Đòn giáng mạnh nhất vào các nghệ sĩ Việt lệch chuẩn văn hóa

Các chuyên gia hết sức ủng hộ động thái quyết liệt của Thành ủy TPHCM và Bộ VHTT&DL trong việc định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa.

Ngày 25/10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM gửi công văn đến Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM, Hội Âm nhạc TPHCM, Hội đồng Lý luận, Phê bình văn học nghệ thuật TPHCM và các cơ quan báo chí TPHCM đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa.

Ngày 27/10, Cục Nghệ thuật biểu diễn và Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ) đã có buổi làm việc sau khi có nhiều ca khúc có lời lẽ phản cảm, lệch chuẩn văn hóa trong thời gian gần đây, được biểu diễn, phát tán trên không gian mạng.

Động thái quyết liệt của cơ quan quản lý về chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa được dư luận ủng hộ, quan tâm. Phóng viên VietNamNet ghi nhận thêm ý kiến của một số chuyên gia về vấn đề này.

Ca sĩ Jack – J97 có nhiều biểu hiện lệch chuẩn văn hóa. Ảnh: FBNV

Bị chỉ trích vì lên tiếng về các bài hát phản cảm

Trao đổi với phóng viên, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung hoàn toàn ủng hộ quyết định này của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM và Bộ VHTT&DL.

Anh cho hay từng nhiều lần lên tiếng về các vấn đề tồn đọng trong lĩnh vực âm nhạc, từ thực trạng bài hát phản cảm đến nhạc chế nhảm nhí lên sóng truyền hình vì tin “sự thẳng thắn sẽ góp phần giúp nền âm nhạc tốt đẹp hơn”.

Năm 2021, Nguyễn Văn Chung từng nói nếu cứ xuề xoà, dễ dãi với những bài hát có tên phản cảm thì rất nhanh sẽ đến giai đoạn xuất hiện những sáng tác phản cảm cả phần lời và nội dung.

Tuy nhiên, các phát ngôn thẳng thắn phần nào mang lại anh những phiền toái, mâu thuẫn trong nghề; nhận nhiều bình luận chỉ trích, chê bai trên mạng xã hội .

Vì vậy, Nguyễn Văn Chung dừng phát ngôn, tự nhủ “thấy việc gì đúng thì làm, không đúng thì không làm”. Đó cũng là lúc anh thấy lời mình nói quá nhỏ bé, không thay đổi được gì.

Hiện tại, nhạc sĩ tin loạt động thái của các cơ quan quản lý văn hoá sẽ góp phần định hướng thẩm mỹ âm nhạc và văn hóa cho khán giả; tác động đến ý thức làm nghề, ý thức cống hiến xã hội của các nghệ sĩ.

Rapper HIEUTHUHAI bị “điểm danh” vì bài rap diss “Trình”. Ảnh: Tư liệu

Anh tin với nhận thức của khán giả cùng sự quyết liệt của cơ quan quản lý, mọi thứ sẽ dần tốt hơn.

Nguyễn Văn Chung cũng đề xuất thành lập một ban thẩm định để xem xét những bài hát có nội dung phản cảm, gây tranh cãi, từ đó đánh giá mức độ ảnh hưởng tiêu cực đến cộng đồng.

Về chế tài, theo anh, tùy vào mức độ sai phạm mà có những hình thức xử lý khác nhau như: phạt tiền; cấm sóng; cấm hoặc hạn chế biểu diễn.

Đòn giáng mạnh nhất vào nghệ sĩ sai phạm

Nhiều năm làm việc trong thị trường âm nhạc TPHCM, chuyên gia truyền thông Hồng Quang Minh không ngạc nhiên mà cho rằng động thái quyết liệt từ Thành ủy TPHCM và Bộ VHTT&DL là phản ứng tất yếu.

“Khi cơ thể con người bị thương sẽ phản ứng để bảo vệ chính mình thì cơ chế ‘chấn chỉnh’ từ cơ quan quản lý văn hóa cũng là phản xạ tự vệ của một xã hội khi cảm thấy đang mất kiểm soát về mặt giá trị.

Chúng ta đang sống trong thời đại mà âm nhạc không chỉ là giải trí mà còn có tính định hình ngôn ngữ và tâm thức đại chúng.

Khi một bộ phận nghệ sĩ vô tình hay cố ý lạm dụng sức ảnh hưởng đó để gieo rắc những ngôn từ suồng sã, thậm chí phản cảm thì việc các cơ quan quản lý vào cuộc là cần thiết”, anh nói.

Về tính thời điểm, anh Minh nói loạt động thái này “có phần muộn nhưng còn hơn không”. Thực trạng ngôn từ phản cảm, hàm ý tục tĩu hoặc tiêm nhiễm suy nghĩ lệch chuẩn vào giới trẻ đã tồn tại âm ỉ từ lâu.

Rapper Pháo từng gây xôn xao dư luận bởi bài rap diss người yêu cũ là streamer ViruSs. Ảnh: Tư liệu

Không ít người trong ngành, bao gồm anh, nhiều lần lên tiếng nhưng cũng hiểu rằng trong thời đại tự do sáng tạo và mạng xã hội, cái gì lan tỏa (viral) mạnh thường lấn át cái đúng.

Tuy nhiên, điều anh quan tâm nhất là lý do vì sao đến bây giờ thực trạng này mới bị phản ứng mạnh: “Có lẽ vì cái ‘lệch’ đã chạm đến mức gây khó chịu cho nhiều tầng lớp khán giả cùng lúc, không chỉ là người lớn tuổi hay phụ huynh mà cả người trẻ có học, thậm chí những người từng cổ vũ cho tự do nghệ thuật”.

Nam chuyên gia cho rằng một khi thị trường không còn tự điều chỉnh được bằng phản biện nội bộ thì xã hội buộc phải tạm dùng tay phanh.

Trước câu hỏi của phóng viên: “Thành ủy TPHCM đề xuất không mời nghệ sĩ có ca khúc lệch chuẩn dự sự kiện thành phố có đủ sức răn đe không khi họ kiếm tiền chủ yếu ở sự kiện nhãn hàng, phòng trà, bar?”, anh Hồng Quang Minh nói về mặt truyền thông, đây là thông điệp mang tính cảnh báo hơn là biện pháp xử lý.

Thông điệp này như gióng lên một tiếng chuông cho cả hệ sinh thái nghệ sĩ, đơn vị tổ chức, thương hiệu và khán giả rằng đã đến lúc phải nghiêm túc suy nghĩ lại về trách nhiệm xã hội của âm nhạc.

Rapper MCK nổi tiếng với phong cách “chửi thề như hát hay”. Ảnh: Tư liệu

“Tôi không cho rằng nghệ sĩ vì một vài show bị cấm mà mất trắng. Nguồn thu chính của họ vẫn nằm ở nhãn hàng, sự kiện tư nhân, tham gia các chương trình truyền hình thực tế, livestream, phòng trà… nhưng việc bị ‘loại’ khỏi sân chơi chính thống, đặc biệt là sự kiện cấp thành phố, sự kiện lớn có tính biểu tượng sẽ dần khiến họ bị thương hiệu ‘xa lánh’, bởi không nhãn hàng nào muốn dính vào nghệ sĩ ‘đang có vấn đề’”, anh phân tích.

Chuyên gia nhấn mạnh tác động lớn nhất không nằm ở show bị cấm mà nằm ở hình ảnh bị ảnh hưởng dài hạn. Và trong ngành truyền thông, đó mới là đòn giáng mạnh nhất.

Người sáng tác phải có đạo đức nghề nghiệp

Trong công văn gửi các hội viên, Hội Âm nhạc TPHCM nêu quan điểm: nhạc sĩ sáng tác phải viết bằng trái tim, tình cảm chân thành, mang thông điệp tích cực cho xã hội; đặt lợi ích quốc gia, lợi ích cộng đồng và thượng tôn pháp luật lên hàng đầu.

Bởi âm nhạc là hơi thở tích cực của trái tim người nhạc sĩ. Người sáng tác phải có đạo đức nghề nghiệp mang đến những thông điệp tốt đẹp của chân – thiện – mỹ đến với cộng đồng.

Đồng thời, cần quan tâm đến việc vận động, nắm bắt tình hình tư tưởng của văn nghệ sĩ để có những tác phẩm, hoạt động sáng tạo phục vụ đất nước; cổ vũ, động viên các tầng lớp nhân dân thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh; kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, uốn nắn những biểu hiện lệch lạc trong hoạt động văn hóa, nghệ thuật…

Hội cũng quán triệt với các hội viên về nêu cao tinh thần trách nhiệm trong phát ngôn, sử dụng các trang mạng xã hội đúng mục đích, đúng định hướng; chủ động đấu tranh phản bác các thông tin, quan điểm sai trái của các thế lực thù địch trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật.

Theo dõi, nhắc nhở và phân tích vấn đề, trao đổi kịp thời khi phát hiện hội viên có hành vi, phát ngôn, bài viết mang tính cá nhân nhưng ảnh hưởng chung đến tổ chức, chủ trương trong công tác văn hóa, văn nghệ của Thành phố, gây dư luận không tốt trong giới văn học, nghệ thuật và trong công chúng.

Công khai, giải thích rõ vấn đề, trao đổi hội viên không tham gia chia sẻ, bình luận, đăng tải thông tin sai lệch, thiếu kiểm chứng hoặc mang tính kích động, quy chụp, làm ảnh hưởng đến cá nhân, tổ chức.