Điều gì đã xảy ra ở Đức?

Đức hiện ghi nhận tỷ lệ mắc Covid-19 trên đầu người cao hơn bất kỳ nước nào trong số 5 quốc gia lớn nhất châu Âu. Điều gì đã xảy ra ở nơi từng được xem là hình mẫu chống dịch?

Thủ tướng Đức Angela Merkel ngày 13/12 thông báo bà cùng các thống đốc của 16 bang nước này đã quyết định siết chặt các biện pháp phong tỏa toàn quốc từ 16/12 tới 10/1/2021 để ngăn chặn sự gia tăng theo cấp số nhân của các ca mắc Covid-19.

“Chúng ta buộc phải hành động… Hôm nay không phải ngày để chúng ta nhìn lại… Hôm nay là ngày chúng ta phải làm những điều cần thiết”, Thủ tướng Merkel nhấn mạnh.

Cẩn thận để Đức không trở thành “đứa trẻ rắc rối” của châu Âu

Tỷ lệ mắc mới trung bình hàng ngày trong 7 ngày ở Đức đã tăng trong hai tuần qua từ 21,23 ca mới trên 100.000 người vào ngày 28/11 lên 26 ca mới trên 100.000 người vào ngày 12/12.

Các bác sĩ đang kiểm tra cho một bệnh nhân Covid-19 trong phòng chăm sóc đặc biệt ở Bệnh viện Đại học Aachen, Đức ngày 10/11. Ảnh: Getty Images.

Bắt đầu từ 16/12, các trường học trên toàn quốc sẽ phải đóng cửa hoặc chuyển sang chế độ học từ xa, phần lớn các cửa hàng, cơ sở kinh doanh phi thiết yếu sẽ bị đóng cửa, nhà hàng không phục vụ tại chỗ vẫn được phép hoạt động, nhưng những dịch vụ tiêu thụ tại chỗ – bao gồm đồ uống có cồn – sẽ bị cấm tuyệt đối.

Mỗi buổi tụ tập không nên vượt quá 5 người, không bao gồm trẻ em dưới 14 tuổi. Đêm Giáng sinh được đưa vào ngoại lệ, các buổi tụ tập được phép có thêm 4 người, không bao gồm trẻ em, nhưng cũng được khuyến cáo chỉ nên bao gồm họ hàng thân thiết.

Hoạt động bán pháo hoa để phục vụ truyền thống mừng năm mới cũng sẽ bị cấm. Thống đốc bang Bavaria Markus Soeder nói rằng lệnh cấm pháo hoa được đưa ra từ lời kêu gọi của các bệnh viện rằng họ không thể chữa trị cho số lượng lớn những người bị thương nặng do những sự cố liên quan tới pháo hoa như mọi năm.

Những biện pháp tổng thể là cần thiết để ngăn chặn số ca nhiễm và tử vong gia tăng, ông Soeder nói, đồng thời nhấn mạnh thêm rằng: “Chúng ta cần cẩn thận để Đức không trở thành ‘đứa trẻ rắc rối’ của châu Âu”.

Rơi vào “nghịch lý phòng ngừa”

Hồi đầu tháng 11, trong khi nhiều nước châu Âu tái áp đặt các biện pháp phong tỏa nhằm kiềm chế sự gia tăng của các ca nhiễm mới và giảm bớt gánh nặng cho các bệnh viện, Đức đã chọn phương án mà họ gọi là “phong tỏa nhẹ” – chỉ đóng cửa quán bar, nhà hàng và dịch vụ ăn uống trong nhà, nhưng vẫn cho phép các tiệm làm tóc cùng hầu hết doanh nghiệp và cơ sở bán lẻ hoạt động.

Lúc bấy giờ, giới chức trách nước này thậm chí còn dự định nới lỏng các biện pháp hạn chế trên phần lớn quốc gia trong tuần nghỉ lễ Giáng sinh. Điều này gần như trái ngược với nhiều quốc gia châu Âu khác. Ở Pháp, lệnh phong tỏa nghiêm ngặt yêu cầu người dân phải điền vào đơn mới được rời khỏi nhà và các doanh nghiệp không thiết yếu phải đóng cửa. Kết quả là các ca nhiễm trong ngày ở nước này đã giảm từ hơn 50.000 xuống khoảng 10.000 hồi đầu tháng 11. Tại Bỉ, nơi có tỷ lệ mắc Covid-19 trên đầu người cao nhất châu Âu trước khi chính phủ ban bố lệnh phong tỏa, số ca nhiễm mới hàng ngày đã giảm từ 17.000 xuống khoảng 2.500.

Trong khi đó, số ca nhiễm mới hàng ngày tại Đức ở mức khoảng 20.000. Dù con số này đã ngừng gia tăng theo cấp số nhân, thực tại này đang diễn ra trái ngược với hình tượng của Đức đã gây dựng được trong làn sóng Covid-19 đầu tiên: một quốc gia có cách ứng phó hiệu quả với đại dịch.

Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 tại KitKat Club ở Berlin ngày 4/12. Ảnh: Getty Images.

Một số chuyên gia cho rằng thành công ban đầu có thể đã khiến nước này lơ là cảnh giác, nhiều người có xu hướng ít coi trọng các biện pháp hạn chế hơn.

“Ngay cả khi Đức từng được xem là chống dịch thành công và được coi là hình mẫu cho nhiều nơi khác, chúng tôi luôn biết đó chỉ là một giai đoạn nhất định. Giờ đây, chúng tôi không thể kéo giảm các con số. Tình hình rất căng thẳng”, Lothar Wieler, lãnh đạo Viện Robert Koch, cơ quan phụ trách kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh của Đức, cho biết hồi cuối tháng 11.

Giới chuyên gia Đức thừa nhận những thành công ban đầu của nước này trong đại dịch đã khiến họ dễ có xu hướng rơi vào “nghịch lý phòng ngừa”, khi nhiều người dân trở nên chủ quan bởi họ ít chịu ảnh hưởng. “Nhiều người hoàn toàn chưa từng tiếp xúc với bệnh nhân Covid-19 và vẫn có người phủ nhận đại dịch”, ông Wieler giải thích.

Đức hiện ghi nhận tỷ lệ mắc Covid-19 trên đầu người cao hơn bất kỳ nước nào trong số 5 quốc gia lớn nhất lục địa già, bên cạnh Italy, nơi các lệnh hạn chế đã giúp tỷ lệ nhiễm hàng ngày giảm gần 40% kể từ mức đỉnh hồi tháng 11. Ở đất nước hình chiếc ủng, cư dân ở những nơi được gọi là “vùng đỏ” chỉ có thể ra khỏi nhà với những lý do quan trọng như đi làm, mua đồ thiết yếu và vấn đề sức khỏe, những cửa hàng không thiết yếu phải đóng cửa.

“Khi nhìn nhận tổng thể, tất cả đều cho thấy lệnh phong tỏa nghiêm ngặt trong thời gian ngắn chính là giải pháp. Tôi cho rằng vấn đề văn hóa ở Đức khiến phương án này không được đánh giá đúng mức, dù đó sẽ là lựa chọn đúng đắn”, giáo sư Dirk Brockmann thuộc Viện Sinh học Lý thuyết tại Berlin – người thiết lập các mô hình về Covid-19 – nhận định.

Khi làn sóng thứ hai tràn tới châu Âu, dù Đức đã áp dụng các biện pháp chống Covid-19 “lỏng tay” hơn so với nhiều nước khác, các phong trào chống phong tỏa ở nước này vẫn nổi lên rầm rộ hàng đầu châu lục. Trong thời gian qua, Thủ tướng Angela Merkel đã tuyên bố vẫn ưu tiên mở cửa nền kinh tế và trường học trong giới hạn của hệ thống y tế. Tuy nhiên, việc thuyết phục lãnh đạo 16 bang đồng lòng áp dụng các biện pháp cứng rắn hơn không dễ dàng.

Tuy nhiên, tình hình đã có phần biến chuyển vào tuần trước sau khi Đức ghi nhận số ca tử vong một ngày cao kỷ lục, lên đến gần 600.

Theo Đại học Johns Hopkins, cho tới nay, Đức ghi nhận hơn 1,3 triệu ca nhiễm và 21.900 ca tử vong vì Covid-19.