Đến Huế tham quan lăng tẩm – Kỳ 2: Khám phá các lăng vua
Nhìn chung, cho dù mỗi lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn có những điểm độc đáo riêng nhưng hầu hết đều theo một lối kiến trúc cơ bản chung và theo các quy tắc về phong thủy.
Hồ nước, cây xanh, hoa cỏ bao bọc quanh những công trình của Hiếu Lăng, khiến lăng trở nên nhẹ nhàng, thanh thoát và gần gũi với thiên nhiên – Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Do đó, nếu không có thời gian để chiêm ngưỡng hết các lăng mộ nổi tiếng này, bạn có thể chọn 2 lăng mộ sau để tham quan: Hiếu Lăng của vua Minh Mạng, tiêu biểu cho kiến trúc lăng tẩm truyền thống của triều Nguyễn và Ứng Lăng của vua Khải Định, tiêu biểu cho kiến trúc lăng có sự pha trộn giữa Á và Âu, truyền thống và hiện đại.
Hiếu Lăng
Minh Mạng là vị vua thứ 2 của triều Nguyễn, sau vua Gia Long. Do lăng Gia Long ở khá xa, đường lại khó đi, cho nên để tìm hiểu những nét kiến trúc truyền thống của lăng tẩm nhà Nguyễn, du khách thường chọn đến Hiếu Lăng.
Đầu tiên phải nói là Hiếu Lăng rất chú ý đến phong thủy, vua Minh Mạng đã phải mất đến 14 năm mới tìm được vị trí ưng ý. Tuy nhiên, ông lại băng hà chỉ vài tháng sau khi khởi công xây dựng, nên vua Thiệu Trị (con của ông) đã gấp rút huy động lực lượng lên đến hàng vạn người, ngày đêm thay nhau xây dựng trong 3 năm. Lăng Minh Mạng trở thành lăng tẩm tiêu tốn nhiều nhân công nhất trong các lăng vua triều Nguyễn.
Hiếu Lăng sau khi xây dựng vừa gần gũi với thiên nhiên vừa mang sự uy nghiêm lại vừa phù hợp các yếu tố phong thủy, được xem là lăng tẩm chỉn chu nhất. Lăng có khoảng 40 công trình lớn nhỏ được bố trí đối xứng nhau trên một trục chính từ Đại Hồng Môn đến La Thành, được gọi là đường Thần Đạo.
Phong cảnh thiên nhiên trong Hiếu Lăng – Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Đại Hồng Môn là cổng chính vào lăng, có kiến trúc tiêu biểu cho cổng tam quan đời Nguyễn. Cổng này chỉ mở cửa một lần duy nhất khi đưa t.hi h.ài của vua Minh Mạng vào lăng. Sau đó, người ra vào lăng phải đi bằng 2 cổng phụ là Tả Hồng Môn và Hữu Hồng Môn. Khách du lịch thường được vào bằng cổng Tả Hồng Môn.
Đại Hồng Môn – Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Sau Đại Hồng Môn là sân Bái Đình, có 2 hàng tượng quan văn, quan võ, lính hộ lăng và ngựa voi bằng đá. Theo quan niệm xưa, “họ” sẽ bảo vệ lăng tẩm của nhà vua và phục vụ ông ở thế giới bên kia.
Bước qua từng lát gạch Bát Tràng của sân Bái Đình, bạn sẽ đến Bi Đình, nơi có tấm bia đá ghi tiểu sử và công đức của vua Minh Mạng do vua Thiệu Trị biên soạn.
Bi Đình – Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Tiếp đến là sân triều lễ và Hiển Đức Môn. Sau Hiển Đức Môn là 3 cây cầu bắc ngang hồ Trừng Minh dẫn đến Minh Lâu và điện Sùng Ân.
Hiển Đức Môn nằm ngay giữa đường Thần Đạo và là cửa vào khu vực tẩm điện (khu vực thờ cúng).
Minh Lâu là nơi nhà vua suy ngẫm và là nơi đi về của linh hồn Tiên đế
Bên ngoài (ảnh trên) và bên trong (ảnh dưới) của điện Sùng Ân, nơi thờ bài vị của vua và hoàng hậu
Cầu Chính Đại Quang Minh bắc ngang hồ Tân Nguyệt, dẫn đến Bửu Thành. 2 đầu cầu có cổng tam quan được trang trí tinh xảo
Video đang HOT
Bửu Thành, sau cánh cổng là mộ phần của vua Minh Mạng
Nghênh Lương Quán và Điếu Ngư Đình là 2 công trình nhỏ đặt bên hồ Trừng Minh, nằm đối xứng nhau qua trục Thần Đạo. Đây là nơi để nhà vua câu cá, ngắm cảnh. Trong ảnh là Nghênh Lương Quán, còn Điếu Ngư Đình nay chỉ còn di chỉ nền móng
Đầu rồng được tạo thành từ đá, đối xứng qua trục Thần Đạo là đuôi rồng
Phần cuối cùng của đường Thần Đạo là Bửu Thành, nơi yên nghỉ của vua Minh Mạng. Ngoài ra, hai bên đường Thần Đạo còn có nhiều công trình nhỏ khác, tất cả đều nằm đối xứng nhau theo từng cặp.
Ứng Lăng
Bút tích của vua Khải Định trong Ứng Lăng
Nếu như Minh Mạng là vị vua cận đầu của triều Nguyễn thì Khải Định là vị vua cận cuối của triều Nguyễn, trước vua Bảo Đại. Ứng Lăng của ông cũng là lăng vua cuối cùng được xây dựng trong lịch sử phong kiến Việt Nam (vua Bảo Đại được an táng và chôn cất ở Pháp). Do đó, thật dễ hiểu khi kiến trúc Ứng Lăng thấp thoáng dáng dấp Tây phương và những nét hiện đại.
Cổng vào Ứng Lăng (ảnh trên), cổng có cửa sắt và những cột trụ nhọn, khác hẳn so với các cổng bằng gỗ và đá ở các lăng khác. Sau cánh cửa này du khách phải qua một cổng nữa (ảnh dưới) mới đến được sân chầu Bái Đình
Không còn hồ nước rừng thông, không nhà gỗ mộ đá, các chất liệu thường thấy trong những lăng mộ khác cũng được sử dụng rất hạn chế. Thay vào đó, Ứng Lăng được xây dựng bằng những vật liệu hiện đại hơn như bê tông, gạch ngói, sắt, thép, sứ, thủy tinh… được ông cho mang về từ Pháp, Trung Quốc và Nhật.
Giống như các lăng khác, 2 bên sân chầu Bái Đình cũng có 2 hàng quan văn, quan võ và những người lính hộ lăng được tạc bằng đá một cách công phu.
Phía sâu sân chầu là Bi Đình. Khác hẳn với Bi Đình của Hiếu Lăng, Bi Đình này to lớn hơn, có hình bát giác, được xây bằng bê tông với nét kiến trúc kết hợp giữa Phật giáo và kiến trúc Ý
Điện Khải Thành, nơi để áng thờ và chân dung vua Khải Định
Áng thờ vua Khải Định và phù điêu xung quanh được ghép tinh xảo từ sành sứ và thủy tinh
Bửu áng có t.hi h.ài của vua Khải Định nằm bên dưới, trên mộ phần là tượng vua bằng đồng dát vàng, trên bức tượng là một bửu tán nặng khoảng 1 tấn nhưng được chế tác tinh xảo với những đường cong mềm mại như một tấm nhung lụa
Ứng Lăng mang những nét kiến trúc pha trộn giữa truyền thống và hiện đại, Việt và Âu, Phật giáo và Gothic tạo thành một tổng thể tạo ra nhiều ý kiến trái chiều. Có người cho rằng lăng lạ và độc đáo, có người lại chê lăng màu mè, xa hoa và hỗn tạp.
Dù khen hay chê, có lẽ ai cũng phải xuýt xoa trước kỷ lục của Ứng Lăng: lăng có thời gian thi công dài nhất (11 năm) và tốn nhiều kinh phí nhất trong các lăng tẩm triều Nguyễn, cho dù có diện tích tương đối nhỏ.
Cung Thiên Định là phần kiến trúc chính của Ứng Lăng gồm 2 bên Tả Trực, Hữu Trực và 3 gian giữa là điện Khải Thành phía trước, mộ phần vua Khải Định ở giữa và khám thờ bài vị vua ở trong cùng. Cả 3 gian giữa của cung đều được trang trí bằng những bức phù điêu ghép từ sành sứ và thủy tinh một cách công phu.
Trong cung Thiên Định có 2 bức tượng của vua Khải Định, đây là điểm khác biệt nổi bật so với các lăng vua khác. Một bức tượng ngồi bằng đồng dát vàng, đặt trên t.hi h.ài của vua Khải Định. Một bức tượng đứng bằng đồng thau, cao 1,6 m, tạo hình rất giống với nhà vua, từ vóc dáng, khuôn mặt, phong thái đến trang phục.
Bức tượng đồng có kích thước 1:1, thể hiện được cả ngoại hình và tính cách của nhà vua
Theo iHay
Đến Huế tham quan lăng tẩm - Kỳ 1: Những ngôi mộ t.iền tỉ
Quan niệm "sống ở thác về" từ xưa đã tồn tại trong lòng người Huế và đến tận ngày nay, điều này được thể hiện qua những ngôi mộ t.iền tỉ khang trang ở các làng cổ hay những "cung điện lăng" của các vị vua triều Nguyễn.
Một đền thờ họ giáp đầy gạch men và cẩm thạch ở làng chài Thái Dương Hạ
Có người cho rằng những lăng mộ được xây dựng như cung điện của các vua triều Nguyễn thật xa hoa lãng phí. Nhưng nếu có dịp dạo quanh các ngôi làng cổ ở Huế, bạn sẽ hiểu là ngay cả đối với người dân bình thường, lăng mộ của người đã khuất có khi còn được xem trọng hơn là nhà của người sống. Một lăng mộ khang trang, lộng lẫy không chỉ thể hiện sự tôn kính, hiếu thuận đối với người thân đã khuất mà còn là niềm tự hào của người sống. Theo cảm nhận của riêng người viết là vậy.
Xây "nhà" khang trang để "trở về"
Có lần lạc vào những ngôi mộ và đền thờ giáp đầy gạch men, cẩm thạch ở làng chài Thái Dương Hạ (thị trấn Thuận An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên Huế), tôi đã không khỏi ngạc nhiên và có phần... thích thú. Hỏi ra mới biết, người trong làng quan niệm rằng con người sống trên đời chỉ là sống tạm, khi trở về thế giới bên kia mới thật sự là trở về nhà. Chính vì lẽ đó, ai cũng xây cho người thân của mình một "ngôi nhà" khang trang để "trở về".
Những ngôi mộ bề thế trong một nghĩa trang rộng lớn ở phá Tam Giang
Một ngôi làng khác ở Huế cũng nổi tiếng với nhiều ngôi mộ t.iền tỉ là làng An Bằng (xã Vinh An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên Huế). Người dân ở "thành phố lăng" này cho rằng "sống cái nhà, thác cái mồ", cho nên dù người sống có đói kém thế nào cũng ráng xây cho người thân đã khuất của mình một ngôi mộ hoành tráng. Người trong làng cho biết, những ngôi mộ đồ sộ nhất có chi phí lên đến trên dưới 1 tỉ đồng.
Một ngôi mộ t.iền tỉ ở "thành phố lăng" An Bằng. Ảnh: Mùa thu nhỏ
Ngoài ra, nếu có dịp ghé thăm chùa cổ ở Huế, bạn sẽ thấy các ngôi chùa này thường có khu vực mộ phần của những vị trụ trì, cao tăng đã khuất. Tuy không lộng lẫy như ở làng An Bằng nhưng cũng là những ngôi mộ được xây dựng chỉn chu và được chăm sóc kỹ lưỡng.
Khu vực lăng mộ của các vị cao tăng và thái giám triều đình xưa ở chùa Từ Hiếu (phường Thủy Xuân, thành phố Huế) được quét dọn mỗi ngày
Những lăng vua nổi tiếng
Có một điều hay (hoặc dã đã được người xưa sắp đặt) là những lăng mộ của các vị vua triều Nguyễn còn tổn tại đến ngày nay đều nằm ở phía Tây Nam của kinh thành Huế. Điều này có nghĩa là bạn hoàn toàn có thể vạch ra một cung đường chung để tham quan hầu hết các lăng mộ nổi tiếng.
Đầu tiên, từ trung tâm thành phố Huế, bạn đi theo đường Điện Biên Phủ, ra quốc lộ 49. Ở đầu quốc lộ 49 là đàn Nam Giao, bạn có thể tranh thủ ghé vào tham quan, đây là nơi mà ngày xưa triều đình làm lễ tế trời.
Đàn Nam Giao - Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Rời khỏi Đàn Nam Giao, bạn tiếp tục đi trên quốc lộ 49 khoảng 5km để đến lăng Khải Định (Ứng Lăng). Trên cung đường này, bạn sẽ đi ngang đồi Thiên An, nơi có không khí mát mẻ trong lành với những cây thông cao vút, gợi nhớ về Đà Lạt ngàn thông.
Đoạn đường đi qua đồi Thiên An không khác gì những cung đường Đà Lạt
Từ lăng Khải Định, bạn vẫn tiếp tục đi trên quốc lộ 49, qua khỏi cầu vượt Khải Định, cầu Châu Ê và cầu Tuần (bắc ngang sông Hương), đi thêm khoảng 2km nữa (vẫn trên quốc lộ 49) thì hỏi đường vào lăng Minh Mạng (Hiếu Lăng).
Rời khỏi lăng Minh Mạng, bạn quay lại cầu Tuần, đi theo con đường bên dưới cầu, dọc theo sông Hương khoảng 3 km để đến bến đò Kim Ngọc, qua sông đi thêm 2,5 km là đến lăng Gia Long (Thiên Thọ Lăng). Đây là lăng vua xa nhất, khó đi và khó tìm nhất, bạn cần hỏi đường dân địa phương để khỏi lạc.
Thiên Thọ Lăng không chỉ là nơi an nghỉ thờ tự vua Gia Long, vị vua đầu tiên của triều Nguyễn, mà còn là nơi chôn cất của nhiều hoàng thân quốc thích khác nên được cho là lăng tẩm hoành tráng nhất của nhà Nguyễn.
Mộ vua Gia Long và Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu được đặt cạnh nhau, đây là điều đặc biệt so với những lăng mộ khác. Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu là vợ đầu của vua Gia Long, cùng ông trải qua nhiều gian khổ từ thưở hàn vi đến lúc qua đời nên được đặc ân này. Ảnh: Cristian Sorega
Từ lăng Gia Long, bạn quay lại bến đò Kim Ngọc, trở về con đường dọc theo sông Hương. Vi vu bên bờ sông Hương là một trải nghiệm thú vị, bạn sẽ hiểu vì sao bao nhiêu thơ ca cũng không đủ để miêu tả hết vẻ đẹp của dòng sông này.
Nước sông Hương còn thương chưa cạn...
Từ bến Đò Kim Ngọc, đi khoảng 6km theo con đường bên bờ sông Hương, bạn sẽ thấy một ngã 3, rẽ phải, đi tiếp chừng 500m là tới lăng Thiệu Trị (Xương Lăng).
Sinh thời, vua Thiệu Trị không muốn dân binh hao công tốn của nên chưa xây dựng lăng. Đến khi ông mất đi, vua Tự Đức (con của ông) mới cho gấp rút xây dựng Xương Lăng. Chỉ trong vòng 10 tháng, Xương Lăng đã được hoàn thành với những nét kiến trúc khá giống với lăng Gia Long và lăng Minh Mạng, hòa hợp về phong thủy và gần gũi với thiên nhiên. Xương Lăng cũng là nơi an táng của hoàng hậu Từ Dũ, vợ của vua Thiệu Trị, người được xem là một trong những bậc mẫu nghi thiên hạ bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.
Hồng Trạch Môn của Xương Lăng
Tuy nhiên, Xương Lăng đang xuống cấp trầm trọng và đang được đóng cửa trùng tu, sửa chữa. Những hoang tàn rêu phong của Xương Lăng làm bất cứ ai ghé qua cũng thoáng chút ngậm ngùi cho vị vua cả đời vì dân vì nước và vị hoàng hậu nhân từ, đức hạnh.
Bi Đình hoang tàn
Cây dại "tự do" mọc ở Bửu Thành, nơi đặt lăng mộ của vua Thiệu Trị - Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Tiêu điều và đổ nát - Ảnh: Phạm Như Quỳnh
Rời khỏi Xương Lăng, bạn đi tiếp trên con đường dọc sông Hương thêm chừng 700m, rẽ phải vào đường Đoàn Nhữ Hài, chạy chừng 1,5 km là tới lăng Tự Đức (Khiêm Lăng).
Khiêm Lăng là một bức tranh sơn thủy hữu tình, chất chứa tâm hồn nhạy cảm của vua Tự Đức, một vị vua yêu thích thiên nhiên và nghệ thuật. Không có con nối vị, lại trị vì trong giai đoạn Pháp bắt đầu công cuộc xâm lược, vua Tự Đức luôn bi quan nghĩ rằng cái c.hết là điều tất yếu nên ông đã cho xây dựng lăng từ khi còn trẻ và xem đây là một "ngôi nhà lâu dài" dành cho mình, cả khi sống lẫn khi qua đời.
Bức tranh sơn thủy hữu tình của Khiêm Lăng - Ảnh: Chris Glass
Đặc biệt hơn, bia Thánh đức thần công trong Khiêm Lăng được xem là tấm bia công đức lớn nhất Việt Nam, nặng 20 tấn với bài "Khiêm Cung Ký" dài hơn 5.000 chữ do chính ông viết.
Vậy là chỉ với một cung đường, bạn đã có thể đi qua 5 lăng mộ nổi tiếng nhất của các vị vua triều Nguyễn còn tồn tại ở Huế. Tuy nhiên, các lăng vua đều khá quy mô và rộng lớn. Nếu không có nhiều thời gian mà lại muốn chiêm ngưỡng từng góc cạnh khác biệt đặc sắc của các lăng mộ, bạn có thể chọn đến Lăng Minh Mạng và Lăng Khải Định. Lăng Minh Mạng tiêu biểu cho kiến trúc lăng tẩm truyền thống của triều Nguyễn và Lăng Khải Định tiêu biểu cho kiến trúc mang dáng dấp Tây phương hiện đại.
Ở kỳ sau, chúng ta sẽ tham quan từng công trình chi tiết của 2 lăng vua nổi tiếng này.
(Còn tiếp)
Theo iHay
Lang thang Huế mùa thu Khí hậu dịu mát trong những ngày mùa thu là thời gian thích hợp để bạn viếng thăm vùng đất kinh kỳ cùng những tà áo dài tím mộng mơ. Di chuyển Lăng Tự Đức thơ mộng. TBạn có thể chọn đến Huế bằng xe máy, ôtô riêng, xe khách, tàu hỏa hay máy bay. Giá vé mỗi phương tiện khác nhau và...
