Diện mạo mới của Công viên Địa chất toàn cầu thứ ba ở Việt Nam

Là một phần của cao nguyên M’Nông nên thơ, hùng vĩ, Công viên Địa chất Đắk Nông là nơi hội tụ các giá trị tiêu biểu về địa chất địa mạo, khảo cổ, văn hóa và đa dạng sinh học đặc trưng của khu vực.

Công viên Địa chất Đắk Nông có nhiều cảnh quan tuyệt đẹp. (Nguồn: Ban Quản lý Công viên Địa chất Đắk Nông)

Vào lúc 10h tối nay (16/7), tỉnh Đắk Nông sẽ tổ chức lễ xướng danh trực tuyến danh hiệu Công viên Địa chất (CVĐC) toàn cầu năm 2020 do Mạng lưới CVĐC toàn cầu thực hiện qua phần mềm trực tuyến GotoMeeting. Các đại biểu tham dự sẽ theo dõi qua màn hình tivi tại điểm cầu Đắk Nông ở Trung tâm Thông tin CVĐC Đắk Nông.

Với sự công nhận này, CVĐC Đắk Nông trở thành CVĐC toàn cầu thứ ba ở Việt Nam, sau CVĐC toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang và CVĐC toàn cầu Non nước Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng.

Hội tụ các giá trị di sản đặc trưng

CVĐC Đắk Nông nằm trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, ở phía Tây Nam của vùng Tây Nguyên, đoạn cuối dãy Trường Sơn với ranh giới trải dài trên 5 huyện và 1 thị xã gồm huyện Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Song, Đắk G’Long và thành phố Gia Nghĩa.

Điểm đặc biệt nhất trong khu vực CVĐC Đắk Nông là hệ thống hang động trong đá bazan, phân bố ở khu vực Đray Sáp-Chư R’Luh, được phát hiện từ năm 2007. Hệ thống hang động núi lửa này đã được Hiệp Hội Hang động Núi lửa Nhật Bản xác lập kỷ lục Đông Nam Á về cả quy mô, độ dài và tính độc đáo. Trong các hang động còn ẩn chứa nhiều điều bí mật về cơ chế thành tạo, các tổ hợp khoáng vật, đa dạng sinh học và di chỉ khảo cổ…

Trong khu vực CVĐC còn có các di sản địa kiểu cổ sinh như các hóa thạch Cúc đá, Sò, Hai mảnh vỏ.. để chứng minh thời kỳ này nơi đây còn là một phần của đại dương rộng lớn. Ngoài ra, còn có các hồ nước tự nhiên đầy thơ mộng như hồ Ea Snô, hồ Tây… được tạo thành từ các sụt võng kiến tạo, các miệng núi lửa độc đáo và đặc trưng như Nâm Blang, Nâm Kar, Băng Mo…. và hệ thống các thác nước đẹp, hùng vĩ như thác Gia Long, thác Trinh Nữ, Dray Sáp…

Hiện vật khảo cổ của Công viên Địa chất Đắk Nông. (Nguồn: Ban Quản lý Công viên Địa chất Đắk Nông)

Các phát hiện về di chỉ khảo cổ người tiền sử sinh sống trong khu vực hang động núi lửa của Công viên Địa chất đã thu hút sự chú ý của rất nhiều nhà nghiên cứu, du khách trong và ngoài nước. Kết quả nghiên cứu bước đầu cùng với việc thu thập các di vật khảo cổ có mật độ khá dày đặc, ghi nhận đây là dấu tích văn hóa của cư dân Hậu kỳ Đá mới và Sơ kỳ Kim khí có niên đại (6.000 – 3.000 năm) cách ngày nay. Các di vật khảo cổ được phát hiện bao gồm đồ đá, đá nguyên liệu và các công cụ đá hình đĩa, rìu ngắn, công cụ mảnh tước, phiến tước, hòn ghè, hòn kê, hòn mài…

Ngoài những nét đặc trưng nêu trên, CVĐC Đắk Nông còn là khu vực có bề dày văn hóa, lịch sử, với những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể như: Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; di tích cấp quốc gia đặc biệt Đường mòn Hồ Chí Minh và 5 di tích cấp quốc gia khác như: Ngục Đắk Mil, Căn cứ kháng chiến B4 – Liên tỉnh IV, Di tích lịch sử lưu niệm N’Trang Gưh, Địa điểm Chiến thắng Đồi 722 – Đắk Sắk, Địa điểm bắt liên lạc khai thông đường Hồ Chí Minh đoạn Nam Tây Nguyên đến Đông Nam Bộ.

Khu Bảo tồn thiên nhiên Nâm Nung, Vườn quốc gia Tà Đùng, rừng đặc dụng – cảnh quan Đray Sáp và một phần phía nam của Vườn quốc gia Yok Đôn (xã Ea Pô, huyện Cư Jút) là những nơi lưu giữa các giá trị đặc trưng về đa dạng sinh học của khu vực Công viên Địa chất Đắk Nông.

Thành quả bước đầu sau 5 năm

CVĐC Đắk Nông có diện tích hơn 4.700km, bao trùm trên 6 huyện, thành phố của tỉnh là Krông Nô, Cư Jut, Đăk Mil, Đăk Song, Đăk Glong và Gia Nghĩa. Kể từ khi được từ tháng 12/2015 tới thời điểm này, công viên cơ bản đã hoàn thành hệ thống cơ sở hạ tầng phát triển du lịch tại các điểm, tuyến du lịch đã được thiết kế trong CVĐC như điểm đỗ xe, chòi dừng chân, hệ thống panô quảng bá trên các tuyến đường, biển chỉ dẫn tới các điểm tham quan, điểm di sản…

Việc UNESCO công nhận danh hiệu CVĐC toàn cầu Đắk Nông có ý nghĩa rất lớn với địa phương. Điều này không chỉ tạo lợi thế để quảng bá hình ảnh Việt Nam nói chung và CVĐC toàn cầu UNESCO Đắk Nông nói riêng ra quốc tế, lưu giữ được những giá trị về địa chất, đa dạng sinh học và nền văn hóa đa dạng của 40 dân tộc trên địa bàn tỉnh, mà còn tạo đòn bẩy lớn cho ngành du lịch của tỉnh Đắk Nông phát triển.

Vẻ đẹp của Vườn Quốc gia Tà Đùng. (Nguồn: Ban Quản lý Công viên Địa chất Đắk Nông)

Nhìn lại quá trình chuẩn bị để có được danh hiệu CVĐC toàn cầu Đắk Nông, có thể thấy đây là một hướng đi có chủ đích và chiến lược rõ ràng ngay từ đầu. Tuy nhiên, theo quy định, cứ 4 năm một lần, UNESCO sẽ tái thẩm định và đánh giá sự phát triển của từng CVĐC toàn cầu. Bởi vậy, sau những nỗ lực phát triển để có được danh hiệu, Đắk Nông sẽ phải tiếp tục có chiến lược đầu tư, phát triển để bảo vệ và lan tỏa danh hiệu này.

Đắk Nông cũng sẽ sớm hoàn thành đề án khoanh vùng di sản và phương án bảo tồn, phát huy tổng thể các giá trị di sản của CVĐC Đắk Nông, phát triển các sản phẩm để định hướng du lịch cộng đồng và du lịch bền vững tại địa phương.

Trong tương lai, CVĐC Đắk Nông tiếp tục phát triển đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO. Đồng thời, tỉnh sẽ đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất và phát triển du lịch địa chất nhằm phát triển bền vững kinh tế- xã hội trong vùng CVĐC Đắk Nông.

Ông Mai Phan Dũng – Vụ trưởng Vụ Ngoại giao văn hóa và UNESCO, Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam:

Việc được UNESCO công nhận danh hiệu Công viên Địa chất toàn cầu mang lại nhiều ý nghĩa trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Đắk Nông nói riêng và Việt Nam nói chung. Đây là niềm vinh dự, tự hào của chính quyền, người dân tỉnh Đắk Nông nói riêng và Việt Nam nói chung. Việc được công nhận là Công viên Địa chất toàn cầu góp phần giúp Đắk Nông có thêm điều kiện để phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững, quảng bá du lịch, xây dựng thương hiệu địa phương… Tuy nhiên, tỉnh Đắk Nông cần tuân thủ các quy định của UNESCO và luật pháp Việt Nam trong việc bảo tồn, phát huy loại hình danh hiệu di sản này.