Đẽo tượng nhà mồ, những điều ít biết

Mai Hoàng Minh06:32 05/01/2014

Ai đến Tây Nguyên, nếu có dịp ngang qua những khu nhà mồ của đồng bào dân tộc thiểu số hẳn sẽ không nén được cảm giác rờn rợn bởi cảnh thâm u, xa vắng…

Quanh khu nhà che mộ, một thế giới muông thú cùng với những bức tượng đàn ông, đàn bà đứng khỏa thân; hình người ngồi hai tay ôm mặt khóc… Người làm nên âm hưởng này cho nhà mồ không ai khác là các nghệ nhân đẽo tượng.

Mỗi ngôi làng Tây Nguyên đều có một khu nhà mồ nhưng không phải làng nào cũng có người biết đẽo tượng mồ. Đẽo tượng nhà mồ không phải là nghề để kiếm sống. Người nào muốn hãy tự mình quan sát, tự mình thực hành cho đến khi được cộng đồng công nhận. Họ cũng không được trả công hay có chút ưu đãi nào của cộng đồng. Từ xưa, người Tây Nguyên quan niệm rằng – người biết đẽo tượng mồ là người có bàn tay được Yang (Trời) cho, có cái đầu được Yang bảo, phải phục vụ dân làng vô điều kiện,…

Tượng nhà mồ Tây Nguyên.

Theo tập tục của người Tây Nguyên, Pơ thi (bỏ mả) là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong vòng đời của một con người. Trước lễ Pơ thi, người đẽo tượng sẽ được các gia chủ mời vào rừng. Ngả được thân cây vừa ý xuống, chỉ bằng con dao và chiếc rìu họ bắt đầu miệt mài thực hiện “tác phẩm” của mình…

Không phải câu thúc bởi thời gian hay một sự gợi ý “đặt hàng” nào từ gia chủ, người đẽo tượng hoàn toàn được tự do sáng tác theo ý mình. Chính sự tự do đó mà với những thời khắc nhất định, họ vụt hóa thân trong những “vụ nổ tâm linh”… Đẽo một khúc gỗ thành hình người thì không khó nhưng thả được hồn vào tượng với những nỗi khắc khoải trong các tư thế, trong mọi vẻ mặt; thô tháp mà mang cả nỗi đau của một kiếp người, thì chỉ có người tạc tượng mồ Tây Nguyên mới làm nổi.

Tượng mồ – như tên gọi của nó – chỉ được đặt ở nhà mồ. Người tạc tượng khi đã bắt tay vào công việc, dù tác phẩm đang dở dang cũng không được mang về nhà hay đến khu nhà mồ làm tiếp. Họ khôngbao giờ được vụ lợi trong công việc; không được phép mang tượng đi rao bán hay đổi chác… Sau lễ tiễn người chết về “làng ma” vĩnh viễn, tượng mồ cũng để mặc tàn tạ cùng mưa nắng. Và người đẽo tượng cũng coi tác phẩm của mình như một sự đi không trở lại của kiếp người…

Theo Quốc Dinh

Video đang HOT

Khu dân cư nháo nhác vì vụ chôn người chết giữa phố

Tại thị trấn Cái Bè (tỉnh Tiền Giang), một gia đình bỗng dưng đem chôn người chết giữa khu dân cư. Người dân nhao nhác, trong khi chính quyền bối rối nên kết luận việc chôn người giữa phố là... vấn đề mới phát sinh.

Xây nhà giữa phố chôn người chết: Để giữ đất?

PV tìm đến ngôi nhà dành để chôn người chết trên đường Lê Văn Duyệt (khu vực 2, thị trấn Cái Bè, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang). Trung tuần tháng 2/2013, người dân sống rất háo hức chờ đợi hàng xóm mới, khi thấy nhiều nhân công, thợ hồ gấp rút xây dựng một ngôi nhà bề thế và vô cùng kiên cố.

Thế nhưng, nhà vừa hoàn thành xong, một nhóm người đào huyệt đến chôn người chết. Bàng hoàng xen sợ hãi, người dân ngăn cản nhưng bất thành.

Ngôi nhà mồ xây dựng trong khu dân cư khiến người dân bức xúc. (Ảnh Hà Nguyễn)

Người chết là ông T.K.C (SN 1959), người Việt gốc Hoa, vốn có "máu mặt" và giàu có trong vùng. Gia đình ông này sở hữu cửa hàng vật liệu xây dựng có tiếng của thị trấn. Sau khi ông này qua đời, gia đình đã tổ chức lễ tang lớn và chọn mảnh đất trống giữa hai ngôi nhà tôn lụp xụp của hai cha con ông Đặng Ngọc Hưng (SN 1930), thị trấn Cái Bè, huyện Cái Bè và Đặng Ngọc Ninh (SN 1970) để xây dựng nhà mồ kiên cố.

Ngôi nhà mồ được xây dựng hoành tráng, kín đáo và có kiến trúc như một ngôi nhà với chiều dài 13,5m, chiều rộng 4m. Phần mồ được trang trí đơn giản bằng đá hoa cương, nhưng ngôi nhà bao quanh được trang trí với màu sắc hài hòa và rất kiên cố, phía cổng có bậc tam cấp, cổng đề chữ "Trần gia mộ", có rào sắt được khóa kỹ càng.

Ngôi nhà mồ nổi bật giữa hai ngôi nhà nhỏ lụp xụp của hàng xóm. Người đi đường sẽ khó nhận ra mục đích khác thường của chủ nhân khi xây nhà này nếu không quan sát bên trong.

Ngày chôn cất ông C. tại ngôi nhà giữa phố, người dân tụ tập để xem, rồi bàn tán, riêng hai nhà của cha con ông Hưng thì thấp thỏm và ra sức ngăn cản. Hai gia đình này tỏ ra lo ngại khi sắp làm hàng xóm với người đã khuất.

Bà P.K.H (SN 1941), ngụ thị trấn Cái Bè cho biết: "Tôi không sợ người chết nhưng lúc nào cũng có cảm giác bất an. Tuổi này rồi, tôi chỉ mong sống bình yên bên con cháu, chứ cứ phập phồng không lo ma lo quỷ cũng sợ nước bẩn, phong thủy trong nhà không tốt, gia can bất ổn, thương cho con cho cháu".

Ông Hưng suy đoán: "Nhà tôi có tranh chấp đất đai với gia đình ông C., mảnh đất tranh chấp chính là diện tích xây dựng ngôi nhà mồ này. Thời gian qua, tôi có đóng thuế đất đàng hoàng nhưng gia đình bên đó thưa kiện đòi lại. Đến nay, họ ngang nhiên chôn người để chiếm đất, giờ tôi chẳng có giấy tờ chứng minh nên cũng ngậm ngùi mất trắng miếng đất. Với lại, ai lại đi tranh chấp đất đai với người đã chết. Thiệt tình, họ đã rất cao tay khi dùng người chết giữ đất".

Mấy đứa nhỏ con anh Đặng Ngọc A. (sinh năm 1967), nhà sát vách ngôi mộ ông C. không đêm nào dám thức học bài. "Ngồi đến khoảng 7h - 8h là tụi nhỏ lại chạy vào buồng cha mẹ mà thủ thỉ chuyện ma quỷ. Chúng tôi cũng chỉ biết động viên và trấn an các con yên tâm học bài, có lúc phải thức trông chừng cho mấy đứa làm bài tập.

Mà nghe đâu, còn chừa chỗ để chôn thêm vào ngôi nhà mồ này nữa. Chuyện tâm linh, mê tín thì mình dẹp qua một bên nhưng ô nhiễm môi trường sống hẳn nhiên là có".

Cận cảnh ngôi mộ (Ảnh Ngọc Lài)

Chính quyền loay hoay tìm giải pháp

Chuyện lạ đời người chết làm hàng xóm với kẻ sống được người dân cả thị trấn bàn tán xôn xao, nhưng tuyệt nhiên chính quyền địa phương lại không hay không biết. Bà H. cho biết: "Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè, thị trấn Cái Bè cách đường Lê Văn Duyệt có năm, sáu trăm mét không lẽ người dân xôn xao, ồn ào vậy mà cán bộ vẫn không biết. Xây nhà mồ cũng lâu, ngày đem chôn cũng bị chúng tôi phản đối, có thông báo cho chính quyền nhưng không ai xuống giải quyết. Đến khi chôn cất xong xuôi mấy cán bộ mới nói không biết nên không ngăn".

Chúng tôi tìm gặp ông Lê Bá Thi (Chánh văn phòng UBND huyện Cái Bè) để được địa phương cung cấp thông tin vụ việc. Ông Thi tiếp chúng tôi với thái độ khó chịu và mệt mỏi: "Đã có nhiều báo thông tin vụ này, chúng tôi đã nói sẽ giải quyết, tất cả xuất phát từ tập quán chôn cất người chết của người dân quê nên mới có chuyện xây nhà cho người chết giữa khu dân cư".

Ông Thi cho biết, ông C. có một nền nhà nằm trên đường Lê Văn Duyệt, khi ông này qua đời, con trai ông đem về chôn ở đó, việc chôn cất này thị trấn không nắm rõ. Về việc gia đình ông C. xây dựng nhà mồ trong khu dân cư mà thị trấn không phát hiện kịp thời và không báo cáo được xem như một sai sót tương tự như việc xây dựng nhà không phép. UBND huyện Cái Bè đã yêu cầu UBND thị trấn Cái Bè rà soát, xác minh vụ việc và có văn bản trả lời thích đáng.

"Theo báo cáo sơ bộ của thị trấn, gia đình ông C. chỉ báo sử dụng phần đất trên vào việc xây dựng một cái mộ chứ không đề cập đến xây nhà mồ. Sau này, gia đình mới xây nhà mồ lớn lên, còn trước đó trên nền đất có một hay chưa thì tôi không nắm rõ, cũng chưa nghe báo cáo".

Nhưng ông Thi có khẳng định: "Việc chôn người chết trong khu dân cư về lâu dài là không hợp lý và không tốt chút nào. Tuy nhiên, đến thời điểm này, địa phương vẫn chưa có khu chôn cất tập thể hay nghĩa trang. Trước đây, thị trấn có một khu chôn cất tập thể tự hình thành nhưng sau giải phóng không còn tồn tại nữa".

Hiện huyện Cái Bè chưa có quy hoạch cụ thể trong việc xây dựng nghĩa trang cho địa phương. Bên cạnh đó, ông Thi cho rằng tập quán và tâm lý của người dân mình ở các quê, các xã vùng sâu thường chôn người chết ở hông nhà, trước cửa nhà, sau vườn... Nên, vụ việc chôn người chết trong khu đô thị được chúng tôi đánh giá như một vấn đề mới phát sinh trong quy trình quản lý Nhà nước. Những cấp quản lý ở địa phương và cấp cơ sở thị trấn, các cán bộ chưa rành, chưa nắm rõ dẫn đến sơ suất vừa qua.

Thiết nghĩ, vấn đề quy hoạch nơi chôn cất người đã khuất, xây dựng nghĩa trang luôn gắn liền với đời sống dân sinh từ xưa đến nay. Vậy mà, chính quyền địa phương đã "quên" lo cho người chết trong một thời gian dài thì thật là điều nên xem xét.

Chưa có vốn đầu tư xây dựng nghĩa trang Ông Lê Bá Thi (Chánh văn phòng UBND huyện Cái Bè) cho biết: "Việc xây dựng nhà mồ chôn cất người chết trong khu dân cư về lâu về dài hoàn toàn bất hợp lý. Thế nhưng, địa phương đã đề xuất xin kinh phí xây dựng nghĩa trang nhưng chưa được thông qua. Hiện địa phương đang trông chờ vào các nhà đầu tư tư nhân, nhưng không khả quan, không nhiều người mặn mà với việc đầu tư "nhà ở" dành cho người đã khuất. Về việc quản lý Nhà nước trong vấn đề này còn quá nhiều mới mẻ, tôi nghĩ sau sự việc lần này, chúng tôi đã có thêm kinh nghiệm để xử lý các vụ việc tương tự".

Theo vietbao

Người đàn bà sống với hàng nghìn hài cốt 35 năm nay bà Hà Thị Nga (SN 1939, ở ấp An Định A, thị trấn Ba Chúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang) lặng lẽ canh giữ khu di tích nhà mồ Ba Chúc - nơi lưu giữ 1.151 bộ hài cốt trong tổng số 3.157 thường dân bị Pon Pot sát hại trong cuộc thảm sát lịch sử. Những ngày tháng...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Chủ đề: nhà mở văn hóa tây nguyên pơ thi deo tuong nha mo phong tuc tay nguyen tuong nha mo tuong nha mo tay nguyen nghe nhan deo tuong nha mo tay nguyen

Xem thêm Share

Xem nhiều

Quán bún Hà Nội xin lỗi vụ bán 1,2 triệu đồng 3 bát bún riêu ngày Tết, nói chỉ là 'hiểu lầm'09:39

Củng cố hồ sơ để xử lý TikToker có nồng độ cồn, livestream khi bị cảnh sát giao thông kiểm tra01:03

Vụ xe ôtô lao xuống mương 7 người tử vong: Công an công bố nguyên nhân ban đầu14:39

11 'quái xế' chạy vào cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu bị phạt 78 triệu đồng501:27

CSGT hú còi mở đường cho xe chở người bị điện giật nguy kịch đi cấp cứu01:10

Cảnh sát Liên Hiệp Quốc bổ nhiệm sĩ quan công an Việt Nam làm chánh văn phòng cố vấn09:41

Thông tin về ô tô 'tự di chuyển' ở sân bay Tân Sơn Nhất09:00

Xe tải bốc cháy trên đường giữa trưa08:24

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

9 ngày nghỉ Tết, CSGT TPHCM xử lý hơn 4.800 trường hợp vi phạm

14:24:13 03/02/2025

Phòng CSGT cho biết, trong 9 ngày nghỉ Tết, lực lượng CSGT đã lập biên bản xử lý 4.804 trường hợp, tạm giữ 2.489 phương tiện, tước quyền sử dụng GPLX có thời hạn 664 trường hợp, trừ điểm GPLX đối với 375 trường hợp.

Đốt pháo nổ khi đến nhà người thân chúc Tết, một thanh niên tử vong

14:20:55 03/02/2025

Được biết, trong kỳ nghỉ Tết, Công an các đơn vị, địa phương trên địa bàn đã vận động nhân dân giao nộp 33,5kg pháo nổ; đồng thời lực lượng chức năng xử lý hành chính 4 trường hợp đốt pháo trái phép

Người dân đợi hơn 5 tiếng vẫn chưa qua được phà Cát Lái để trở lại TPHCM

18:30:11 02/02/2025

Chiều mùng 5, hàng ngàn người dân từ các tỉnh thành quay trở lại TPHCM làm việc, học tập khiến sân bay Tân Sơn Nhất, phà Cát Lái và các cửa ngõ chật kín người.

9 ngày nghỉ Tết, cả nước có 209 người tử vong vì tai nạn giao thông

18:26:18 02/02/2025

Chiều 2/2, Cục CSGT (Bộ Công an) thông tin, trong 9 ngày nghỉ Tết Nguyên đán (từ 25/1 đến 10h ngày 2/2), toàn quốc xảy ra 445 vụ tai nạn giao thông làm chết 209 người, bị thương 373 người.

Ô tô chạy "quá chậm" có bị phạt không?

14:01:44 02/02/2025

Theo Nghị định 168, tài xế sẽ bị phạt nếu điều khiển xe chạy dưới tốc độ tối thiểu trên đoạn đường bộ có quy định tốc độ tối thiểu cho phép.

Liên tiếp xảy ra động đất ở Kon Tum trong dịp Tết Nguyên đán

13:26:38 02/02/2025

Ngày 2/2, Trung tâm Báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, Viện Vật lý địa cầu thông báo về một trận động đất có độ lớn 3.1 vừa xảy ra tại huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum.

11 thanh niên tắm biển ngày Tết, 2 người bị sóng cuốn trôi

09:11:31 02/02/2025

Tối 1/2, một lãnh đạo huyện Phù Mỹ (tỉnh Bình Định) xác nhận, trên địa bàn vừa xảy ra một vụ đuối nước khiến hai thanh niên đuối nước và mất tích.

Chạy ô tô quá tốc độ bị trừ bao nhiêu điểm giấy phép lái xe?

09:01:52 02/02/2025

Theo Nghị định 168, tài xế ô tô có thể bị trừ tới 6 điểm giấy phép lái xe nếu chạy quá tốc độ quy định trên 35km/h.

Tài xế vi phạm nồng độ cồn gấp 5 lần mức 'kịch khung' trên cao tốc

07:00:24 02/02/2025

Đại diện Cục CSGT (Bộ Công an) cho biết, Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 2 đã phát hiện nam tài xế vi phạm nồng độ cồn gấp khoảng 5 lần mức kịch khung trên cao tốc.

Tai nạn liên hoàn trên cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, 3 người đi cấp cứu

06:53:44 02/02/2025

Tối 1/2 (mùng 4 Tết), xảy ra vụ tai nạn giao thông liên hoàn giữa 3 ô tô trên cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây khiến 3 người bị thương, giao thông ùn tắc cục bộ.

8 ngày nghỉ Tết, có 481 người phải cấp cứu do pháo nổ

03:00:38 02/02/2025

Tổng cộng trong 8 ngày nghỉ Tết có 481 trường hợp khám, cấp cứu do pháo nổ, pháo hoa; 47 trường hợp khám, cấp cứu tai nạn do vũ khí, vật liệu nổ tự chế, chưa ghi nhận ca tử vong.

Tai nạn liên hoàn trên cao tốc TPHCM - Long Thành, giao thông ùn tắc

19:03:32 01/02/2025

Tại hiện trường, các phương tiện đều bị hư hỏng nặng phần đầu và đuôi. Mảnh vỡ văng tung tóe trên mặt đường, may mắn vụ việc không gây thương vong về người.