Demogorgon – Con quái vật đáng sợ sinh ra từ… lỗi văn bản

Những dòng mô tả mơ hồ và sự sai lệch giữa các văn bản thời Trung Cổ đã tạo nên một quái vật gây ám ảnh đến tận ngày nay.

Trong màn hai của vở kịch thơ “Prometheus Unbound” của Percy Shelley, hai chị em bắt đầu nhiệm vụ đến thế giới ngầm. Họ muốn gặp Demogorgon – kẻ cai trị bóng ma, đàn ông và quái thú – rồi thuyết phục anh ta giúp đỡ một người không may mắn tên là Prometheus.

Rồi hai người tìm thấy Demogorgon trong một hang động tăm tối vô tận. Ngạc nhiên thay, tên quái vật này tỏ ra khá thân thiện và đồng ý giúp những vị khách. Cuối vở kịch, hắn thậm chí còn có một bài phát biểu ngợi ca tình yêu.

Demogorgon là một từ không có thật (Ảnh: Carmen Deó)

Nhà thơ Shelly không phải người sáng tạo lên hình tượng Demogorgon. Quái vật này đã quanh quẩn trong nền văn học suốt 500 năm, từ Giovanni Boccaccio đến John Milton đến Edmund Spenser và cũng xuất hiện trong game nhập vai Dungeons & Dragons, hay series phim Stranger Things.

Nhiều nhà văn coi Demogorgon là cha của các vị thần Hy Lạp và La Mã. Từ “Demogorgon” giống hai từ Hy Lạp cổ là dêmos (nghĩa là con người) và Gorgon (chỉ Medusa và hai chị em quái dị của mình có khả năng biến người nhìn vào mắt họ thành đá).

Nhưng Demogorgon chưa bao giờ là một vị thần xuất hiện trong thần thoại Hy Lạp hay La Mã. Thực tế, “Demogorgon” thậm chí còn chẳng phải một từ có thật. Sự nổi tiếng của quái vật này bắt đầu từ những năm 1300, khi xuất hiện trong văn học Latin ở Florence và vùng lân cận. Theo nhà sử học Jean Seznac, “Demogorgon là một lỗi văn bản trở thành một vị thần”.

Demogorgon dường như khởi nguồn từ các bài thơ Latin cổ đại. Vì các nhà thơ thời đó không đặt tên cho vị thần họ nhắc đến, nên các tác giả sau này có thể đã áp đặt cách giải thích riêng.

Tác phẩm thời Phục Hưng “Demogorgon trong hang vĩnh cửu” từ (Ảnh: clevelandart.org)

Theo nhà văn C.S. Lewis, một người ghi chép thời Trung cổ đọc được từ Hy Lạp “demiurge” – từ Plato dùng để đặt tên cho người sáng tạo ra vũ trụ – và viết thành “Demongorgon” vốn không hề tồn tại. Lewis đánh giá: “Có lẽ đây là lần duy nhất một ghi chép cẩu thả được tôn sùng”.

Demongorgon “gia nhập” ngôi đền huyền thoại vào thế kỷ 14, sau khi nhà văn người Ý Boccaccio nói đó là cha của các vị thần Hy Lạp. Boccaccio không quá giỏi tiếng Hy Lạp cổ, ông sống gần Florence và sáng tác chủ yếu bằng tiếng Ý – giống như thần tượng Dante của mình.

Tuy nhiên, ông thích tham khảo các văn bản Hy Lạp. Có lẽ Boccaccio đã bắt gặp cái tên sai Demogorgon và lấy nó định hướng. Phiên bản của Boccaccio có nhắc đến một nhân vật thuộc gia phả các vị thần Pagan giáo, được bao phủ bởi mây mù và hắc ám che đi mọi đặc điểm nhận biết khác.

Khi Boccaccio thăng cấp Demogorgon lên vị trí thần hàng đầu, dường như ông đã tạo nên một trào lưu cực kỳ phổ biến thời kỳ Phục Hưng. Nhiều học giả, nhà thơ viết về Demogorgon và cả một cuộc diễu hành trên đường phố Florence năm 1565.

Boccaccio và các tác giả học ông có lẽ sẽ thất vọng với hình tượng quái vật khi Demogorgon xuất hiện bằng tiếng Anh. Sau khi bị “giảm vị thế” trong Faerie Queen và Prometheus Unbound, Demogorgon dần len lỏi vào văn hóa đại chúng. Một cuốn sách hướng dẫn chơi Dungeons & Dragons mô tả, con quái vật là một chúa quỷ hai đầu, trượt đi bằng những xúc tu.

Trong Stranger Things, Demogorgon có thân hình nhớp nháp, xuất hiện ở một thùng rác. Sau khi nuốt chửng một con mèo, hắn biến thành một quái vật hình người với cái đầu giống như những cánh hoa đầy răng.

Nhiều học giả tin rằng, Demogorgon nổi tiếng dài lâu nhờ những mô tả mơ hồ và khó tin trong các văn bản cổ đại về quái vật này. Với một bức màn không rõ ràng, các nghệ sĩ có thể để trí tưởng tượng của mình bay xa khi hình dung vị thần hay quái vật mà họ gọi là Demogorgon.

Ngược đời thay, chính cái từ viết sai, không tồn tại Demogorgon lại hữu ích cho các học giả. Khi các văn bản lịch sử viết về các vị thần kinh điển như Apollo hay Hades, rất khó để tìm nguồn tham khảo của chúng. Văn bản đó có thể lấy cảm hứng từ bất kỳ tác phẩm Hy Lạp hay Latin nào. Nhưng với Demogorgon, rất dễ truy tìm nguồn gốc.

Theo Helino