Đẽo tượng nhà mồ, những điều ít biết

Mai Hoàng Minh06:32 05/01/2014

Ai đến Tây Nguyên, nếu có dịp ngang qua những khu nhà mồ của đồng bào dân tộc thiểu số hẳn sẽ không nén được cảm giác rờn rợn bởi cảnh thâm u, xa vắng…

Quanh khu nhà che mộ, một thế giới muông thú cùng với những bức tượng đàn ông, đàn bà đứng khỏa thân; hình người ngồi hai tay ôm mặt khóc… Người làm nên âm hưởng này cho nhà mồ không ai khác là các nghệ nhân đẽo tượng.

Mỗi ngôi làng Tây Nguyên đều có một khu nhà mồ nhưng không phải làng nào cũng có người biết đẽo tượng mồ. Đẽo tượng nhà mồ không phải là nghề để kiếm sống. Người nào muốn hãy tự mình quan sát, tự mình thực hành cho đến khi được cộng đồng công nhận. Họ cũng không được trả công hay có chút ưu đãi nào của cộng đồng. Từ xưa, người Tây Nguyên quan niệm rằng – người biết đẽo tượng mồ là người có bàn tay được Yang (Trời) cho, có cái đầu được Yang bảo, phải phục vụ dân làng vô điều kiện,…

Tượng nhà mồ Tây Nguyên.

Theo tập tục của người Tây Nguyên, Pơ thi (bỏ mả) là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong vòng đời của một con người. Trước lễ Pơ thi, người đẽo tượng sẽ được các gia chủ mời vào rừng. Ngả được thân cây vừa ý xuống, chỉ bằng con dao và chiếc rìu họ bắt đầu miệt mài thực hiện “tác phẩm” của mình…

Không phải câu thúc bởi thời gian hay một sự gợi ý “đặt hàng” nào từ gia chủ, người đẽo tượng hoàn toàn được tự do sáng tác theo ý mình. Chính sự tự do đó mà với những thời khắc nhất định, họ vụt hóa thân trong những “vụ nổ tâm linh”… Đẽo một khúc gỗ thành hình người thì không khó nhưng thả được hồn vào tượng với những nỗi khắc khoải trong các tư thế, trong mọi vẻ mặt; thô tháp mà mang cả nỗi đau của một kiếp người, thì chỉ có người tạc tượng mồ Tây Nguyên mới làm nổi.

Tượng mồ – như tên gọi của nó – chỉ được đặt ở nhà mồ. Người tạc tượng khi đã bắt tay vào công việc, dù tác phẩm đang dở dang cũng không được mang về nhà hay đến khu nhà mồ làm tiếp. Họ khôngbao giờ được vụ lợi trong công việc; không được phép mang tượng đi rao bán hay đổi chác… Sau lễ tiễn người chết về “làng ma” vĩnh viễn, tượng mồ cũng để mặc tàn tạ cùng mưa nắng. Và người đẽo tượng cũng coi tác phẩm của mình như một sự đi không trở lại của kiếp người…

Theo Quốc Dinh

Video đang HOT

Khu dân cư nháo nhác vì vụ chôn người chết giữa phố

Tại thị trấn Cái Bè (tỉnh Tiền Giang), một gia đình bỗng dưng đem chôn người chết giữa khu dân cư. Người dân nhao nhác, trong khi chính quyền bối rối nên kết luận việc chôn người giữa phố là... vấn đề mới phát sinh.

Xây nhà giữa phố chôn người chết: Để giữ đất?

PV tìm đến ngôi nhà dành để chôn người chết trên đường Lê Văn Duyệt (khu vực 2, thị trấn Cái Bè, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang). Trung tuần tháng 2/2013, người dân sống rất háo hức chờ đợi hàng xóm mới, khi thấy nhiều nhân công, thợ hồ gấp rút xây dựng một ngôi nhà bề thế và vô cùng kiên cố.

Thế nhưng, nhà vừa hoàn thành xong, một nhóm người đào huyệt đến chôn người chết. Bàng hoàng xen sợ hãi, người dân ngăn cản nhưng bất thành.

Ngôi nhà mồ xây dựng trong khu dân cư khiến người dân bức xúc. (Ảnh Hà Nguyễn)

Người chết là ông T.K.C (SN 1959), người Việt gốc Hoa, vốn có "máu mặt" và giàu có trong vùng. Gia đình ông này sở hữu cửa hàng vật liệu xây dựng có tiếng của thị trấn. Sau khi ông này qua đời, gia đình đã tổ chức lễ tang lớn và chọn mảnh đất trống giữa hai ngôi nhà tôn lụp xụp của hai cha con ông Đặng Ngọc Hưng (SN 1930), thị trấn Cái Bè, huyện Cái Bè và Đặng Ngọc Ninh (SN 1970) để xây dựng nhà mồ kiên cố.

Ngôi nhà mồ được xây dựng hoành tráng, kín đáo và có kiến trúc như một ngôi nhà với chiều dài 13,5m, chiều rộng 4m. Phần mồ được trang trí đơn giản bằng đá hoa cương, nhưng ngôi nhà bao quanh được trang trí với màu sắc hài hòa và rất kiên cố, phía cổng có bậc tam cấp, cổng đề chữ "Trần gia mộ", có rào sắt được khóa kỹ càng.

Ngôi nhà mồ nổi bật giữa hai ngôi nhà nhỏ lụp xụp của hàng xóm. Người đi đường sẽ khó nhận ra mục đích khác thường của chủ nhân khi xây nhà này nếu không quan sát bên trong.

Ngày chôn cất ông C. tại ngôi nhà giữa phố, người dân tụ tập để xem, rồi bàn tán, riêng hai nhà của cha con ông Hưng thì thấp thỏm và ra sức ngăn cản. Hai gia đình này tỏ ra lo ngại khi sắp làm hàng xóm với người đã khuất.

Bà P.K.H (SN 1941), ngụ thị trấn Cái Bè cho biết: "Tôi không sợ người chết nhưng lúc nào cũng có cảm giác bất an. Tuổi này rồi, tôi chỉ mong sống bình yên bên con cháu, chứ cứ phập phồng không lo ma lo quỷ cũng sợ nước bẩn, phong thủy trong nhà không tốt, gia can bất ổn, thương cho con cho cháu".

Ông Hưng suy đoán: "Nhà tôi có tranh chấp đất đai với gia đình ông C., mảnh đất tranh chấp chính là diện tích xây dựng ngôi nhà mồ này. Thời gian qua, tôi có đóng thuế đất đàng hoàng nhưng gia đình bên đó thưa kiện đòi lại. Đến nay, họ ngang nhiên chôn người để chiếm đất, giờ tôi chẳng có giấy tờ chứng minh nên cũng ngậm ngùi mất trắng miếng đất. Với lại, ai lại đi tranh chấp đất đai với người đã chết. Thiệt tình, họ đã rất cao tay khi dùng người chết giữ đất".

Mấy đứa nhỏ con anh Đặng Ngọc A. (sinh năm 1967), nhà sát vách ngôi mộ ông C. không đêm nào dám thức học bài. "Ngồi đến khoảng 7h - 8h là tụi nhỏ lại chạy vào buồng cha mẹ mà thủ thỉ chuyện ma quỷ. Chúng tôi cũng chỉ biết động viên và trấn an các con yên tâm học bài, có lúc phải thức trông chừng cho mấy đứa làm bài tập.

Mà nghe đâu, còn chừa chỗ để chôn thêm vào ngôi nhà mồ này nữa. Chuyện tâm linh, mê tín thì mình dẹp qua một bên nhưng ô nhiễm môi trường sống hẳn nhiên là có".

Cận cảnh ngôi mộ (Ảnh Ngọc Lài)

Chính quyền loay hoay tìm giải pháp

Chuyện lạ đời người chết làm hàng xóm với kẻ sống được người dân cả thị trấn bàn tán xôn xao, nhưng tuyệt nhiên chính quyền địa phương lại không hay không biết. Bà H. cho biết: "Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè, thị trấn Cái Bè cách đường Lê Văn Duyệt có năm, sáu trăm mét không lẽ người dân xôn xao, ồn ào vậy mà cán bộ vẫn không biết. Xây nhà mồ cũng lâu, ngày đem chôn cũng bị chúng tôi phản đối, có thông báo cho chính quyền nhưng không ai xuống giải quyết. Đến khi chôn cất xong xuôi mấy cán bộ mới nói không biết nên không ngăn".

Chúng tôi tìm gặp ông Lê Bá Thi (Chánh văn phòng UBND huyện Cái Bè) để được địa phương cung cấp thông tin vụ việc. Ông Thi tiếp chúng tôi với thái độ khó chịu và mệt mỏi: "Đã có nhiều báo thông tin vụ này, chúng tôi đã nói sẽ giải quyết, tất cả xuất phát từ tập quán chôn cất người chết của người dân quê nên mới có chuyện xây nhà cho người chết giữa khu dân cư".

Ông Thi cho biết, ông C. có một nền nhà nằm trên đường Lê Văn Duyệt, khi ông này qua đời, con trai ông đem về chôn ở đó, việc chôn cất này thị trấn không nắm rõ. Về việc gia đình ông C. xây dựng nhà mồ trong khu dân cư mà thị trấn không phát hiện kịp thời và không báo cáo được xem như một sai sót tương tự như việc xây dựng nhà không phép. UBND huyện Cái Bè đã yêu cầu UBND thị trấn Cái Bè rà soát, xác minh vụ việc và có văn bản trả lời thích đáng.

"Theo báo cáo sơ bộ của thị trấn, gia đình ông C. chỉ báo sử dụng phần đất trên vào việc xây dựng một cái mộ chứ không đề cập đến xây nhà mồ. Sau này, gia đình mới xây nhà mồ lớn lên, còn trước đó trên nền đất có một hay chưa thì tôi không nắm rõ, cũng chưa nghe báo cáo".

Nhưng ông Thi có khẳng định: "Việc chôn người chết trong khu dân cư về lâu dài là không hợp lý và không tốt chút nào. Tuy nhiên, đến thời điểm này, địa phương vẫn chưa có khu chôn cất tập thể hay nghĩa trang. Trước đây, thị trấn có một khu chôn cất tập thể tự hình thành nhưng sau giải phóng không còn tồn tại nữa".

Hiện huyện Cái Bè chưa có quy hoạch cụ thể trong việc xây dựng nghĩa trang cho địa phương. Bên cạnh đó, ông Thi cho rằng tập quán và tâm lý của người dân mình ở các quê, các xã vùng sâu thường chôn người chết ở hông nhà, trước cửa nhà, sau vườn... Nên, vụ việc chôn người chết trong khu đô thị được chúng tôi đánh giá như một vấn đề mới phát sinh trong quy trình quản lý Nhà nước. Những cấp quản lý ở địa phương và cấp cơ sở thị trấn, các cán bộ chưa rành, chưa nắm rõ dẫn đến sơ suất vừa qua.

Thiết nghĩ, vấn đề quy hoạch nơi chôn cất người đã khuất, xây dựng nghĩa trang luôn gắn liền với đời sống dân sinh từ xưa đến nay. Vậy mà, chính quyền địa phương đã "quên" lo cho người chết trong một thời gian dài thì thật là điều nên xem xét.

Chưa có vốn đầu tư xây dựng nghĩa trang Ông Lê Bá Thi (Chánh văn phòng UBND huyện Cái Bè) cho biết: "Việc xây dựng nhà mồ chôn cất người chết trong khu dân cư về lâu về dài hoàn toàn bất hợp lý. Thế nhưng, địa phương đã đề xuất xin kinh phí xây dựng nghĩa trang nhưng chưa được thông qua. Hiện địa phương đang trông chờ vào các nhà đầu tư tư nhân, nhưng không khả quan, không nhiều người mặn mà với việc đầu tư "nhà ở" dành cho người đã khuất. Về việc quản lý Nhà nước trong vấn đề này còn quá nhiều mới mẻ, tôi nghĩ sau sự việc lần này, chúng tôi đã có thêm kinh nghiệm để xử lý các vụ việc tương tự".

Theo vietbao

Người đàn bà sống với hàng nghìn hài cốt 35 năm nay bà Hà Thị Nga (SN 1939, ở ấp An Định A, thị trấn Ba Chúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang) lặng lẽ canh giữ khu di tích nhà mồ Ba Chúc - nơi lưu giữ 1.151 bộ hài cốt trong tổng số 3.157 thường dân bị Pon Pot sát hại trong cuộc thảm sát lịch sử. Những ngày tháng...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Vụ dụ dỗ người dân tu tập mê tín: Một bị hại phải bán 3 căn nhà ở Hà Nội01:02

Đột ngột chuyển sai hướng, ô tô gây tai nạn liên hoàn ở Đắk Lắk00:50

Vụ trâu húc 2 người nhập viện ở Bình Chánh: Do nạn nhân chọc ghẹo trâu09:16

Phạm Thoại tung hiện trạng bé Bắp, mẹ bé Bắp nghi lấy tiền cứu con làm răng sứ?03:10

Tiktoker qua Singapore gặp mẹ Bắp, để lọt 1 thứ sốc chưa nói trên livestream?03:36

TP.HCM: Bảo vệ phố đi bộ Nguyễn Huệ bị người dắt chó đánh trọng thương09:39

Thót tim cảnh nhấc xe bán tải cứu bé trai bị kẹt dưới gầm00:25

Văn Toàn 'ghé sát' môi Hoà Minzy, cảnh tượng sau đó khiến 700 nghìn người sốc03:04

Vụ vạch tài sản mẹ Bắp: đội pháp lý vào cuộc, vỡ lẽ 1 thứ không ai dám lên tiếng03:08

Nam thanh niên đánh tới tấp người đàn ông sau va chạm giao thông09:49

Sở Y tế Đắk Lắk điều tra kẹo rau củ Quang Linh quảng cáo, kết quả bất ngờ?03:30

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Vụ người mặc đồ giống Đặng Lê Nguyên Vũ ẩu đả: Công an làm việc với 4 đối tượng

19:28:39 09/03/2025

Công an đã xác định và tiến hành mời làm việc đối với 4 người liên quan đến clip người mặc đồ giống vua cà phê Đặng Lê Nguyên Vũ ẩu đả ở quán cà phê mà mạng xã hội lan truyền, xôn xao.

Xe cứu thương cháy rụi trên cao tốc TPHCM Trung Lương

18:42:23 09/03/2025

Xe cứu thương đang chạy trên cao tốc TPHCM - Trung Lương đoạn qua địa phận tỉnh Long An bất ngờ bốc cháy dữ dội khiến tài xế phải bung cửa thoát thân.

Xử phạt cán bộ Sở Tài chính vì bình luận khiếm nhã về chủ trương sáp nhập tỉnh

18:38:59 09/03/2025

Dùng tiktok cá nhân bình luận khiếm nhã về chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, T.D.T bị xử phạt 7,5 triệu đồng vì nội dung khiếm nhã, phân biệt địa phương.

Phát hiện thi thể 2 vợ chồng trong rẫy cà phê

18:36:44 09/03/2025

Tối 8/3, ông Phạm Thanh, Bí thư huyện ủy Đắk Mil cho biết, đã yêu cầu cơ quan chức năng làm rõ nguyên nhân 2 vợ chồng nghi bị điện giật tử vong trong rẫy cà phê.

Lúa khô cháy, người dân bất lực cắt cho bò ăn

18:09:21 09/03/2025

Nhiều diện tích lúa tại xã Adơk (Đak Đoa, Gia Lai) đang vào thời kỳ trổ bông nhưng bị thiếu nước khiến ruộng đồng nứt nẻ dẫn đến khô cháy. Người dân như ngồi trên đống lửa vì có nguy cơ mất trắng.

8 ngư dân rời tàu mắc cạn bơi vào bờ, một người mất tích

05:27:15 09/03/2025

Hai tàu cá của ngư dân Hà Tĩnh mắc cạn tại vùng biển Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Tàu có nguy cơ bị sóng đánh chìm nên 8 ngư dân rời tàu, bơi vào bờ khiến một người mất tích.

Hệ lụy đau lòng từ một vụ tai nạn do tự chế pháo

17:12:28 08/03/2025

Sau tiếng nổ chát chúa, em Phạm Đức A (SN 2012), trú tại khu phố Đông Hoà, thị trấn Nông Cống, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hoá bị giập nát nhiều bộ phận trên cơ thể, buộc phải tháo bỏ bàn tay trái.

Du khách Canada vui mừng nhận lại giấy tờ tùy thân đánh rơi ở Việt Nam

11:33:24 08/03/2025

Anh Braden Batsford, quốc tịch Canada, đánh rơi nhiều giấy tờ tùy thân trên hành trình khám phá Việt Nam bằng xe máy. Công an ở Hà Tĩnh đã vào cuộc hỗ trợ, giúp du khách này tìm lại giấy tờ.

Tài xế ô tô bật đèn xi nhan, suýt gây tai nạn trên cao tốc TPHCM - Dầu Giây

10:12:27 08/03/2025

Ô tô bật đèn xi nhan phải nhưng chạy sang làn bên trái, cắt ngang đầu xe khác đi bên cạnh trên cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây, suýt gây tai nạn giao thông.

Biên phòng lập chốt ngăn chặn ngư dân tranh chấp khai thác ốc gạo

06:37:45 08/03/2025

Mùa khai thác ốc gạo, mỗi ngư dân có thể kiếm được 1-2 triệu đồng trong một ngày. Điều này dẫn đến tình trạng ngư dân tranh chấp ngư trường, ẩu đả trên biển.

Đêm 7/3, tàu thuyền hoạt động trên biển đề phòng gió giật mạnh, sóng lớn

19:46:48 07/03/2025

Ngoài ra, đêm 7 và ngày 8/3 vùng biển từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi và khu vực nam Biển Đông (bao gồm vùng biển quần đảo Trường Sa) có mưa rào và dông rải rác. Trong mưa dông có khả năng xảy ra lốc xoáy và gió giật mạnh.