Do Covid-19, các bệnh lao, HIV, sốt rét trở lại đe doạ hàng triệu người

Một số chuyên gia y tế rơi nước mắt cảnh báo rằng, virus Corona chủng mới gây ra đại dịch Covid-19 có khả năng đẩy chúng ta quay trở lại nhiều năm, có lẽ là nhiều thập niên, trong tiến trình chống lại bệnh lao, HIV và sốt rét.

Virus Corona chủng mới gây dịch Covid-19 khiến các căn bệnh khác như bệnh lao, HIV, sốt rét phát triển trở lại – REUTERS

Ít người biết bệnh lao là kẻ giết người truyền nhiễm lớn nhất thế giới, cướp đi 1,5 triệu sinh mạng mỗi năm. Với sự cố gắng của ngành y, bệnh lao và các “đồng minh” gây chết người của nó, như HIV và sốt rét, dần “chạy trốn”. Dữ liệu mới nhất cho thấy, chúng đã ở mức “tàn phá” thấp nhất thập niên qua trong năm 2018, theo NYTimes.

Tuy nhiên, bây giờ, khi virus Corona chủng mới gây đại dịch Covid-19 lan rộng khắp thế giới, những căn bệnh bị lãng quên lâu năm này đang trở lại. Tiến sĩ Pedro L. Alonso, Giám đốc chương trình sốt rét toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết: “Covid-19 đã làm hỏng mọi nỗ lực của chúng ta và kéo chúng ta trở lại nơi chúng ta đứng cách đây 20 năm”.

Virus Corona không chỉ chuyển hướng sự chú ý của khoa học khỏi bệnh lao, HIV và sốt rét. Theo các cuộc phỏng vấn với quan chức y tế công cộng, bác sĩ và bệnh nhân trên toàn thế giới, các cuộc phong tỏa, đặc biệt là ở vùng thuộc châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh, đã tạo ra những rào cản không thể vượt qua đối với bệnh nhân phải được chẩn đoán hoặc dùng thuốc.

Nỗi lo sợ về Covid-19 và việc đóng cửa phòng khám khiến nhiều người bệnh vật lộn với HIV, bệnh lao và sốt rét. Trong khi đó, hạn chế đi lại bằng đường hàng không và đường biển cũng hạn chế nghiêm trọng việc vận chuyển thuốc đến những vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất, theo NYTimes.

Khoảng 80% các chương trình bệnh lao, HIV và sốt rét trên toàn thế giới bị gián đoạn và 1/4 số người HIV gặp vấn đề trong việc tiếp cận thuốc, theo UNAIDS (Chương trình phối hợp của Liên Hiệp Quốc về HIV/AIDS). Gián đoạn hoặc chậm trễ trong điều trị có thể dẫn đến kháng thuốc, đã trở thành một vấn đề nan giải ở nhiều quốc gia.

Tại Ấn Độ, nơi có khoảng 27% các trường hợp mắc bệnh lao thế giới, các chẩn đoán đã giảm gần 75% kể từ khi đại dịch bắt đầu. Ở Nga, các phòng khám HIV đã được tái thiết để xét nghiệm virus Corona. Mùa sốt rét đã bắt đầu ở Tây Phi, nơi có 90% ca tử vong do sốt rét trên thế giới, nhưng các chiến lược bình thường để phòng ngừa – phân phối màn (mùng) được xử lý thuốc và phun thuốc chống muỗi – bị hạn chế do đang phong tỏa, theo NYTimes.

Ước tính, việc phong tỏa 3 tháng ở các khu vực khác nhau trên thế giới và dần dần trở lại bình thường trong hơn 10 tháng sau đó có thể dẫn đến thêm 6,3 triệu trường hợp mắc bệnh lao và 1,4 triệu trường hợp tử vong do bệnh này. Gián đoạn trong 6 tháng điều trị bằng thuốc kháng vi rút có thể dẫn đến thêm hơn 500.000 ca tử vong do các bệnh liên quan đến HIV. Trường hợp xấu nhất, tử vong do sốt rét có thể tăng gấp đôi, lên 770.000 ca mỗi năm, theo WHO.

Quỹ Toàn cầu phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét (Global Fund) ước tính rằng, muốn giảm thiểu thiệt hại nói trên sẽ cần ít nhất 28,5 tỉ USD – một khoản tiền khó có thể thành hiện thực.