Điều tra thất bại tại Điện Biên Phủ- Bí mật 50 năm của Pháp
Thảm bại khó tin tại Điện Biên Phủ đã buộc chính quyền Pháp phải thành lập một Ủy ban điều tra vào ngày 31/3/1955.
Mọi thông tin về Ủy ban này bao gồm 22 cuộc điều trần và những kết luận cuối cùng đã được giữ kín ở mức “tuyệt mật” trong vòng 50 năm và cho đến nay rất ít người Pháp, ngay cả đến những cựu tướng lĩnh khi xưa, biết đến sự tồn tại và những kết luận của Ủy ban này.
Các băng ghi âm các phiên điều trần đều được đ.ánh dấu tuyệt mật
Vì sao lại có Ủy ban điều tra đó? Phải chăng vì chính tướng lĩnh Pháp cũng không hiểu nổi vì sao họ lại thua ở Điện Biên Phủ? Và kết luận cuối cùng của Ủy ban là gì?
Phóng viên VOV đã tiếp cận thành công toàn bộ hồ sơ về Ủy ban điều tra này tại trung tâm lịch sử của Bộ quốc phòng Pháp cũng như phỏng vấn Đại úy Ivan Cadeau – tác giả đề tài nghiên cứu về Ủy ban.
Một phần nội dung phiên điều trần của tướngDe Castries
Chủ tịch Ủy ban điều tra Tướng Catroux: Việt Minh đã xây dựng được những con đường tiếp tế à?
Tướng De Castries: Vâng, họ có những con đường và có xe tải Molotova để vận chuyển đạn dược và tiếp tế. Những con đường đó chúng tôi chỉ nhìn thấy khi chúng tôi bị bắt làm tù binh.
- Tại sao máy bay lại không nhìn thấy?
- Vì những con đường đã được bộ đội Việt Nam ngụy trang rất giỏi…
- Những đợt tấn công mà các ông tiến hành đã có thể cho phép thâm nhập vào trận địa của quân đội Việt hay các ông chỉ luôn bị khóa ở vòng ngoài ?
- Chúng tôi chỉ luôn ở vòng ngoài.
- Các ông chỉ luôn ở vòng ngoài ư ?
- Đúng thế, chỉ một vài lần chúng tôi vào được phía Bắc, còn phía Đông thì gần như chưa bao giờ.
Đó là hai đoạn trích dẫn phần điều trần của tướng De Castries- chỉ huy quân đội Pháp trong trận Điện Biên Phủ trước Ủy ban điều tra.
Tổng cộng có 22 phiên điều trần đối với những tướng lĩnh cấp cao như ông De Castries, Tổng tư lệnh quân đội Pháp tại Đông Dương Navarre hay cấp phó của ông này là tướng Réné Cogny-chỉ huy quân đội Pháp ở Bắc bộ…
Tất cả những phần hỏi đáp chi tiết được lưu đầy đủ trong 9 hộp tư liệu có mã số GR1R từ 229 đến 237, hiện được lưu tại trung tâm lịch sử của Bộ Quốc phòng Pháp.
Yêu cầu thành lập Ủy ban điều tra – “lời kêu cứu của tướng Navarre”
Video đang HOT
Trả lời phóng viên VOV, Đại úy Ivan Cadeau, thuộc bộ phận lịch sử và trung tâm tư liệu của Bộ Quốc phòng Pháp cho biết Ủy ban điều tra được thành lập theo yêu cầu của tướng Navarre-người được giao làm Tổng tư lệnh quân Pháp tại Đông Dương từ 5/1953 với mục tiêu tìm một “lối thoát trong danh dự” cho quân Pháp tại Đông Dương.
“Sau thất bại tại Điện Biên Phủ, tướng Navarre cảm thấy bị tổn thương về danh dự, bị phán xét sai và đối xử tệ, những chức vụ mà ông được hứa hẹn trước đây thì ông đều không được nhận. Cuối năm 1954, ông kêu cứu lên Quốc vụ khanh phụ trách vấn đề chiến tranh và đề nghị thành lập một Ủy ban điều tra bao gồm các chuyên gia quân sự để điều tra rõ trách nhiệm chỉ huy của từng người kể từ thời điểm ông nhận chức Tổng tư lệnh ở Đông Dương tháng 5/1953 cho đến khi kết thúc cuộc chiến ở Điện Biên Phủ”, Đại úy Cadeau nói.
Đại úy Ivan Cadeau trả lời phỏng vấn phóng viên VOV
“Tướng Navarre muốn làm sáng tỏ rằng nguyên nhân thất bại thực sự của cuộc chiến Đông Dương là về mặt chính trị, và có trách nhiệm của các chính trị gia trong chính quyền Pháp lúc đó. Tuy nhiên, Chính phủ của Thủ tướng Mendes France đã từ chối, không muốn nhắc lại chuyện này, nước Pháp lúc đó muốn quên câu chuyện thảm bại tại Điện Biên Phủ”, Đại úy Cadeau nói thêm.
Vì các khúc mắc về pháp lý và các tranh cãi chính trị, yêu cầu thành lập Ủy bancủa tướng Navarre đã rất nhiều lần được nâng lên, đặt xuống trong các tranh luận giữa giới chức quân đội cấp cao và nhiều lần bị gạt bỏ.
Tuy nhiên, tướng Navarre không chấp nhận và tiếp tục đấu tranh. Đến tháng 1/1955, một vài bài báo xuất hiện, châm lại ngòi lửa. Các bài báo này là của một người thân cận với tướng Cogny-chỉ huy quân đội Pháp tại Bắc Bộ- người có những bất đồng nghiêm trọng với tướng Navarre-quy kết ông Navarre là nguyên nhân gây nên thất bại.
Tướng Navarre đã nổi giận và trả lời trong một loạt bài trên tờ Le Figaro, dọa rằng ông sẽ cho “nổ tung” sự thật. Điều này khiến Chính phủ Pháp phải hành động.
Ngày 22/1/1955, Thủ tướng Pháp Mendes France đã tiếp riêng Tướng Navarre. Hai bên đã thỏa thuận với nhau là ông Navarre sẽ không gửi các bài báo cho tờ Le Figaro và đổi lại, một Ủy ban điều tra sẽ được thành lập. Đến ngày 5/2/1955, hãng tin AFP đưa tin sẽ có một Ủy ban điều tra và ngày thành lập Ủy ban chính thức là 31/3/1955.
“Bí mật quốc gia” của Pháp suốt 50 năm (1955-2005)
Chủ tịch Ủy ban điều tra Tướng Catroux và các thành viên đều là những nhân vật cao cấp trong quân đội Pháp, có quyền hành tối cao, được phép tiếp xúc với tất cả các tài liệu mật của Bộ Quốc phòng Pháp và tiến hành điều trần chi tiết với từng nhân vật lãnh đạo chính của trận Điện Biên Phủ.
Vì có quyền hạn rất lớn như thế, nên kết luận của Ủy ban điều tra đã đề cập đến gần như mọi chi tiết của cuộc chiến, từ các sai lầm chiến thuật, các mâu thuẫn cá nhân, sai lầm chính trị…
Và cũng vì thế, chính quyền Pháp đã không cho phép công bố những kết luận của Ủy ban trong suốt 50 năm (đến năm 2005, bộ tư liệu được mở cho công chúng và giới chuyên môn tiếp cận).
Hộp hồ sơ GR 1R231 về các phiên điều trần
Về điều này, Đại úy Ivan Cadeau cho biết: “Ủy ban điều tra kết luận rằng đặt trong tình huống đó, đối mặt với đội quân Việt minh mạnh và được Trung Quốc yểm trợ, các tướng lĩnh khác của Pháp cũng khó có thể làm tốt hơn những gì mà các Tướng Navarre hay Cogny đã làm ở Điện Biên Phủ”.
“Sau khi Ủy ban điều tra kết thúc công việc, có một sự thống nhất cao trong quân đội là những nhân vật chính phải điều trần trong vụ điều tra không thể bị coi là những thủ phạm chính của thất bại ở Đông Dương. Việc nước Pháp bị hất ra khỏi Viễn Đông là hệ quả của một loạt những sai lầm từ chính trị đến quân sự”, ông Cadeau nói.
“Tuy nhiên, những kết quả của cuộc điều tra sau đó không được công bố cho dư luận, lý do là các chính trị gia thì muốn trốn tránh trách nhiệm và cũng có nhiều cơ quan khác phía quân đội cũng không muốn những kết luận đó được biết đến nhiều. Vì vậy, cả phía dân sự lẫn quân sự đều bắt tay nhau làm chìm đi các kết luận của Ủy ban điều tra, với lập luận là ở thời điểm đó nước Pháp vẫn đang phải đối mặt với các cuộc chiến khác ở Bắc Phi. Đến cuối năm 1955, tướng Navarre cũng yêu cầu được có một bản sao kết luận của Ủy ban điều tra nhưng bị từ chối và kết luận này được giữ như một tài liệu mật”, ông Cadeau chia sẻ.
Hộp tư liệu mang mã số GR1R237 có lưu những kết luận của Ủy ban điều tra với dấu “tuyệt mật”, gồm 6 phần: Phần 1: Kế hoạch của Tướng Navarre; phần 2: triển khai kế hoạch của Tướng Navarre ; phần 3: Trận Điện Biên Phủ; phần 4: Diễn biến chiến tranh và trận Điện Biên Phủ; phần 5: Rà soát trách nhiệm ở các cấp khác nhau và ý kiến của ủy ban; cuối cùng là phần 6: Tưởng nhớ những binh lính đã tham gia trận Điện Biên Phủ.
Trong phần kết luận, Ủy ban điều tra có nêu: “Vị trí của Điện Biên Phủ, cách bờ biển 400km, cách các căn cứ không quân của Pháp 300km và gần biên giới với Trung Quốc, khiến quân đội Pháp hoàn toàn bị bất lợi khi tiến hành trận đ.ánh với Việt Minh”.
Ủy ban kết luận, “quyết định tiến hành trận Điện Biên Phủ là một sai lầm mà tướng Navarre có thể đã không vấp phải nếu có thời gian lãnh đạo dài hơn, đủ để đ.ánh giá đúng về khả năng hậu cần của đối thủ, cũng như các đặc thù của trận địa”.
Rõ ràng, một phần thừa nhận những bất lợi dẫn đến thất bại khó tránh khỏi tại Điện Biên Phủ, phần vì không muốn đào sâu những sai lầm của giới cầm quyền lẫn quân đội, nên Ủy ban đưa ra những kết luận không quá nặng nề.
Vén bức màn bí mật về mâu thuẫn trong bộ chỉ huy Pháp
Nhiều cựu chiến binh Pháp cho biết họ chỉ biết mang máng về Ủy ban điều tra. Đại tá Jacques Allaire, khi đó là thượng úy thuộc binh đoàn 6 tham chiến tại Điện Biên Phủ, còn cho biết Ủy ban điều tra sau này đã hé lộ cho những tướng lĩnh cấp thấp như ông biết về mâu thuẫn lớn giữa Tướng Navarre và Tướng Cogny.
Điện mật gửi Sở chỉ huy Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ ngày 7/5
“Ở vào thời điểm chiến sự, lính Pháp không hay biết gì về mối thâm thù nội bộ giữa hai nhà lãnh đạo này. Ở cấp của tôi, tôi không hay biết về điều đó. Chỉ sau khi được quân đội Việt Nam trả tự do về Pháp, tôi có nghe đến Ủy ban điều tra và nói đến sự chia rẽ của hai nhà lãnh đạo. Tôi đã đọc được các tài liệu của Ủy ban và thấy rằng Ủy ban có phần nhẹ tay với ông Navarre và khiển trách nặng nề đối với ông Cogny. Nhưng tôi thấy có sai lầm ở cả hai vị tướng này. Nếu Tướng Navarre đã tin tưởng một cách mù quáng ở ông Cogny thì dù sao ông ấy cũng phải giám sát chặt để xem ông Cogny có xử lý tốt trận Điện Biên Phủ hay không”, Đại tá Jacques Allaire cho biết.
Nếu như những kết luận của Ủy ban điều tra không có nhiều đột biến và không tạo chấn động lớn, thì câu chuyện giằng co về sự thành lập Ủy ban này cũng như việc giấu diếm những kết luận của Ủy ban trong suốt 50 năm, cho thấy chính quyền, quân đội và người dân Pháp coi thất bại tại Điện Biên Phủ là nỗi hổ thẹn lớn không muốn nhắc đến.
Từ tướng lĩnh đến cựu binh trở về từ Điện Biên Phủ đã không được nhìn nhận trong một thời gian dài; và điển hình là vị tổng tư lệnh Navarre đã phải đấu tranh quyết liệt để đi đến kết luận về một trách nhiệm “tổng thể và toàn diện” của cả hệ thống chính trị và quân sự Pháp trong thất bại của Pháp ở Điện Biên Phủ.
Hỉnh ảnh một số tài liệu khác liên quan đến Ủy ban điều tra:
Các mệnh lệnh của quân đội Pháp trong trận Điện Biên Phủ
Bản chứng nhận gửi điện của Bộ chỉ huy Quân sự Pháp
Kết luận của Ủy ban điều tra về trận Điện Biên Phủ
Theo Thùy Vân/VOV-Paris
“Sự lạ” về con người làm nên chiến thắng hai cường quốc
Từ vị tướng bại trận tại thung lũng Mường Phăng Đờ Catsxtơri tới những tướng lĩnh, sử gia của Pháp, Mỹ, Anh đều tâm phục, tôn vinh Đại tướng, Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam Võ Nguyên Giáp là một thống soái lớn của mọi thời đại, một tài năng quân sự chưa từng thấy.
Câu chuyện của tướng Đờ Catsxtơri được thiếu tướng Cao Pha (Phó Cục trưởng Cục Quân báo, Bộ Tổng Tham mưu được phân công đặc trách công tác tình báo, quân báo, trinh sát, nắm địch trong chiến dịch Điện Biên Phủ) kể lại. Ngày 10/5/1945, ông Pha nhận được chỉ thị của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về việc khai thác số tù binh sĩ quan cấp cao trước khi trao trả cho đối phương. Trong quá trình hỏi cung, tướng Đờ Catsxtơri đề nghị cho ông ta được phát biểu vài cảm nhận về Tổng Tư lệnh Quân đội Việt Nam.
Vị tướng bại trận nhận xét: "Tướng Giáp là một người thông minh, dũng cảm, một người giỏi chỉ huy du kích. Ông cũng giỏi về chính trị, về chủ nghĩa cộng sản. Chúng tôi đã thấy rõ điều đó. Nay qua trận Điện Biên Phủ, tôi thấy Tướng Giáp không những giỏi về chỉ huy đ.ánh du kích mà còn giỏi cả về chỉ huy trận địa chiến, chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng, và cả về nghi binh đ.ánh lừa tình báo đối phương. Điều đó làm tôi hết sức ngạc nhiên và không biết Tướng Võ Nguyên Giáp đã tốt nghiệp từ những trường, học viện võ bị cao cấp nào".
Tướng Đờ Cát đặt hàng loạt câu hỏi, Tướng Giáp đã bí mật đi nghiên cứu ở Nga Xô chăng? Hay Tướng Giáp là một trong số ít người trước đây đã được đào tạo ở trường võ bị Xanh Xia (Saint Cyr) của Pháp và nay ông đi làm Việt Minh? Hay là Tướng Giáp đã tốt nghiệp học viện quân sự ở Mỹ?
Đờ Cátxtơri và các tướng lĩnh bị bắt sống, áp giải đi khi thua trận ở Điện Biên Phủ.
"Quân đội viễn chinh Pháp và các tướng tá Pháp chúng tôi là một đội quân nhà nghề, thiện chiến và trang bị hiện đại. Sự kiện Tướng Giáp thắng chúng tôi ở Điện Biên Phủ làm chúng tôi ngạc nhiên về tài năng của ông. Là chỉ huy trưởng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, tôi đã làm tất cả những gì có thể để bảo vệ nó suốt 56 ngày đêm trước áp lực ghê gớm của quân đội Tướng Giáp. Có thể nói tôi đã làm hết sức mình trên chiến trường, còn thua cuộc ở đó là do nhiều nguyên nhân. Nhưng tôi thừa nhận Tướng Giáp rất sành sỏi binh nghiệp và khôn ngoan hơn, tài giỏi hơn tôi đã đành, mà còn hơn cả Tướng Cônhi và Đại tướng Nava. Tôi hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp, được làm kẻ chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như Tướng Giáp. Tôi ngưỡng mộ và kính phục ông" - người bại trận tâm phục thừa nhận.
Khái quát về thất bại tại Điện Biên Phủ, tướng Đờ Cát chua xót: "Điện Biên Phủ phiên âm ra Pháp ngữ là Devien fou có nghĩa là tôi trở thành thằng điên".
"Tháng 12/1954, Giáp ở vào t.uổi 42 nhưng có vẻ trẻ t.uổi hơn rất nhiều. Ông có những nét rất thanh tú, mắt to, tóc đen nhánh, trông có vẻ như một phụ nữ. Nhưng ông chẳng phụ nữ tý nào, ở ông là một con người có nghị lực thần kỳ, một trí tuệ sắc bén. Ông bình tĩnh phân tích tình hình và quyết định không do dự những phương pháp chiến đấu với lòng quả cảm tuyệt đối. Ông sẵn sàng bước vào nghiền nát đối phương" - tướng Anh Peter Macdonal.
Thêm một vị Tướng khác của Pháp, ông Macsxen Bigia - Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Pháp bình luận về Tướng Giáp: "Ông Giáp là chỉ huy quân đội chiến đấu thắng lợi trong một thời gian đặc biệt dài. Đạt được như thế trong 30 năm là một kỳ tích từ trước giờ chưa từng thấy".
Tướng Oetsmolen - tổng tư lệnh quân đội viễn chinh Mỹ từ năm 1964-1968 phân tích sâu hơn: "Mọi đức tính để tạo thành một thống soái quân sự lớn là sự quả đoán, sức mạnh tinh thần, khả năng tập trung suy nghĩ và hành động bằng trí thông minh thì ông Giáp đều có cả những đức tính ấy. Đây là một con người rất kiên quyết, một tướng soái lớn".
Nhà sử học quân sự Mỹ Xexin Cari thì đ.ánh giá, Võ Nguyên Giáp là vị tướng duy nhất trong lịch sử hiện đại tiến hành chiến đấu chống kẻ thù từ thế vô cùng yếu, thiếu trang bị, thiếu nguồn tài chính, từ buổi đầu mà trong tay chưa có quân vậy mà vẫn liên tiếp đ.ánh bại tàn quân của đế chế Nhật Bản, quân đội Pháp (một đế chế thực dân số 2) và Mỹ (một trong hai siêu cường thế giới) dù Mỹ đã ném vào trong đó những nguồn nhân vật lực và kỹ thuật to lớn trong thời gian dài.
Sau đó, ông tiếp tục theo dõi trận chiến nhằm vào dân Nam Việt Nam từ Campuchia và cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới.
"Trong hơn 30 năm từ con số không ông đã xây dựng một bộ máy chiến tranh nông dân bách thắng và ông đã làm điều đó ở một nước nghèo. Ông là động lực đằng sau mọi thắng lợi. Thành tích của ông là vô song và kết quả ông thu được là phi thường. Đó chính là thiên tài quân sự" - ông Xexin Cari nhấn mạnh.
Nhà sử học Pháp Daniel Roussel trong một bức ảnh chụp cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Phân tích cụ thể từ diễn biến trên chiến trường Trường Sơn, nhà sử học quân sự của Mỹ nêu ví dụ, trong những năm đầu tiên vận chuyển vũ khí, lương thực tiếp tế chiến trường miền Nam, cứ mỗi cặp đạn cối 81mm mà các chiến sĩ của Tướng Giáp sử dụng trên chiến trường là kết quả của một chiến sĩ mang vác lên xuống 3 tháng trên đường mòn Hồ Chí Minh. Theo ông, đó là một chiến tích ngoài sức tưởng tượng. Không ai có thể vui mừng hơn ông khi đường mòn đó được cải thiện vào giữa thập kỷ 60 tới độ đã có thể dùng xe tải để chở phần lớn số hàng tiếp tế vào Nam.
Tướng người Anh Peter Macdonal trong cuốn sách "Giáp - một sự đ.ánh giá" (Giap - an assessment) gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là "một trong những thống soái lớn của mọi thời đại - một vị tướng tài năng, bách chiến bách thắng".
Đối với toàn thế giới, chính Võ Nguyên Giáp là vị tướng đã chỉ huy một quân đội trang bị thô sơ mà chiến thắng 2 cường quốc phương Tây. Năm 1954, Giáp chiến thắng lẫy lừng ở Điện Biên Phủ, buộc Pháp phải rút khỏi Đông Dương và thúc đẩy nhanh chóng sự sụp đổ của những đế quốc Châu Âu có trước chiến tranh...
"Một quân đội của một nước nghèo, công nghiệp lạc hậu có thể chiến thắng 2 cường quốc thế giới đã là một điều lạ, thì ở chính bản thân con người đã góp phần lớn vào chiến thắng đó, điều lạ cũng không kém" - tướng Macdonal bình luận.
Sau cùng, vị tướng người Anh khái quát, từ chiến thắng lẫy lừng Điện Biên Phủ buộc Pháp phải rút khỏi Đông Dương và thúc đẩy sự sụp đổ nhanh chóng của những đế quốc Châu Âu có trước chiến tranh đến mùa Xuân năm 1975, ông Giáp đã buộc một quốc gia chấp nhận thất bại cả về tinh thần lẫn quân sự... Trong nước, ông được kính trọng như một nhà lãnh đạo quốc gia kỳ cựu và một lão chiến binh. Ở ngoài nước, ông được trọng vọng như một nhà chính trị - quân sự có uy tín rất cao".
P.Thảo (tổng hợp)
Theo Dantri
“Chuyến hàng” đặc biệt 60 năm trước Chuyến xe cuối cùng của Hoàng Tư ở Điện Biên Phủ là chuyến xe chở tướng Đờ-cát về Tuyên Quang, giao cho Cục Chính trị. Đó cũng là chuyến xe đặc biệt nhất của ông - chuyến xe chở thất bại của quân đội Pháp trên chiến trường Đông Dương. Ông Hoàng Tư, nguyên là lính lái xe ở chiến trường Điện Biên...
