Đồi Mộc Ly Di tích lịch sử Văn hóa của tỉnh Sơn La

Đồn Mộc Lỵ nằm ngay quốc lộ 43, trên đường vào Thác Dải Yếm, Cửa khẩu Lóng Sập, chỉ cách quốc lộ 6 chừng gần 1 km.

Cổng vào khu di tích khá nhỏ, nằm khiêm nhường giữa các ngôi nhà, đứng ở ngoài đường chỉ thấy tấm bia ghi lịch sử di tích.

Tấm bia diễn giải đại ý: Đồn được Thực dân Pháp xây dựng năm 1947, khi phát hiện thấy quân chủ lực của ta di chuyển lên Tây Bắc năm 1951, được tăng cường lực lượng, vũ khí, bổ sung hệ thống công sự, hầm hào kiên cố, hy vọng có thể đủ sức chống đỡ được sự tấn công của Việt Minh, án ngữ, khống chế quốc lộ 6 và quốc lộ 43 sang Hủa Phăn (Lào).

Nhìn lên trên, một đài tưởng niệm ghi danh 53 liệt sỹ đã ngã xuống để dành lấy ngã ba huyết mạch này. Đi dần lên cao, những bậc thang dẫn sẽ dẫn chúng ta qua những lô cốt bê tông đã xanh rêu nhưng còn nguyên vẹn. Những lô cốt ấy, to có, nhỏ có, nhưng đều có những lỗ châu mai để đặt súng, có cửa ra vào khá rộng. Chui vào một lô cốt, thật khó mà tưởng tượng bộ đội ta đã làm cách nào để chiếm được đồn, bởi nhìn từ trên xuống, quả đồi thoai thoải, chỉ một vài sự di động đã có thể bị phát hiện.

Trên đỉnh cao nhất của đồi, giữa hoa cỏ là những bức vách được xây bằng đá- có lẽ là sở chỉ huy của Đồn Mộc Lỵ khi xưa. Ở đây, phóng tầm mắt ra 4 bề, chúng ta sẽ thấy có một Mộc Châu rất khác, nó không giống mọi người hình dung khi nhắc về mảnh đất này: không có đồng cỏ, đồi chè. Trước mắt chúng ta sẽ là những đồng lúa đang lên xanh rờn, được bao quanh bởi những dãy núi phía xa mờ mờ trong làn sương mỏng và hướng đó là Mường Sang, nơi có thác Dải Yếm và có những bản người Thái đã sinh sống ở đây từ lâu đời, quả đúng thế, bởi ngay cạnh những đồng lúa là những nếp nhà sàn xinh xinh yên bình, giản dị.