Điểm lại 5 thành tựu lớn của Kính viễn vọng Không gian James Webb sau một tháng hoạt động
Bằng việc thu thập ánh sáng hồng ngoại vốn vô hình trong mắt người, kính Webb đã nhìn thấu không gian và thời gian, thu được dữ liệu của một vũ trụ còn non trẻ.
Không chỉ có sa mạc, hóa ra nơi này còn cất giấu cả ‘trái tim của Trái đất’ Kính thiên văn James Webb chỉ ra hai thiên hà nằm xa chúng ta nhất, tồn tại ở thời điểm vũ trụ mới hình thành Điều gì sẽ xảy ra nếu Trái Đất là hành tinh duy nhất trong Hệ Mặt Trời? Bất chấp kỷ lục ngày ngắn nhất vừa lập, Trái Đất lại vừa xảy ra việc chưa từng có trong 50 năm!
Mới chỉ lên không hồi Giáng sinh năm ngoái và chính thức đi vào hoạt động được hơn một tháng, Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) đã giúp giới thiên văn học đưa con mắt nhìn tới những chân trời tri thức chưa dấu chân người. JWST đã và đang giúp chúng ta nhìn nhận lại vũ trụ, và viết tiếp những trang nghiên cứu còn dang dở.
Thường được so sánh với Kính viễn vọng Không gian Hubble, kính Webb lên không sau hơn hai thập kỷ phát triển và tiêu tốn 10 tỷ USD kinh phí. Hiện JWST đã đang ổn định tại điểm L2 trong không gian, nơi cái lạnh của vũ trụ giúp hệ thống kính phát hiện được những nhiệt lượng yếu ớt vương lại từ khi vũ trụ hình thành, và một tấm chắn tiên tiến giúp chặn mọi ánh sáng từ phía Mặt Trời có thể làm nhiễu tín hiệu.
Hình minh họa kính Kính viễn vọng Không gian James Webb của NASA.
Bằng việc thu thập ánh sáng hồng ngoại vốn vô hình trong mắt người, kính Webb đã có thể gạt bụi không gian sang một bên, nhìn thấu không gian và thời gian, thu được dữ liệu của một vũ trụ còn rất non trẻ. Những hình ảnh kính Webb gửi về có thể cho thấy Vũ trụ ra sao trong khoảng từ 100-250 triệu năm hậu Big Bang.
Danh sách những nhóm nghiên cứu đăng ký sử dụng kính Webb vẫn còn dài lắm, vẫn còn những cá nhân sốt ruột hơn chúng ta – những người nóng lòng đợi thành tựu mới. Dưới đây mới chỉ là hình ảnh từ đợt công bố dữ liệu đầu tiên, và chắc chắn trong tương lai gần, ngành thiên văn học sẽ còn thăng hoa với những khám phá ấn tượng khác.
Hình ảnh hồng ngoại sâu
Đây là tấm ảnh được mô tả là “trường sâu” quan sát được nhờ JWST, tức là kính Webb sẽ chụp phơi sáng một khoảng trời trong một thời gian dài, cố gắng thu thập ánh sáng phát ra từ những vật thể mờ nhạt nơi không gian xa xôi. Theo lời mô tả của giám đốc NASA Bill Nelson, nếu bạn cầm một hạt cát và giơ ra hết chiều dài cánh tay, hạt cát sẽ đại diện cho phần vũ trụ nhìn thấy được trong tấm ảnh dưới đây.
Ánh sáng di chuyển nhanh, nhưng vẫn mất thời gian để đi được xa. Một số ánh sáng bạn thấy trong ảnh đã được 13 tỷ năm t.uổi, tức là chúng xuất hiện chỉ vài trăm năm sau sự kiện Big Bang.
Tấm ảnh có tên gọi Trường Sâu Đầu tiên của Webb chụp lại cụm thiên hà SMACS 0723, bao gồm hàng ngàn thiên hà nhỏ và có cả những thiên thể mờ ảo nhất ngành thiên văn học từng phát hiện ra. Đây là góc nhìn hồng ngoại sâu nhất con người từng thực hiện được, quan sát SMACS 0723 của thời điểm 4,6 tỷ năm trước.
Theo nhận định của NASA, tấm ảnh phải chụp gần một ngày mới xong.
Thiên hà xa nhất ta từng thấy
Một trong những mục tiêu chính của kính viễn vọng James Webb là tìm những thiên hà xa tới mức, độ t.uổi ánh sáng chúng phát ra chỉ kém t.uổi vũ trụ vài trăm triệu năm. JWST là kính viễn vọng tinh tường nhất ta đang có, nhìn thấu những bước sóng ánh sáng vốn vô hình trước mắt người.
Video đang HOT
Lập tức, JWST đã nhìn ra thiên hà già cỗi nhất lịch sử thiên văn học từng ghi nhận.
Thiên hà già cỗi GLASS-z13.
Hồi tháng Bảy, các nhà thiên văn học phát hiện ra một tổ hợp của sao, khí và bụi bám lấy nhau dưới tác động của một lực hấp dẫn khổng lồ. Được biết đến với cái tên GLASS-z13, thiên hà 13,5 tỷ năm t.uổi này xuất hiện vào năm thứ 300 hậu Big Bang.
Để có thể xác định chính xác t.uổi thọ những thiên hà già cỗi này, các nhà nghiên cứu sẽ cần phân tích sâu hơn số dữ liệu mới được gửi về.
Những sự kiện va chạm mang quy mô thiên hà
Tháng Tám, kính Webb chụp lại một lần nữa hình ảnh Thiên hà Bánh xe, với độ chi tiết chưa từng có.
Nằm tại chòm sao Ngọc Phu cách Dải Ngân hà 500 triệu năm ánh sáng, Thiên hà Bánh xe là một thiên hà vòng hình thành sau va chạm của một thiên hà xoáy trôn ốc và một thiên hà nhỏ hơn. Nó sở hữu hai vòng, một vòng sáng bên trong và một vòng vật chất bên ngoài vẫn đang lan rộng ra không gian.
Suốt 440 triệu năm nay, vòng ngoài vẫn đang ngày một xa vòng trong. Khi vòng tương tác với số khí đang lơ lửng trong không gian, những ngôi sao mới sẽ hình thành.
Trong ảnh trên, dữ liệu từ Camera Cận Hồng ngoại (Near-Infrared Camera – NIRCam) được tô màu xanh dương, cam và vàng. Những chấm xanh đơn lẻ hoặc là các ngôi sao, hoặc là những vùng sản sinh sao mới. Tuy nhiên, phải cần tới Công cụ quan sát Hồng ngoại Tầm trung (Mid-Infrared Instrument – MIRI), kính Webb mới lấy được dữ liệu về bụi có tại Thiên hà Bánh xe. Những vùng đỏ trong ảnh là không gian giàu hydrocarbon và bụi silicate đang tỏa ra các phía.
Thiên hà Bánh xe dưới con mắt của công cụ MIRI.
Để mắt tới những hành tinh hàng xóm của Trái Đất
Một con mắt sáng sẽ nhìn được dễ dàng các vật thể bất kể xa gần. Bằng kính Webb, NASA chụp được loạt hình ảnh đẹp chưa từng có về Sao Mộc.
Sao Mộc và thiên thể Europa đang chói chang bên cạnh, chụp bằng Camera Cận Hồng ngoại (Near-Infrared Camera – NIRCam).
Hình trái: điểm đen tỏa sáng là vệ tinh Europa, vệt đen trên Sao Mộc là bóng của Europa; JWST quan sát ánh sáng với bước sóng hồng ngoại ngắn để có được những hình ảnh này. Hình phải: vòng sáng hiện hữu với các bước sóng hồng ngoại dài.
Bên cạnh hành tinh khí khổng lồ là ba mặt trăng – vệ tinh tự nhiên có tên Europa, Thebe và Metis. Các nhà khoa học cho rằng Europa sở hữu một đại dương nước mặn bên dưới bề mặt đóng băng, và theo những gì ta đang biết về sự sống, Europa có thể là thiên thể chứa sinh vật ngoài hành tinh đầu tiên mà ta biết.
Hành trình tìm bạn trong vũ trụ
JWST có thể mang lại dữ liệu cho thấy khí quyển tại những hành tinh xa xôi có thể hỗ trợ sự sống. Những dấu hiệu này sẽ bao gồm không khí để thở, một khí quyển có thể gây ra mưa, hay dấu vết của những liên kết chất đại diện cho sự sống, hay ít nhất là với khái niệm “sự sống” mà ta quen thuộc.
Chỉ trong năm đầu nghiên cứu, JWST đã sẵn sàng danh sách của 70 hành tinh tiềm năng.
Vệ tinh Europa của Sao Mộc được bọc bởi một lớp băng dày.
” Đây quả là thời điểm tuyệt vời để khám phá vũ trụ“, Lisa Kaltenegger, giáo sư thiên văn học công tác tại Đại học Cornell cho hay. ” Chúng ta có cô độc không? Chiếc kính viễn vọng không gian tuyệt vời này là công cụ đầu tiên có thể thu thập đủ ánh sáng để ta bắt đầu phân tích câu hỏi cơ bản này“.
Xu hướng web3: Con sóng ngầm âm ỉ trong lòng Trung Quốc
Bất chấp lệnh cấm toàn diện t.iền điện tử của Bắc Kinh, không gian web3 tại quốc gia tỷ dân vẫn là lĩnh vực hấp dẫn với nhiều sinh viên mới ra trường, những người đang khao khát tìm kiếm 'mỏ vàng' kỹ thuật số đầu tiên.
Web3 là một ý tưởng tiếp nối cho World Wide Web, kết hợp các khái niệm như phân quyền và cấu trúc kinh tế dựa trên mã thông báo. Điều này có thể thực hiện thông qua công nghệ blockchain sử dụng sổ cái mở và t.iền mã hoá.
"Sóng ở đáy sông"
Không thể phủ nhận dấu ấn của các doanh nhân web3 Trung Quốc trên toàn thế giới, từ việc cung cấp những sản phẩm t.iền điện tử phái sinh cho đến trò chơi NFT. Thế nhưng hoạt động phát triển web3 tại quốc gia này lại như "con sóng ngầm" khi phần lớn các nhà phát triển không muốn thu hút sự chú ý do chưa có hành lang pháp lý cụ thể, hoặc đơn giản chỉ là không muốn bị gắn mác "Trung Quốc".
Charlie Dai, chuyên gia phân tích của Forrester cho rằng, các công nghệ blockchain ở Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng và được sử dụng rộng rãi nhưng chúng "không được coi là web3".
Những năm qua, nhiều công ty khởi nghiệp web3 của Trung Quốc đã chuyển trụ sở ra bên ngoài trước sự trấn áp mạnh mẽ của chính phủ với lĩnh vực t.iền mã hoá, nhưng điều này không có nghĩa họ cam tâm từ bỏ hoàn toàn thị trường hơn 1 tỷ dân.
Thay vào đó, họ sử dụng chiến thuật được nhiều thế hệ doanh nghiệp công nghệ đi trước chứng minh sự hiệu quả: đặt trụ sở ở nước ngoài, duy trì một số hoạt động ở trong nước và chinh phục thị trường quốc tế.
Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển ban đầu của ngành công nghiệp blockchain, sản sinh ra một thế hệ tài năng rất am hiểu về t.iền điện tử. Một số sàn giao dịch t.iền mã hoá lớn nhất thế giới hiện nay như Binance, FTX, Crypto.com hay Huobi đều xuất phát điểm từ nền kinh tế số 2 thế giới.
Michael, một sinh viên năm 3 tại Trung Quốc, cho biết cậu đang điều hành một nhóm thảo luận về web3. Nhóm thường họp vào mỗi tối Chủ nhật và các thành viên sử dụng Twitter Spaces để trò chuyện. Họ thảo luận về các phân tích kỹ thuật, xu hướng ngành, những dự án web3 phổ biến hoặc thuyết trình về một số ý tưởng kinh doanh mới.
Những nhóm web3 như trên không hề hiếm tại quốc gia này. Rất nhiều người trong độ t.uổi 20 tại Trung Quốc đã có trải nghiệm với crypto và tích luỹ kinh nghiệm bằng đầu tư NFT. Họ sử dụng các công cụ DeFi (tài chính phi tập trung) và tham gia vào các dự án GameFi kết hợp giữa trò chơi và một số yếu tố của DeFi.
Với những người như Michael và thành viên trong nhóm chat, "kỷ nguyên di động đã đem tới thành công cho những người đang ở độ t.uổi 40 hoặc 50, do đó cơ hội nghề nghiệp và sự giàu có với thế hệ của họ đều nằm trong web3".
Ứng dụng web3 mang 'nét đặc sắc Trung Hoa'
Rõ ràng Trung Quốc không muốn bị bỏ lỡ con sóng định hình tương lai của Internet. Từ năm 2019, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh vai trò của blochain trong cuộc cách mạng công nghệ với đất nước. Dù vậy, điều mà Bắc Kinh không muốn, là những cú sụp đổ của thị trường t.iền mã hoá thời gian gần đây tác động tới nền kinh tế của họ.
Do đó, chính phủ nước này khuyến khích phiên bản web3 có thể kiểm soát hay quản lý bởi các tổ chức có thể tin tưởng được thay vì những chiếc máy tính ẩn danh trên web mở và ứng dụng tiến bộ vào trong những lĩnh vực mà Bắc Kinh có thể thấy rõ.
Trong kế hoạch phát triển 5 năm lần thứ 14, lần đầu tiên chính quyền thành phố Thượng Hải đã đưa web3 trở thành một nội dung trong văn kiện. Theo đó, "các công nghệ web3 chủ chốt" sẽ nằm trong nỗ lực của thành phố nhằm cải thiện "cơ sở hạ tầng thông minh".
Các ứng dụng của những công nghệ này đã xuất hiện trong giao thức xác thực phi tập trung OpenID, hệ thống tên miền phi tập trung và thông tin liên lạc mã hoá đầu cuối.
Trong khi đó, động thái cứng rắn của chính phủ với giới công nghệ cũng như chính sách zero Covid khiến những công ty công nghệ tại đây chọn tiếp cận khái niệm mới với sự cẩn trọng cao độ.
Chẳng hạn, Tencent đã tạm ngừng các tài khoản WeChat mà họ nghi ngờ đang quảng bá NFT và đưa ra thông báo cấm người dùng thảo luận về t.iền mã hoá trên nền tảng. Tuy nhiên, cả Tencent và Baidu đều đang thử nghiệm các bộ sưu tập kỹ thuật số trên blockchain của riêng họ. Điểm khác biệt là các bộ NFT này không có thị trường thứ cấp giống như sản phẩm được đúc bên ngoài Trung Quốc.
Trong khi đó, tập đoàn Ant Group cũng đưa ra một loạt ứng dụng blockchain như phục vụ công tác xác minh bằng chứng tại toà hay theo dõi chuỗi cung ứng thực phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh.
Một số người có thể lập luận rằng việc thiếu vắng t.iền mã hoá, với tính năng lưu trữ giá trị sẽ khiến web3 không thể phát huy hết tiềm năng tại Trung Quốc. Song Bắc Kinh cũng không hề thiếu kinh nghiệm trong việc "tuỳ chỉnh" những xu hướng mới để phục vụ tối đa lợi ích của họ.
Phó Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam: "Không đ.ánh đồng blockchain với crypto, t.iền mã hóa" Trong thế giới blockchain, t.iền mã hóa chỉ là một ứng dụng nhỏ và hoàn toàn không đại diện cho toàn bộ lĩnh vực blockchain. Ngày 17 tháng Năm vừa qua đ.ánh dấu một cột mốc quan trọng đối với những người đam mê blockchain tại Việt Nam khi Hiệp hội Blockchain Việt Nam chính thức ra mắt. Với sự kiện này, Việt...
