Đội tàu biển Việt Nam: Từ ‘tăng nóng’ tới phế liệu?

Hoạt động doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam kém hiệu quả, nhiều đơn vị thua lỗ lớn, không có khả năng trả nợ, thậm chí phải ngừng chạy tàu.

Ngành vận tải biển đang phải đối mặt với nhiều thách thức

Đại diện ngành vận tải hàng hải Việt Nam thừa nhận, hoạt động doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam kém hiệu quả, nhiều đơn vị thua lỗ lớn, không có khả năng trả nợ, thậm chí phải ngừng chạy tàu.

Thông tin trên được đưa ra tại hội thảo: “Cạnh tranh trong lĩnh vực vận tải biển,” do Bộ Công thương phối hợp với tổ chức JICA – Nhật Bản, tổ chức ngày 18/12, tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Sẽ càng thua lỗ

Ông Trịnh Thế Cường, Trưởng phòng vận tải và dịch vụ hàng hải, Cục Hàng hải, Bộ Giao thông Vận tải cho biết, giai đoạn 2000-2011, sản lượng đội tàu Việt Nam phát triển “ nóng” một cách khác thường. Tổng trọng tải đội tàu Việt Nam năm 2011 so với năm 2000 đã tăng 2.152%, gấp 10 lần mức tăng bình quân của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á và một số quốc gia khác.

Tuy nhiên, năm 2011 có 14 hãng lớn công bố lỗ 3-25%, một số hãng phải nộp đơn xin phá sản. Từ năm 2008-2011, đội tàu biển thế giới tăng 37% về trọng tải, gấp 3 lần nhu cầu vận tải, khiến tình trạng thừa năng lực so với nhu cầu vận tải ngày càng nghiêm trọng.

Cục Hàng hải dự báo, năm 2015, tổng nhu cầu vận chuyển của vận tải biển Việt Nam là 274,3-286,4 triệu tấn. Đối với hàng rời, thị phần của đội tàu Việt Nam chỉ trông cậy vào hàng than, quặng xuất với khối lượng nhỏ trên tuyến biển gần, cung ứng cho tiêu thụ nội địa; còn đối với hàng lỏng như xăng dầu, thị phần của đội tàu chủ yếu sẽ chỉ là sản phẩm dầu tiêu thụ trong nước và một phần dầu thô từ mỏ Bạch Hổ cung ứng cho nhà máy Dung Quất.

Đối với hàng tổng hợp, container, đội tàu Việt Nam khó có thể chen chân vào thị trường vận chuyển trên tuyến biển xa và biển trung, nhất là đang trong giai đoạn thừa tàu thiếu hàng như hiện nay. Ngay trên tuyến nội địa, áp lực cạnh tranh của các hãng tàu lớn nước ngoài cũng đang làm giảm dần thị phần vận tải của đội tàu Việt Nam.

Bà Trần Phương Nhung, Phòng Giám sát và quản lý cạnh tranh, Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công thương cho biết, các hãng tàu biển nước ngoài đang chiếm thị phần vận tải biển tại Việt Nam khoảng 80-85%; trong đó đảm nhận 100% hàng đi châu Mỹ, châu Âu; còn lại do hãng tàu Việt Nam đi các nước ASEAN và Trung Quốc.

Còn nhớ, đề án công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Bộ Giao thông vận tải công bố tháng 5/2012 đặt mục tiêu đến năm 2020 sẽ đầu tư thêm 100.000 tỉ đồng cho đội tàu của Vinalines.

Cụ thể, từ 2012-2015: đầu tư 30.000 tỉ đồng để Vinalines mua, đóng mới thêm 67 tàu. Từ 2016-2020: mua, đóng thêm 95 tàu, tổng vốn đầu tư giai đoạn này là 70.000 tỉ đồng.

Bộ Giao thông vận tải đã đặt tham vọng đưa tổng tải trọng đội tàu của Vinalines lên ít nhất 15 triệu tấn với các tàu vận tải quốc tế đủ chủng loại.

Số tàu già nua mà Vinashin, Vinalines mua về không những không hỗ trợ được cho phát triển mà còn “rước” về toàn rắc rối

Tàu ngàn tỷ bán sắt vụn?

Cũng theo thông tin từ hội thảo, đội tàu biển Việt Nam “tuổi cao”, tình trạng kĩ thuật kém. Được biết, từ năm 2006, Vinashin đã để Tổng Cty CNTT Nam Triệu nhận bàn giao tàu Bạch Đằng Giang từ Cty TNHH 1 thành viên Vận tải Viễn Dương với giá trị khoảng 155 tỷ đồng nhưng tàu vẫn không thể nhổ neo do đã hư hỏng.

Trong năm 2006 và 2007, Cty TNHH một thành viên Vận tải Viễn Dương thuộc Vinashin mua 10 tàu vận tải biển số tiền 3.136 tỷ đồng (gần 200 triệu đô la). Số tàu này đều có tuổi đời trên 15 năm.

Chính vì lô tàu hàng trăm triệu đô la này “quá tuổi” nên chúng không được đăng kiểm tại Việt Nam. Hiện chúng đang được treo cờ nước ngoài (Panama, Tuvalu, Liberia) để tham gia hoạt động vận tải.

Với Tổng công ty Hàng Hải Việt Nam Vinalines, giai đoạn 2005-2010, Vinalines đầu tư mua 73 tàu, đa số các tàu mua là của nước ngoài, đã qua sử dụng, với năng lực vận tải 2.005 DWT với tổng số vốn đầu tư là 22.853 tỷ đồng.

Số tàu mua của Vinalines có tuổi tàu cao, thậm chí có tàu 33 tuổi, 17/73 tàu (chiếm 23,3%) quá tuổi quy định, không được phép đăng ký tại Việt Nam. Thậm chí tàu Lively Falcon 30 tuổi vẫn mua, được Bộ Giao thông vận tải cho phép đăng ký và treo cờ nước ngoài.

Đầu năm 2013, Cục Hàng hải VN đã đề xuất với Bộ Giao thông vận tải, Thủ tướng cho phép phá dỡ những con tàu thuộc sở hữu VN mang quốc tịch nước ngoài nhưng không còn khả năng khai thác, xuống cấp và nằm ụ quá lâu tại các cảng.

Theo Xahoi