Diễn biến cuộc khủng hoảng nguy hiểm nhất lịch sử 50 năm trước
Nhìn lại cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, cuộc khủng hoảng mà ở đó Liên Xô và Mỹ đã suýt đẩy cả thế giới vào một cuộc chiến tranh hạt nhân 50 năm về trước.
Ngày 21/5/1962: Lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev quyết định triển khai các tên lửa hạt nhân tầm trung tại hòn đảo Cuba, trước lo ngại Mỹ có thể triển khai vũ khí hạt nhân ở Thổ Nhĩ Kỳ, giáp giới với Liên bang Xô viết lúc bấy giờ.
Cuối tháng 9: 36 tên lửa tầm trung R-12, với đầu đạn hạt nhân, đã bí mật tớiCuba.
14/10: Một máy bay do thám của Mỹ xác nhận tên lửa Liên Xô đang được triển khai tại Cuba, chỉ cách bờ biển Florida 145km.
Ảnh chụp từ trên cao một trong những căn cứ tên lửa tầm trung của Cuba, ngày 23/10/1962.
Trong suốt một tuần, hai cường quốc đã đối đầu trực tiếp trong “cuộc chơi” hạt nhân nguy hiểm, trong khi cả thế giới nín thở dõi theo, lo sợ trước viễn cảnh một trong hai “tay chơi” có thể phạm sai lầm c.hết người.
22/10: Tổng thống Mỹ John F. Kennedy đã ra lệnh cho hải quân phong tỏaCuba, và cho biết ông có bằng chứng chứng tỏ tên lửa tấn công Liên Xô có mặt ở Cuba. Ông đã đe dọa tới một cuộc tấn công hạt nhân nếu những tên lửa này không được rút đi.
Tổng thống Mỹ Kennedy ký lệnh phong tỏa hải quân đối với Cuba tại Nhà Trắng, ngày 24/10/1962.
Quân đội Mỹ được đặt trong tình trạng cảnh giác cao nhất. Washington đã đệ trình phản đối lên Hội đồng bảo an Liên hợp quốc.
23/10: Kennedy ký tuyên bố cho phép hải quân phong tỏa Cuba và ra lệnh sẵn sàng đổ bộ vào Cuba. Hội đồng bảo an Liên hợp quốc nhóm họp và Tổ chức các quốc gia châu Mỹ ủng hộ Mỹ. Nhà lãnh đạo Liên Xô Khrushchev phản đối. Quân đội Liên Xô và các nước đồng minh trong khối được đặt trong tình trạng báo động.
Video đang HOT
Ảnh do báo Granma của Cuba công bố cho thấy dân quân Cuba bên dàn pháo phòng không M53 tại Havana trong cuộc khủng hoảng 1962.
26/10: Trong lá thư gửi Kennedy, ông Khrushchev đề xuất dỡ bỏ và rút tên lửa Liên Xô và quân nhân ở Cuba, nếu Mỹ đảm bảo không xâm lược Cuba.
Ảnh do báo Granma của Cuba công bố, nhà lãnh đạo Cuba Fidel Castro (thứ hai từ phải) thị sát một đơn vị phòng không ở một địa điểm không được tiết lộ trong cuộc khủng hoảng.
Mỹ gia tăng các chuyến bay do thám. Một tàu ngầm Liên Xô đã được phát hiện.
27/10: Máy bay do thám U-2 của Mỹ b.ị b.ắn hạ trên bầu trời Cuba, khiến phi công t.hiệt m.ạng. Viên phi công này là người duy nhất t.hiệt m.ạng trong cuộc khủng hoảng.
Quan tài của thiếu tá Rudolf Anderson Jr., trường hợp thương vong duy nhất trong cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, được đưa lên máy bay Thụy Sỹ ở sân bay Havana, ngày 6/11/1962, để về Mỹ.
Kennedy nhận một lá thư của nhà lãnh đạo Khrushchev, yêu cầu Mỹ chuyển tên lửa nước này ra khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và Italia, để đổi lại Liên Xô chuyển tên lửa ra khỏi Cuba. Kennedy hứa không xâm lược Cuba và dỡ bỏ phong tỏa nước này nếu tên lửa được chuyển đi.
28/10: Khrushchev đồng ý dỡ bỏ tên lửa và đưa chúng trở lại Liên Xô. Ông bày tỏ tin tưởng Mỹ sẽ không xâm lược Cuba.
Ảnh chụp từ trên cao ngày 4/12/1962 trên bờ biển Cuba: Tàu chở hàng Liên Xô Okhotsk chở tên lửa Ilyouchine IL 28 rút khỏi Cuba, theo thỏa thuận với Mỹ. Máy bay và trực thăng Mỹ đã bay tầm thấp để theo dõi sát hoạt động dỡ và chất tên lửa, trong khi các tàu chiến Mỹ cũng theo sát tàu Liên Xô chở tên lửa trở lại Liên Xô.
Ảnh chụp từ trên cao ngày 9/11/1962 trên bờ biển Cuba, tàu Anosov của Liên Xô chở tên lửa rút khỏi Cuba.
20/11: Kennedy dỡ bỏ phong tỏa Cuba và tên lửa đã được rút về Liên Xô, kết thúc cuộc khủng hoảng được cho là nguy hiểm nhất trong lịch sử nhân loại.
Theo Dantri
Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba: Khi cả thế giới nín thở
50 năm trước, việc phát hiện tên lửa hạt nhân của Liên Xô ở Cuba đã châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất thời kỳ Chiến tranh Lạnh, và có thể là thời khắc nguy hiểm nhất trong lịch sử nhân loại.
Kennedy (phải) và Khrushchev - hai "cái đầu lạnh" giải quyết cuộc khủng hoảng năm 1962.
Và sau đó, những người có liên quan ở cả hai phía của cuộc khủng hoảng đều tin rằng chỉ có may mắn mới cứu được hai cường quốc khỏi đẩy cả thế giới vào một thảm họa hạt nhân.
Trong suốt nhiều thập niên, cuộc khủng hoảng tên lửa đã được ca ngợi là màn biến hóa bậc thầy của Tổng thống Mỹ John F. Kennedy khi đó. Một số người ngưỡng mộ không khỏi ngợi ca ông đã giữ được thần kinh của mình vững vàng như thế nào và ngăn ngừa được một cuộc chiến giỏi ra sao.
Ông thường được đưa ra xem là hình mẫu của một nhà lãnh đạo khi hứng chịu áp lực. Thậm chí Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton còn so sánh cách tiếp cận của chính quyền hiện nay với chương trình hạt nhân Iran cũng tương tự như chính sách "ngoại giao được ăn cả ngã về không" của Kennedy.
Tuy nhiên, tài liệu trong kho lưu trữ bí mật trước đây của Mỹ và Liên Xô đã hé lộ những thực tế nghiệt ngã hơn rất nhiều. Đó là trong 13 ngày tháng 10/1962 đó, ông Kennedy và người đồng cấp Liên Xô Nikita Khrushchev đã phải nỗ lực kiểm soát sự leo thang một loạt các chuỗi sự kiện như thế nào.
Lo ngại về ranh giới mong manh của Mỹ trong lằn ranh dùng vũ khí hạt nhân cũng như nỗ lực lật đổ chính quyền thân Mátxcơva của Cuba, tháng 5/1962 nhà lãnh đạo Khrushchev đã quyết định phái hơn 40.000 binh sỹ và hàng chục tên lửa hạt nhân tới Cuba.
Trong khi đó, nhà lãnh đạo Khrushchev luôn đảm bảo với Washington rằng việc triển khai vũ khí tấn công của Liên Xô tới Cuba là hoàn toàn không có.
Giới lãnh đạo Mỹ đã vô cùng kinh ngạc khi ngày 16/10 năm đó họ biết về sự hiện diện của tên lửa hạt nhân Liên Xô tại Cuba, được máy bay do thám U-2 chụp rõ.
"Cảm giác bao trùm lúc đó là vừa sốc, vừa nghi ngờ", em trai Tổng thống, Robert Kennedy, sau đó cho biết.
Tất cả đều kinh ngạc. Các cơ quan tình báo Mỹ đã không phát hiện ra được những dấu hiệu đáng ngờ.
Có hàng loạt báo cáo tình báo của CIA từ những người đưa tin ở Cuba về những phái đoàn đáng ngờ vào ban đêm, nhưng cơ quan tình báo Mỹ lại không tin những thông tin không có gì là cụ thể đó. Và những thông tin này cũng đi ngược với phỏng đoán chắc như đinh đóng cột tại Mỹ rằng Mátxcơva sẽ không dám triển khai bom gần sát biên giới Mỹ. Thông tin này được tiết lộ trong "One Minute to Midnight", về lịch sử cuộc khủng hoảng của Michael Dobb.
Tên lửa Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ
Tại Nhà Trắng, các tướng lĩnh cấp cao đã đề xuất không kích và sau đó là xâm lược Cuba. Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara cùng các nhà ngoại giao cấp cao lại muốn phong tỏa hòn đảo Cuba để ngăn chặn tàu hải quân Liên Xô chở thêm vũ khí.
Vào ngày 22/10, Kennedy đã công bố cuộc khủng hoảng trong bài phát biểu trước dân chúng Mỹ và yêu cầu lực lượng Mỹ được đặt trong tình trạng cảnh giác cao độ nhất. Tổng thống Mỹ khi đó từ chối lời khuyên của các tướng lĩnh và chọn giải pháp ngăn chặn hải quân.
Với tàu chiến đã sẵn sàng vào vị trí, Nhà Trắng nín thở chờ đợi tàu Liên Xô hướng tới Cuba. Nhưng tàu Liên Xô đã quay đầu và trở về nhà, động thái được cả thế giới đón chào bằng cái thở phào nhẹ nhõm.
Tuy nhiên, đằng sau các bức màn, căng thẳng tăng cao
Kennedy và Khrushchev đã nỗ lực tìm cách thoát khỏi cuộc khủng hoảng tưởng chừng không có lối ra. Nỗ lực của họ bị cản trở bởi hàng rào ngăn cách, sự hiểu nhầm và những cản trở ngoại giao, không cho phép một kênh liên lạc trực tiếp giữa hai bên.
Vào tối ngày 26/10, Liên Xô đề xuất rút tên lửa của họ với điều kiện người Mỹ phải hứa không xâm lược Cuba. Nhưng vào ngày hôm sau, Mátxcơva công khai yêu cầu Mỹ phải rút tên lửa Jupiter ra khỏi Thổ Nhĩ Kỳ.
Vào ngày 27/10, ngày được mệnh danh là "Thứ bảy đen tối", một chiếc máy bay U-2 đã b.ị b.ắn hạ trên bầu trời Cuba và các cố vấn của Kennedy khi đó đã thảo luận về một cuộc không kích trả đũa. Mọi việc có vẻ như đang trượt ra ngoài vòng kiểm soát.
Lầu Năm Góc đã dự định tiến hành một cuộc đ.ánh bom dồn dập vào ngày thứ ba, tiếp sau đó là tiến hành một cuộc xâm chiếm toàn lực với 120.000 quân, một chiến dịch được so sánh với ngày đổ bộ giành chiến thắng D-Day trong Thế chiến II.
Không phải đến 30 năm sau người Mỹ mới biết "Liên Xô có hàng chục tên lửa tầm ngắn trên hòn đảo Cuba, được trang bị đầu đạn hạt nhân có khả năng xóa sổ toàn bộ lực lượng đổ bộ nào", Dobbs cho biết.
Khi cuộc khủng hoảng bị đẩy lên đến đỉnh điểm, 2 bên đã vớt vát được một thỏa thuận.
Theo đó, Washington cam kết không xâm lược Cuba và bí mật đồng ý rút tên lửa khỏi Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi Mátxcơva rút các đầu đạn tên lửa của mình khỏi Cuba.
"Trong suốt nhiều năm, tôi đã xem cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba là cuộc khủng hoảng chính sách ngoại giao được giải quyết khéo léo nhất trong nửa sau của thế kỷ...", Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ McNamara khi đó cho biết trong một cuộc họp tại Havana năm 2002.
"Nhưng giờ đây tôi kết luận rằng, dù cuộc khủng hoảng được giải quyết khéo léo đến đâu, thì trong kết cục của gần 13 ngày đó, may mắn cũng đóng một vai trò quan trọng, nhằm tránh được một cuộc chiến hạt nhân đang ngàn cân treo sợi tóc".
Đối với cựu trưởng văn phòng KGB ở Cuba, Nikolai Leonov, một kết thúc hòa bình dường như là điều kỳ diệu. "Thể như có sự can thiệp của đấng siêu nhiên nào đó, đã giúp chúng tôi tự cứu được chúng tôi", ông cho hay.
Theo Dantri
Cuộc chạy đua về tàu sân bay Hôm 25/9/2012 Trung Quốc đã chính thức đưa tàu sân bay đầu tiên vào hoạt động trong bối cảnh căng thẳng vì tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản ở vùng biển Hoa Đông đang sôi sùng sục. Hành động phô diễn sức mạnh hải quân này của Trung Quốc được dư luận quốc tế đ.ánh giá là nhằm thị uy các nước...
