Điểm lại những sự kiện quan trọng dẫn đến cuộc tấ.n côn.g tên lửa của Iran vào Israel

Nỗi lo bùng nổ cuộc chiến khu vực đã gia tăng khi Israel cam kết sẽ đáp trả vụ tấ.n côn.g bằng tên lửa của Iran vào tối ngày 2/10.

Khói bốc lên sau cuộc không kích của Israel tại Beirut, Liban. Ảnh: IRNA/TTXVN

Theo trang The Guardian (Anh), ngay sau cuộc tấ.n côn.g từ đối thủ hàng đầu, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo Tehran đã “phạm một sai lầm lớn”.

Iran cho biết nước này đã khai hoả khoảng 180 tên lửa đạn đạo vào Israel để đáp trả vụ á.m sá.t các thủ lĩnh cấp cao của phong trào Hamas ở Palestine, Hezbollah ở Liban và Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).

Một ngày trước đó, Israel đã phát động một cuộc tấ.n côn.g trên bộ vào miền Nam Liban, mặc dù Hezbollah phủ nhận các binh sĩ Israel đã vượt biên giới.

Vậy những yếu tố nào đã “châm ngòi” cho cuộc chiến của Israel ở Gaza gần một năm trước lan rộng thành cuộc xung đột hiện nay? Trang Al Jazeera đã điểm lại những sự kiện quan trọng dẫn đến sự leo thang mới nhất trong cuộc xung đột giữa Israel và các nước láng giềng trong khu vực.

Ngày 8/10/2023 – Hezbollah và Israel bắt đầu đọ sún.g

Chỉ một ngày sau khi phong trào Hamas tấ.n côn.g miền Nam Israel – cuộc giao tranh đã khiến 1.139 người thiệ.t mạn.g và trên 200 người bị bắt làm con tin – Israel và nhóm vũ trang Hezbollah ở Liban đã bắt đầu đọ sún.g qua biên giới. Kể từ đó, Tel Aviv đã dồn dập tấ.n côn.g Dải Gaza để trả đũa và cuộc chiến đã kéo dài gần một năm.

Cho đến nay, cuộc xung đột ở Dải Gaza đã khiến ít nhất 41.000 người Palestine thiệ.t mạn.g – phần lớn là phụ nữ và tr.ẻ e.m.

Ngày 8/10/2023, Hezbollah cho biết phong trào này đã phóng tên lửa dẫn đường và nã pháo vào ba căn cứ quân sự ở Shebaa Farms, khu vực biên giới, để thể hiện sự đoàn kết với người dân Palestine.

Shebaa Farms, khu vực Liban tuyên bố chủ quyền, đã bị Israel chiếm đóng trong Chiến tranh Sáu ngày năm 1967.

Quân đội Israel tuyên bố họ nã pháo đáp trả một khu vực của Liban, nơi đã xảy ra các cuộc khai hỏa xuyên biên giới.

Hỏa lực xuyên biên giới vẫn tiếp diễn gần như hàng ngày kể từ đó. Hezbollah – phong trào thành lập vào năm 1982 để chống lại cuộc xâm lược và chiếm đóng miền Nam Liban của Israel – cho biết họ sẽ chỉ ngừng tấ.n côn.g Israel sau khi Tel Aviv chấm dứt chiến tranh ở Gaza.

Theo Dữ liệu về Địa điểm và Sự kiện Xung đột Vũ trang (ACLED), từ ngày 7/10/2023 đến ngày 6/9 năm nay, trong số 7.845 cuộc tấ.n côn.g giữa hai lực lượng, có tới 82% cuộc tấ.n côn.g do lực lượng Israel thực hiện. Ít nhất 646 người Liban đã thiệ.t mạn.g trong thời gian diễn ra cuộc tấ.n côn.g. Hezbollah và các nhóm vũ trang khác chịu trách nhiệm đứng sau 1.768 vụ tấ.n côn.g khiến ít nhất 32 người Israel thiệ.t mạn.g.

Ngày 1/4 – Israel tấ.n côn.g lãnh sự quán Iran tại Damascus, Syria

Lực lượng cứu hộ khẩn cấp làm nhiệm vụ tại hiện trường vụ oanh tạc khu vực gần Đại sứ quán Iran ở Damascus, Syria ngày 1/4/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Lãnh sự quán Iran tại Damascus đã bị phá hủy trong cuộc tấ.n côn.g bằng tên lửa của Israel khiến 13 người thiệ.t mạn.g, bao gồm cả chỉ huy cấp cao IRGC, Thiếu tướng Mohammad Reza Zahedi và cấp phó của ông.

Israel từ lâu đã nhắm vào các cơ sở quân sự của Iran tại Syria, nhưng cuộc tấ.n côn.g này đán.h dấu lần đầu tiên TelAviv chọn mục tiêu là khu phức hợp ngoại giao. Iran đã thể sẽ đáp trả.

Ngày 13/4 – Iran phóng 300 tên lửa, thiết bị bay không người lái về phía Israel

Gần hai tuần sau vụ tấ.n côn.g khốc liệt vào lãnh sự quán Iran tại Syria, Iran đã phóng loạt tên lửa và thiết bị bay không người lái vào Israel. Đây là lần đầu tiên Iran nã tên lửa trực tiếp vào lãnh thổ Israel.

Tuy nhiên, theo quân đội Israel, phần lớn các quả đạn từ Iran đã bị chặn bên ngoài biên giới của quốc gia này với sự hỗ trợ của Mỹ, Vương quốc Anh và Pháp. Jordan cũng đã giúp bắ.n hạ một số tên lửa bay qua không phận của nướcnày.

Đáng chú ý, một b.é gá.i Israel 7 tuổ.i đã bị thương nặng do các mảnh vỡ tên lửa từ vụ tấ.n côn.g, một số người khác bị thương nhẹ. Theo các quan chức Mỹ, cuộc tấ.n côn.g trên không của Iran kéo dài 5 giờ.

Ngày 31/7 – Thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh bị á.m sá.t

Lãnh đạo Phong trào Hồi giáo Hamas, ông Ismail Haniyeh, trả lời phỏng vấn báo chí ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ ngày 20/4/2024. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Rạng sáng ngày 31/7, thủ lĩnh chính trị của phong trào Hamas, ông Ismail Haniyeh, đã bị á.m sá.t tại thủ đô Tehran của Iran, khi một cuộc không kích nhằm trúng tòa nhà nơi ông đang ở. Hamas và Iran đổ lỗi cho Israel đứng sau vụ á.m sá.t, xảy ra chỉ vài giờ sau khi Israel nhắm vào một thủ lĩnh cấp cao của Hezbollah tại Beirut.

Ông Haniyeh đã có mặt tại Tehran để tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian vào ngày hôm trước.

Cánh vũ trang của Hamas, Lữ đoàn Qassam, cho biết vụ á.m sá.t thủ lĩnh Haniyeh đã đưa cuộc chiến với Israel lên “mức độ mới” và cảnh báo về “hậu quả to lớn đối với toàn bộ khu vực”.

Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố Tehran có “nhiệm vụ đáp trả” và thề sẽ “trừng phạt nghiêm khắc”.

Ngày 23 đến 27/9 – Israel không kích Liban khiến trên 700 người thiệ.t mạn.g

Cảnh đổ nát sau cuộc không kích của Israel tại Beirut, Liban, ngày 28/9/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Vào ngày 23/9, quân đội Israel đã tiến hành hơn 650 cuộc không kích vào khoảng 1.600 mục tiêu của Hezbollah trên khắp Liban. Các cuộc không kích diễn ra trên khắp đất nước – từ Bint Jbeil và Aitaroun ở phía nam, cho đến Baalbek ở Thung lũng Bekaa phía bắc.

Chỉ trong bốn ngày, từ ngày 23 – 27/9, các cuộc không kích của lực lượng Israel đã khiến trên 700 người Liban thiệ.t mạn.g. Trong số đó, có 50 tr.ẻ e.m và 94 phụ nữ. Ngày 27/9, Israel tuyên bố thủ lĩnh kỳ cựu lãnh đạo phong trào Hamas suốt 32 năm, ông Hassan Nasrallah, đã thiệ.t mạn.g.

Theo truyền thông Israel, Quân đội nước này đã nhận trách nhiệm đứng sau vụ á.m sá.t, diễn ra trong một cuộc tập kích quy mô lớn vào khu dân cư ở vùng ngoại ô Beirut bằng 85 quả bom phá boongke. Công ước Geneva đã cấm sử dụng loại bom này ở các khu dân cư và các khu vực đông đúc.

Bộ Y tế Công cộng Liban thông báo ít nhất 1.835 người đã bị thương trong các cuộc tập kích của Israel.

Vào ngày 24/9, phong trào Hezbollah đã trả đũa bằng một cuộc không kích bằng thiết bị bay không người lái nhắm vào căn cứ hải quân Atlit của Israel ở phía nam Haifa.

Theo Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên hợp quốc (OCHA), các cuộc tấ.n côn.g của Israel vẫn tiếp diễn. Ít nhất một triệu người Liban đã phải sơ tán. Trong đó, 90% người dân đã di dời trong tuần trước ngày 1/10, nhiều người buộc phải sống trong cảnh “màn trời chiếu đất” – trên đường phố, bãi biển, công viên hoặc trong xe hơi.

Xung đột đã lan rộng như thế nào?

Ông Trita Parsi, Phó giám đốc điều hành viện nghiên cứu Quincy Institute tại Washington, bình luận nếu có nỗ lực thực sự nhằm đạt được lệnh ngừng bắ.n ở Gaza ngay từ đầu, tình huống này sẽ không diễn ra.

“Yếu tố quan trọng dẫn đến tình trạng leo thang hiện nay là lập trường của Mỹ trong việc tìm cách ngăn chặn Iran, các lực lượng uỷ nhiệm và các đối tác của nước này trong khu vực trả đũa Israel. Nhưng ngay từ đầu, họ đã không hành động để ngăn chặn Israel leo thang”, ông nói.

Theo nhà phân tích này, nếu Tổng thống Mỹ Joe Biden gây áp lực buộc Israel không leo thang, thì nỗ lực ngăn chặn các nước khác leo thang của ông sẽ thành công hơn. Thay vào đó, ông Biden đã quyết định cho phép Israel leo thang và bảo vệ nước này.

Ông Denijal Jegic, Phó giáo sư tại Đại học Mỹ gốc Liban ở Beirut, đồng ý với quan điểm trên. Ông cho rằng Washington và nước đồng minh đang bảo vệ Israel khỏi mọi trách nhiệm giải trình. Theo ông, cộng đồng quốc tế đã thất bại trong việc can thiệp vào cuộc xung đột ở Gaza.

“Chính quyền Israel đã nói rõ rằng họ không có bất kỳ ‘lằn ranh đỏ’ nào. Họ tiếp tục leo thang vì họ có thể. Phản ứng có chừng mực của Iran không thể được hiểu là một sự leo thang – mà đúng hơn là một nỗ lực nhằm ngăn chặn các hành động leo thang liên tục, diễn ra hàng ngày của chính quyền Israel trong khu vực”, ông Jegic nói.