Để không còn ‘khoảng trắng’ trong không gian ngầm

Quá trình đô thị hóa phát triển đang khiến áp lực hạ tầng đô thị, giao thông này càng lớn.

Khi không gian trên mặt đất đã quá ngột ngạt thì diện tích không gian ngầm dưới lòng đất tại các đô thị lại còn nhiều khoảng trắng gây nên tình trạng lãng phí, hoặc không phát huy được nhiều hiệu quả.

Theo nhận định của các chuyên gia, để không còn những “khoảng trắng” trong quy hoạch ngầm và phát triển không gian ngầm một cách hiệu quả, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp bao gồm hoàn thiện hành lang pháp lý và thực hiện quy hoạch chi tiết, cụ thể.

Cần quy hoạch chi tiết cho không gian ngầm

Có thể nói, tại Việt Nam, công cuộc ngầm hóa vẫn đang ở giai đoạn sơ khai. Việc hình thành các trung tâm thương mại dưới lòng đất như tại Times City hay Royal City (Hà Nội) hay các công trình hầm đường bộ, hầm vượt sông, bãi đỗ xe ngầm…. có nhiều ưu điểm đáng ghi nhận.

Hầm nhà ga Nhà hát Thành phố – tuyến Metro số 1

Tuy nhiên, việc xây dựng, phát triển không gian ngầm đơn lẻ, thiếu tầm nhìn dài hạn, chưa đồng bộ…đang dẫn đến nguy cơ tài nguyên đất ngầm bị sử dụng lãng phí.

Kiến trúc sư (KTS) Trương Văn Quảng – Phó Tổng thư ký Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam cho rằng: “Hiện tại, việc phát triển không gian ngầm đã là muộn chứ không còn sớm. Nếu không tiếp tục triển khai thì sau này, việc triển khai lại càng khó khăn. Khi mà tất cả những gì chúng ta triển khai trước đó đều chưa có quy hoạch cụ thể, có thể chồng chéo nhau nên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến bước tiếp theo khi triển khai tiếp các công trình ngầm khác”.

Theo tìm hiểu của phóng viên VnBusiness, năm 2021, TP. Hà Nội đã công bố 6 đồ án quy hoạch phân khu đô thị. Theo đó, sẽ phát triển không gian ngầm theo mô hình TOD – phát triển đô thị gắn với hệ thống giao thông công cộng, gồm 5 tuyến đường sắt đô thị chạy qua và 22 nhà ga đã được quy hoạch trên địa bàn 4 quận trung tâm.

TS Trần Danh Lợi – Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Khoa học kỹ thuật, Chủ tịch Hội Cầu đường Hà Nội cho rằng, để triển khai nội dung phát triển không gian ngầm, TP. Hà Nội cần có quy hoạch chi tiết và cần đặc biệt chú trọng về các tiêu chuẩn kỹ thuật.

Được biết, ngày 15/3/2022, UBND TP. Hà Nội đã phê duyệt đồ án Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Bản quy hoạch được duyệt đã mở ra một giai đoạn tăng tốc triển khai không gian ngầm đô thị tại Thủ đô.

Theo đánh giá của các chuyên gia, bản quy hoạch đã khá hoàn thiện về mô hình phát triển không gian ngầm, vấn đề là cần nhanh chóng được triển khai, cụ thể hóa bằng những quy hoạch chi tiết, vì đây là nền tảng cho sự phát triển và nhu cầu thiết yếu của Thành phố.

Sớm hoàn thiện khung pháp lý

Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, sau khi bản quy hoạch được phê duyệt, để phát huy giá trị trong thực tiễn rất cần phải điều chỉnh, hoàn thiện các cơ sở pháp luật có liên quan, cụ thể là Luật Đất đai. Cần phải xem xét đến quyền khai thác, sử dụng đất để xây dựng công trình ngầm, không gian ngầm hiện chưa được Luật Đất đai quy định.

Đặc biệt, công tác quản lý hệ thống không gian ngầm như thế nào để vừa tạo ra tiềm năng mới về giao thông, dịch vụ thương mại nhưng vẫn phải bảo đảm môi trường và chống tác động của biến đổi khí hậu?

Không gian ngầm đã được hình thành từ lâu tại các nước phát triển

Theo KTS Trần Huy Ánh – Ủy viên Thường vụ Hội KTS Hà Nội, khi quy hoạch ngầm được cụ thể hóa đúng cách, những công trình ngầm được kết nối, đồng bộ sẽ tạo nên một hệ thống không gian ngầm mang lại giá trị thặng dư cho đô thị.

KTS Trương Văn Quảng cho rằng, các không gian ngầm phải gắn bó mật thiết với kết cấu không gian mặt đất để cung cấp và bổ sung cơ sở vật chất cho hệ thống dịch vụ còn thiếu, góp phần giải quyết vấn đề giao thông và bảo vệ môi trường cảnh quan đô thị.

Khi “nút thắt” pháp lý được tháo gỡ, sẽ mở ra tương lai đô thị được ngầm hóa một cách hoàn chỉnh và hiện đại hơn. Khi đó, người dân có thể đi mua sắm ở trung tâm thương mại ngầm, di chuyển bằng tàu điện ngầm, gửi xe ở bãi xe ngầm… mà không phải lo ùn tắc. Đó là trách nhiệm của những người làm quy hoạch và quản lý đô thị, hướng đến mục tiêu chung phát triển đô thị, nâng cao chất lượng sống cho người dân Việt Nam.

Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm TP Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011.

Quy hoạch được lập trên cơ sở nghiên cứu, điều tra khảo sát điều kiện địa chất, thủy văn, đánh giá hiện trạng công trình ngầm trên địa bàn 20 quận, huyện (diện tích 756km2) trong phạm vi đô thị trung tâm và tại 5 đô thị vệ tinh với 615 công trình xây dựng có tầng hầm và 7 lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật.