters
Ngay sau khi Trung Quốc tuyên bố xác lập ADIZ, ông Kerry đã lập tức phản đối hành động này của Trung Quốc: "Chúng tôi không hỗ trợ những nỗ lực của bất kỳ quốc gia nao áp dụng quy chê ADIZ cho máy bay nước ngoài không có ý định vào không phận quốc gia. Hoa Kỳ đề nghị Trung Quốc không sử dụng những hành động đe dọa máy bay không thông báo hoặc không làm theo sự chỉ dẫn của Trung Quốc tại vùng ADIZ".
Tuy nhiên, dường như mối quan tâm của ông Kerry cũng như chính quyền Obama không chỉ dừng lại ở đó, mà xa hơn họ đã nghĩ tới viễn cảnh Trung Quốc lập ADIZ tại Biển Đông. Và ngay lập tức, họ đã có một phản ứng rất nhanh nhạy.
Khác với Đông Bắc Á, tại Đông Nam Á, tầm ảnh hưởng của Mỹ vẫn còn khá hạn chế, do những quan tâm lớn nhất của họ ở châu Á chủ yếu vẫn là vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên. Trong những năm gần đây Mỹ tuyên bố trở lại Châu Á - Thái Bình Dương và can dự nhiều hơn vào vấn đề tranh chấp Biển Đông. Song suy cho cùng, việc Mỹ can dự chỉ là để bảo vệ lợi ích của Mỹ, như lời cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton, đó là lợi ích về "tự do hàng hải".
Thậm chí ngay cả khi Philippines có xung đột với Trung Quốc tại bãi cạn Scarborough, phản ứng của Mỹ chỉ là ủng hộ về mặt ngoại giao chứ hoàn toàn chưa có những sức ép đủ mạnh lên Trung Quốc để bảo vệ nước đồng minh của họ tại Đông Nam Á.
Còn với Việt Nam, việc tham gia đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TTP) đã nâng quan hệ Việt - Mỹ lên một tầm cao mới. Mỹ cũng nhận rõ vai trò ngày càng lớn của Việt Nam trong khu vực, cũng như ảnh hưởng quan trọng tới cục diện Biển Đông. Tuy nhiên, với những vấn đề trong quá khứ, hai bên vẫn cần thêm thời gian củng cố niềm tin cho mối quan hệ này.
Nhận thức rõ những điểm cần khắc phục khi chuyển trọng tâm chiến lược sang khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, đồng thời tận dụng việc Trung Quốc lập vùng ADIZ tại Hoa Đông, Mỹ đã đưa ra một sách lược hết sức cao tay khi lôi kéo Việt Nam, Philippines ủng hộ chính sách của Mỹ. Bởi "trong tái cân bằng châu Á - Thái Bình Dương, Đông Nam Á giữ vai trò đặc biệt quan trọng và chuyến công du Việt Nam và Philippines của Ngoại trưởng nhấn mạnh cam kết lâu dài của Mỹ với khu vực", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki cho hay.
Nước Mỹ có nhiều tính toán chiến lược khi chọn thời điểm này để Ngoại trưởng Kerry công du tới Việt Nam và Philippines. Vào lúc Trung Quốc đang làm mờ hình ảnh "thân thiện" với các nước trong khu vực, hành động của Mỹ sẽ được hiểu như một "người hòa giải", thậm chí "người dàn xếp" sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ các nước nhỏ trước những chính sách ngày càng quyết đoán từ phía Trung Quốc.
Xa hơn nữa, nhân sự kiện này Mỹ muốn thiết lập một cơ chế vĩ mô bao quanh Trung Quốc bao gồm các nước ở Đông Bắc Á và Đông Nam Á nhằm kìm hãm, ngăn chặn chính sách "những hòn ngọc trai trên biển" của Trung Quốc. Qua đó khiến Trung Quốc bị cô lập và không thể cạnh tranh với Mỹ tại khu vực. Bởi xét cho cùng ý đồ của Trung Quốc không nằm ngoài việc "giết khỉ dọa gà", đồng thời cũng là phép thử cho hệ thống liên minh quân sự của Mỹ với các nước đồng minh của họ.
Theo Hà Long
Vietnamnet
"So găng" các chiến đấu cơ ở Đông Bắc Á Máy bay chiến đấu F-15K Slam Eagle của không quân Hàn Quốc hiện được xem là chiến đấu cơ hiện đại nhất tại khu vực Đông Bắc Á so với các đối thủ của Trung Quốc và Nhật Bản. Sau khi Bắc Kinh thông báo vùng nhận dạng phòng không mới hôm 23/11, căng thẳng giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc...
