Điều gì tiếp theo sau thất bại của Hội nghị COP 25

Sự mất kết nối chưa từng thấy giữa những gì khoa học khí hậu và con người đòi hỏi với những gì các chính phủ cung cấp đã được phơi bày tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 25 về Công ước khung của Liên hợp quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu ( COP 25).

Kết thúc trong bế tắc

Hội nghị COP 25 diễn ra tại Madrid ( Tây Ban Nha) – một hội nghị về chống biến đổi khí hậu dài nhất trong lịch sử đã kết thúc vào chiều 15-12 trong bế tắc và thất vọng. Có thể gọi COP 25 là một thất bại.

Sự lo lắng của các nước đang phát triển và kém phát triển (LDCs), nhiều nước trong số đó rất dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu như mưa lớn, nước biển dâng và lốc xoáy nhiệt đới, liên quan đến vấn đề tài chính khí hậu cho thích ứng, mất mát và thiệt hại và tăng cường đóng góp xác định quốc gia (NDCs).

Những vấn đề này có tầm quan trọng quan trọng tại COP 25, cùng với việc giải quyết các vấn đề còn tồn tại trong Điều 6 của Thỏa thuận Paris liên quan đến việc thiết lập và vận hành thị trường carbon, các khoản tiền thu được từ đó phải đưa vào tài chính để giảm thiểu, thích ứng và thực hiện.

Nhưng sự tiến triển chậm chạp của nó trong các cuộc đàm phán của COP 25 đã chứng kiến sự phản đối rộng rãi từ thanh niên, phụ nữ đến các nhóm người bản địa và các nhóm môi trường nổi bật khác như Mạng lưới Hành động Khí hậu (CAN) cả bên trong địa điểm hội nghị và bên ngoài nó.

Trên thực tế, vào ngày 11-12, khoảng 200 người biểu tình thuộc các nhóm trên đã bị ném ra khỏi địa điểm biểu tình phản đối sự không hành động của các nhà đàm phán chính phủ.

Tất cả những yêu cầu khẩn cấp hành động này và kêu gọi công lý khí hậu đã không thấm qua các bức tường của các phòng đàm phán hoặc tâm trí của các nhà đàm phán ngồi bên. Hầu hết trong số họ mắc kẹt với lập trường lịch sử của họ về tất cả các vấn đề này làm cho tiến trình khó khăn.

Hội nghị COP 25 đã mang lại nhiều thất vọng cho những người đang nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Ảnh: Getty.

Sau một hội nghị về biến đổi khí hậu thất vọng của LHQ những câu hỏi được đưa ra lúc này là: Chuyện gì tiếp theo? Và nếu COP 25 được coi là con đường của chúng ta để vượt qua khủng hoảng khí hậu, thì còn lại gì trong quá trình đó?

Mỗi năm kể từ Thỏa thuận Paris mang tính bước ngoặt năm 2015 được thông qua và ký kết, chuỗi Hội nghị COP hằng năm đã tạo ra một động lực tương tự. Các nhà lãnh đạo toàn cầu như Tổng thư ký LHQ António Guterres nhấn mạnh sự cần thiết cấp bách để thúc đẩy hành động chống biến đổi khí hậu.

Các tổ chức khoa học và chiến dịch dành thời gian cho các báo cáo để đảm bảo các bản cập nhật mới nhất, ảm đạm nhất đang nằm trong tay các nhà đàm phán.

Các quốc đảo nhỏ và các quốc gia dễ bị tổn thương khác khẳng định họ không thể chờ đợi hành động quyết định lâu hơn nữa; người dân của họ bị tàn phá bởi thảm họa khí hậu trong khi biển dâng đe dọa bờ biển hoặc toàn bộ các quốc gia.

Bất cứ ai điều chỉnh quá trình, nghe thấy sự khẩn cấp, nhìn thấy những ảnh hưởng của tình trạng khẩn cấp khí hậu toàn cầu đang tích lũy trước mắt họ có thể giúp họ hy vọng. Chắc chắn, năm nay, họ sẽ cùng nhau hành động và hoàn thành nó.

Sau đó, các cuộc đàm phán bắt đầu, các nhà phát minh lớn nhất thế giới đào sâu, các nhà vận động hành lang hóa thạch dành hai tuần để tài trợ cho các phiên họp và các bữa tiệc cocktail để giải quyết vụ việc của họ, và các cam kết hữu ích, có ý nghĩa nhất dần dần bị loại bỏ khỏi tài liệu cuối cùng của hội nghị. Nhưng rồi như một câu chuyện cũ quen thuộc vốn được lưu hành nhiều năm nay trên Twitter khi các COP hoạt động quá giờ.

Kết thúc hội nghị, các nhà đàm phán lách luật thường chỉ tay, kêu gọi các nước như Australia và Brazil cản trở tiến trình ở mỗi lượt, trong khi nhà ngoại giao Guinean Alpha Oumar Kaloga tuyên bố Mỹ là tội phạm khí hậu…

Theo Thoả thuận biến đổi khí hậu Paris, năm 2020 là năm mà các quốc gia phải thiết lập các cam kết vững chắc (mặc dù vẫn tự nguyện) để tăng tốc độ giảm phát thải khí nhà kính. Nó cũng là hạn chót lâu dài để các nước giàu bắt đầu đóng góp 100 tỷ USD mỗi năm cho Quỹ Khí hậu xanh của LHQ, cho phép các nước đang phát triển giảm thiểu khí thải và thích ứng với các tác động của khí hậu.

Với các sản phẩm giao hàng lớn dự kiến vào năm tới, chương trình nghị sự cho năm 2019 có hai lớp. Hy vọng hội nghị sẽ đạt được thỏa thuận cuối cùng về Điều 6, một văn bản gồm chín đoạn về giao dịch carbon quốc tế vẫn là phần cuối cùng của Thỏa thuận Paris đã được vận hành trong Quy tắc về hành động khí hậu.

Và đã có một sự thúc đẩy lớn, tuyệt vọng cho tài chính quốc tế để giúp giải quyết mất mát và thiệt hại, sự tàn phá lớn, không thể tránh khỏi mà cuộc khủng hoảng khí hậu đang diễn ra ở các quốc gia từ Mozambique đến Fiji.

Ở cấp độ của khát vọng, các nhà đàm phán tại hội nghị và những người tuần hành trên đường phố đang tìm kiếm một tuyên bố rõ ràng về ý định, kêu gọi các nước đào sâu và nhắm mục tiêu cao khi họ cập nhật các mục tiêu Paris của họ. Nhưng đã không có gì trong số đó được triển khai.

Sau 44 giờ đồng hồ COP 25 đã kết thúc trong thất bại, thất vọng và tức giận với một khối lớn các quốc gia và một cộng đồng ủng hộ khí hậu cạn kiệt đổ lỗi cho những người phát tán lớn nhất thế giới và lợi ích nhiên liệu hóa thạch đằng sau họ. “Tinh thần và các mục tiêu của Thỏa thuận Paris đang bị xói mòn theo điều khoản, thảo luận bằng thảo luận”, Bộ trưởng Môi trường Grenada Simon Stiell nói.

Sonam Wangdi, Chủ tịch của Tập đoàn các nước phát triển kém nhất tức giận nói: “Người dân của chúng ta đang phải chịu đựng những tác động của biến đổi khí hậu. Cộng đồng của chúng ta trên khắp thế giới đang bị tàn phá. Đây là một kết quả thảm khốc, vô cùng đau khổ – điều tồi tệ nhất tôi từng thấy”.

Còn ông Mohamed Adow, Giám đốc của Power Shift Africa thì nhận định: “Vào thời điểm các nhà khoa học đang xếp hàng để cảnh báo về những hậu quả khủng khiếp nếu khí thải cứ tăng lên, và những đứa trẻ ra đi trong hàng triệu người, những gì chúng ta có ở Madrid là sự phản bội”.

Tiến trình COP có thể đạt được những gì?

Diễn ra trong bối cảnh báo cáo mới nhất của LHQ chỉ ra cam kết của các quốc gia về cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính mới chỉ đạt 15% nỗ lực cần thiết, thất bại của Hội nghị COP 25 như một cú đánh mạnh vào nỗ lực chung của thế giới về chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Hãng Daily Mail hôm 15-12 đã công bố kết quả nghiên cứu mới nhất của Dự án Carbon toàn cầu, gồm một nhóm các nhà khoa học quốc tế chuyên theo dõi lượng khí phát thải trên Trái Đất, cho thấy trong năm 2019, lượng khí thải CO2 trong khí quyển dự kiến tăng 0,6% so với mức tăng 2,1% của năm 2018.

Nghĩa là, xét một cách tổng thể, lượng khí thải CO2 trong khí quyển của năm nay sẽ ở mức cao nhất trong ít nhất 800.000 năm qua. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh các chính sách chống biến đổi khí hậu hiện nay vẫn không đủ để đẩy lùi chiều hướng gia tăng lượng khí CO2 phát thải toàn cầu và những hành động khẩn cấp chống biến đổi khí hậu vẫn chưa tỏ rõ hiệu quả.

Những cảnh báo về nguy cơ đe dọa tới cuộc sống trên Trái đất từ sự biến đổi khí hậu khôn lường. Ảnh: Getty.

Đến nay, nhiều nước lớn như Mỹ, Brazil, Trung Quốc, Australia, Saudi Arabia dường như phớt lờ lời kêu gọi này. Tuy nhiên, vẫn có thể nói, một liên minh tham vọng cao giữa người Hồi giáo, các quốc gia đảo nhỏ, các nước kém phát triển nhất và Liên minh châu Âu (EU) đã giành được một phần chiến thắng, với ngôn ngữ kêu gọi các quốc gia giao tiếp hoặc cập nhật các kế hoạch khí hậu mới vào năm tới.

Liên minh này cũng đang nuôi hy vọng sẽ gây áp lực chính trị – từ trong các cuộc đàm phán, trong các cuộc họp hậu trường trên thế giới nhất là khi các chính phủ thông qua Hiệp định Paris 2015 vào năm 2020. Nhưng đây cũng sẽ là một nhiệm vụ khó khăn.

Vì vậy, theo hãng CNN, trước khi tuyên bố LHQ cần tham gia xử lý thất bại của COP 25, cần phải có kế hoạch cho những bước tiếp theo. Điều quan trọng nhất bây giờ là giữ đủ sự liên kết của các lực lượng trong và giữa các quốc gia muốn nền kinh tế thực sự chuyển đổi số không. Nếu hy vọng, chúng ta có thể làm được nhiều hơn.

Trên thực tế thì hiện nay, các nhà đầu tư, các doanh nghiệp, chính quyền tỉnh, bang, khu vực và cộng đồng đều cam kết quyết liệt hơn về việc cắt giảm carbon nhanh hơn, sâu hơn bao giờ hết. Và nếu ngoại giao khí hậu xảy ra tại các thủ đô chưa đủ tốt thì chương trình nghị sự ở Ottawa là rõ ràng.

Nó bao gồm tăng cường mục tiêu giảm phát thải Canada năm 2030; thiết lập các cột mốc khử carbon trong 5 năm với ràng buộc về mặt pháp lý trong thư ủy nhiệm của Bộ trưởng Môi trường Jonathan Wilkinson; cam kết đất nước chia sẻ công bằng gánh nặng cho tài chính khí hậu quốc tế; và từ chối đề xuất của Teck Resources, đối với một mỏ cát / dầu cát khổng lồ trị giá 20,6 tỷ USD ở Alberta.

Vậy, thông điệp cơ bản nhất từ COP 25 là vẫn còn thời gian để đẩy mạnh và giải quyết khủng hoảng khí hậu, nhưng thời điểm đó là ngay bây giờ. Không ai khác sẽ cứu Trái đất ngoài những người đang sống trong đó.

Chi Anh (tổng hợp)

Theo cstc.cand.com.vn