Đoàn Tuấn và “Mùa chinh chiến ấy”: Tôi viết để “trả nợ” đồng đội

Tác giả Đoàn Tuấn chia sẻ: “Tôi luôn tin, ở một nơi nào đó, có những ai trong những giờ phút tuyệt vọng nào đó, đọc cuốn sách này, sẽ thấy cuộc đời này còn nhiều điều lớn lao và kỳ diệu. Họ sẽ yêu cuộc sống hơn”.

&”Mùa chinh chiến ấy” là một &”tập đại thành” về số phận của những người lính Việt Nam trên chiến trường Campuchia. Đau thương, mất mát, bi tráng xen lẫn hào hùng, trong sáng và dũng cảm tận cùng…Đề tài này chắc ông đã ôm ấp từ lâu. Bốn mươi năm sau, câu chuyện vẫn hiện lên đầy sống động. Xin ông cho biết về quá trính sáng tác?

Tôi có 5 năm chiến đấu tại chiến trường Campuchia. Đã in một tập thơ (cùng Lê Minh Quốc), nhan đề &”Đất bên ngoài Tổ Quốc”. Tập thơ này chúng tôi in ở NXB văn học. Sau này NXB Trẻ tái bản. Nội dung là những bài thơ của hai người lính trẻ tiếc thương những đồng đội của mình đã hy sinh ở ngoài biên giới. Họ hóa thành Đất. Đất bên ngoài Tổ Quốc. &”Tổ Quốc nặng sâu hơn bởi tình yêu mảnh đất/ Đất bên ngoài Tổ Quốc! Việt Nam ơi!”.

Tôi cũng đã in một tập bút ký về sự linh cảm trước cái chết của đồng đội tôi, đó là cuốn &”Những người không gặp nữa”. Nhưng tôi cảm thấy vẫn chưa nói được bao nhiêu về đồng đội tôi, nhất là nhà thơ Lê Minh Quốc, vẫn thường nhắc tôi về món nợ này. Tôi cũng luôn suy nghĩ về cuốn sách của mình.

Tôi viết lần đầu, đặt tên là &”Trung đoàn viễn chinh” nhưng thấy văn chương dài dòng quá, bỏ luôn. Lần thứ hai, tôi viết cuốn &”Sư đoàn tình nguyện”, nhưng đọc lại, thấy giọng văn giống các nhà văn viết từ hồi chống Pháp và chống Mỹ. Không khoái. Tôi cũng bỏ nốt. Bởi thế hệ chúng tôi là thế hệ thứ ba tham gia bảo vệ Tổ Quốc. Khi gặp lại đồng đội, thấy họ nói chuyện, tôi quan sát và nghĩ: Đây mới chính là giọng kể mà mình đang tìm kiếm. Đầy chất lính tráng. Đầy giọng điệu thời nay. Và tôi lao vào viết như đúng kiểu chúng tôi trò chuyện.

Nghe như vậy có thể thấy anh viết cuốn sách này đã phải trải qua rất nhiều tìm tòi, trăn trở, vậy theo anh, điều cần có nhất cho một nhà văn là gì?

Phải mất gần 10 năm trăn trở mới tìm ra giọng điệu cho một cuốn sách. Tôi nghĩ, với người viết văn, vốn sống rất quan trọng. Nhưng cái quan trọng hơn, đó là việc tìm ra giọng điệu. Giọng điệu của riêng mình. Một giọng điệu thích hợp với từng cuốn sách. Và khi viết xong, tôi gửi cho những đồng đội gần gũi đọc. Họ thấy thích. Nhà thơ Lê Minh Quốc tìm nơi in sách cho tôi. Anh ấy chăm sóc bản thảo quá chu đáo. &”Sách của Tuấn cũng là sách của mình”. Quốc nói thế. Thật may mắn. Giám đốc Nguyễn Minh Nhựt và các biên tập viên của NXB Trẻ là chị Hoàng Anh, anh Hải Đăng đều dành nhiều tình cảm cho bản thảo. Cuốn sách như một cuốn bách khoa về đời lính. Có đủ mọi chuyện trong đó. Tuy sách nói về chiến tranh, nhưng chiến tranh chỉ là bối cảnh. Nổi bật trong đó là số phận con người. Mà ai cũng biết, đỉnh cao của số phận con người là cái chết. Đồng đội tôi chết muôn ngàn kiểu. Nhưng ai cũng từ giã cuộc đời với thái độ bình tĩnh. Bởi họ biết, họ được giã từ trong yêu thương, trong ấm áp.

Những người lính nhập ngũ năm 1978, nay đã gần 60. Họ đối mặt thế nào với cuộc sống hôm nay? Anh em có hay gặp nhau, giúp đỡ những gia đình thương binh, liệt sỹ?

Tôi đi nhiều nơi, nhưng mỗi khi gặp ngã tư, tôi đều để ý, xem những người xe ôm, có ai là đồng đội của mình không? Tôi gặp những đồng đội của tôi, cụt cả hai chân, vẫn lái xe lam, chở hàng. Nhiều người về, không có nghề nghiệp, sức khỏe hạn chế. Họ đi làm bảo vệ, cả sỹ quan lẫn lính tráng, nhưng họ đều vui vẻ, lạc quan, chấp nhận cuộc sống chứ không hề kêu ca. Bởi chính họ là trụ cột của gia đình, là điểm tựa cho vợ, con. Ai cũng nghĩ, được sống và trở về là hạnh phúc rồi, cũng có một số người thành đạt, nhưng nhìn chung, đều giữ nguyên bản chất người lính. Nghĩa là những công việc của đồng đội, đều nhiệt tình. Chúng tôi quyên góp tiền, đi lấy hài cốt đồng đội về cho những gia đình liệt sỹ. Thăm những đồng đội ở các tỉnh xa, thăm cha mẹ đồng đội đau ốm…Nói chung, tuy mỗi người một công việc khác nhau, nhưng khi có việc, mọi người đều chung tay góp sức. Đó là tài sản quý báu của đời lính.

Ông có muốn nói điều gì với bạn đọc thông quan cuốn sách này?

Cuốn sách này, trước hết, tôi cảm ơn đồng đội tôi và những bạn đọc khác, khắp Bắc-Trung-Nam, đều tìm đọc. Những cuốn sách, viết về một thế hệ, sinh ra không là lính, nhưng đã lấy ngực mình che đạn cho Tổ Quốc, khi đất nước lâm nguy, đều có điều gì đó, có thể trò chuyện được với người đọc. Tôi luôn tin, ở một nơi nào đó, có những ai trong những giờ phút tuyệt vọng nào đó, đọc cuốn sách này, sẽ thấy cuộc đời này còn nhiều điều lớn lao và kỳ diệu. Họ sẽ yêu cuộc sống hơn.

Xin cảm ơn ông!

Theo Danviet