Điểm yếu của điện ảnh Việt

Có nhiều điểm sáng về doanh thu song theo chuyên gia, điện ảnh Việt vẫn còn nhiều hạn chế.

Liên tiếp các bộ phim ra rạp đạt doanh thu hàng trăm tỷ đồng trong thời gian ngắn, tạo nên những cơn sốt từ đầu năm 2025 đến nay, mang đến sự khởi sắc đáng ghi nhận cho điện ảnh Việt Nam.

Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2025, doanh thu phim Việt vượt mốc 1.500 tỷ đồng, con số ấn tượng cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ.

Chia sẻ với PV Báo Điện tử VTC News, nhà phê bình điện ảnh Nguyên Lê cho rằng sự bùng nổ doanh thu của điện ảnh Việt có nhiều yếu tố, song chúng ta vẫn còn nhiều điểm yếu cần khắc phục.

“Địa đạo” nhận được nhiều lời khen từ giới chuyên môn.

– Nửa đầu năm 2025, điện ảnh Việt chứng kiến nhiều phim đạt doanh thu trăm tỷ. Theo anh, đâu là những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự khởi sắc này?

Theo tôi, lý do đầu là ý tưởng. Các bộ phim đang thể hiện sự sẵn lòng đào sâu vào văn hóa Việt hơn, dù là thời nay hay thời xưa, nhưng càng có nét cổ thì càng hấp dẫn.

Lý do thứ hai là cả người làm phim và người xem phim nhận thức rằng thế giới đang quan tâm đến điện ảnh Việt nhiều hơn trước. Đây là động lực tạo ra những thành phẩm giúp phòng vé nội địa thêm màu mỡ có phần mãnh liệt hơn.

Ngoài ra, khán giả đang đi tìm cái mới, và nửa đầu năm qua có nhiều cái mới để khán giả quan tâm (ít remake, đậm chất Việt hơn). Vài trường hợp được khuyến khích nên lấy làm chuẩn. Điển hình là Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối – bộ phim chiến tranh, đề cao tinh thần dân tộc và được đầu tư tư nhân.

- Đạt doanh thu cao, song nhiều phim vẫn bị đánh giá thấp ở phần kịch bản. Theo anh, các nhà làm phim hiện nay hiểu thị hiếu khán giả tốt hơn, hay chỉ đang may mắn đi đúng xu hướng?

Tôi nghĩ là cả hai yếu tố. Cho đến nay, do nhiều kịch bản vẫn lấy những chủ đề cửa miệng (đa phần ở trên mạng và từ giới trẻ) làm nền, sự gần gũi của thước phim với khán giả là điều hiển nhiên.

Sự gần gũi ấy có tạo thiện chí để làm nên thành công hay không còn tùy vào ê-kíp đã tự vấn. Ví dụ như “đã thật sự hiểu khuynh hướng đó?”, “xu hướng đó khi giảm nhiệt thì bộ phim có được cuộc đời riêng, có sống tiếp không?”.

- Có ý kiến cho rằng nhiều phim trăm tỷ hiện nay chỉ là “ăn may”, chứ chưa phản ánh một nền điện ảnh phát triển bền vững. Anh nghĩ sao ?

Nền điện ảnh của chúng ta có lợi thế khi xác định được đâu là “mùa phim lớn” gồm Tết, hè hay 2/9. Điều đó cho thấy các nhà làm phim có những giai đoạn rõ rệt để nhắm tới với nguồn lực cho phép.

Tuy nhiên, nếu xét sự bền vững ở mức toàn cảnh hơn, thì tôi nghĩ chúng ta còn nhiều khu vực có thể gia cố thêm, tinh tế hơn để tạo sự thu hút. Để khán giả mua vé do chất lượng bộ phim chứ không phải yếu tố ngoài lề như như diễn viên nổi tiếng, drama… vẫn là việc chưa hoàn toàn làm được.

Phim của Trấn Thành và Lý Hải bị cho là thụt lùi so với năm ngoái.

– Vậy theo anh, điểm yếu của điện ảnh Việt là gì?

Theo tôi, điểm yếu lớn nhất là phần lớn phim Việt vẫn chưa có tư duy hướng ra quốc tế.

Cách kể chuyện của phim Việt hiện còn nặng tính địa phương, đòi hỏi khán giả phải hiểu trước về văn hóa Việt mới có thể tiếp cận được. Điều này vô hình trung tạo áp lực, khiến người xem quốc tế khó nắm bắt hoặc mất hứng thú.

Ký giả, nhà phê bình điện ảnh Nguyên Lê.

Bên cạnh đó, nhiều phim Việt quá phụ thuộc vào thoại để truyền tải nội dung và thông điệp, khiến tác phẩm thiên về thính giác thay vì cân bằng giữa hình ảnh và âm thanh, trong khi điện ảnh vốn là sự kết hợp của cả hai yếu tố này.

Một vấn đề khác là khâu làm phụ đề tiếng Anh cho phim vẫn chưa được chú trọng. Có người thậm chí coi đây là việc “phiền phức”. Với thị trường quốc tế, phụ đề chính là cánh cửa đầu tiên, thậm chí là duy nhất để họ hiểu được bộ phim.

Ngoài ra, khi phim Việt ra nước ngoài, việc quảng bá thường chỉ nhắm đến cộng đồng người Việt. Trong khi đó, những người làm nghề tại quốc tế như phê bình, ký giả điện ảnh lại gặp khó khăn khi muốn tiếp cận đoàn phim hoặc tìm phiên dịch. Điều này khiến họ thiếu động lực để viết bài hay truyền thông cho phim Việt.

Vì thế phim Việt có mặt ở nhiều sự kiện quốc tế, vẫn ít để lại dấu ấn. Phim được chiếu, rồi lặng lẽ quay về, lên nền tảng số mà không thực sự tạo được tiếng vang.

- Bao giờ điện ảnh Việt có thể vừa đạt doanh thu cao, vừa tạo được dấu ấn nghệ thuật bền vững và mang tầm quốc tế?

Theo tôi, điều quan trọng là cần nâng cấp tính điện ảnh trong cách kể chuyện. Làm sao để khán giả có thể hiểu và cảm được nội dung chỉ thông qua hình ảnh, chứ không phải phụ thuộc hoàn toàn vào lời thoại. Thành công của Ký sinh trùng (Hàn Quốc) là minh chứng rõ một câu chuyện rất Hàn Quốc, nhưng cách kể chuyện lại đủ phổ quát để khán giả quốc tế có thể tiếp cận, phân tích và đồng cảm.

Tôi cũng mong trong tương lai gần, phim Việt sẽ nhận được sự hỗ trợ tài chính lẫn tinh thần nếu có ý định mang ra nước ngoài trình chiếu.

Bên cạnh đó, nên có thêm các buổi chiếu lại những tác phẩm kinh điển, sự kiện nhìn lại dòng chảy điện ảnh Việt tại các rạp chiếu hiện đại. Những bộ phim này cũng nên có phụ đề tiếng Anh để phục vụ mục đích giao lưu văn hóa, đưa điện ảnh Việt đến gần hơn với khán giả quốc tế.

“ Thám tử Kiên ” là điểm sáng của nửa đầu năm 2025.

Tôi từng đến Viện Phim Quốc gia Nhật Bản vào cuối tuần và thấy rất nhiều người đến xem phim cũ. Bộ phim nào cũng có phụ đề tiếng Anh. Dù không biết tiếng Nhật, tôi vẫn có thể hiểu được nội dung và cảm nhận được tinh thần trong từng khung hình, âm thanh. Đó là hoạt động có ích cho bất kỳ ai yêu điện ảnh, dù là trong hay ngoài ngành, ở trong nước hay quốc tế.

- Cảm ơn anh về những chia sẻ!

Nguyên Lê là ký giả, nhà phê bình điện ảnh. Có 10 năm làm phóng viên – nhà phê bình phim tại Mỹ, anh từng hợp tác với các đầu báo và trang phê bình điện ảnh quốc tế như SlashFilm, Rotten Tomatoes, Fangoria.

Anh còn là thành viên của các hội điện ảnh như Hiệp hội Critics Choice (CCA), International Cinephile Society (ICS), và hiện là đại diện của Việt Nam cho Liên đoàn quốc tế báo chí điện ảnh FIPRESCI.