Đầu xuân bàn chuyện về đá và triết lý giải thoát với kỷ lục gia “thạch thiền”

Thiên nhiên đã tạc trong á hình ảnh những vị thiền sư trong tư thế tọa thiền, hay trong những tâm thế có thể gọi bằng những cái tên khác nhau như “Vân du”, “Vô ngã”, “Thiền nộ”…

Vì vậy, có thể xem bộ sưu tập “Thạch thiền” của Hàn Tấn Quang là những tác phẩm của trời đất, thể hiện triết lý giải thoát của Thiền học.

Bí ẩn “Thạch thiền”

“Thạch thiền” là cách gọi ngắn gọn, mô tả đúng ý nghĩa của những viên đá mang hình hài những vị thiền sư đang tọa thiền. Giới sưu tầm rất khó sở hữu một viên “Thạch thiền”. Nhưng duyên may đã giúp cho nhà nghiên cứu Hàn Tấn Quang (SN 1946, ngụ TP.HCM) hình thành được cả một bộ sưu tập “thiền trong đá” đồ sộ, với hơn 150 viên.

Hơn 20 năm dày công tìm kiếm, với vô vàn kỷ niệm và duyên kỳ ngộ, ông mới sưu tập được cho mình những tác phẩm nghệ thuật của thiên nhiên. Ông bảo cái duyên ấy xuất phát từ tâm, tức tâm niệm phải luôn hướng về chữ thiện, để lòng luôn thanh tịnh và để đá tìm đến mình.

Nhà sưu tập Hàn Tấn Quang bên nơi lưu giữ “Thạch thiền” của mình.

Ông Quang chia sẻ: “Tôi tìm đến đá và đá cùng tìm đến tôi”. Cái duyên đến với đá của ông cũng rất tình cờ. Sau một lần ghé thăm nhà bạn, ông nhặt được một viên đácó hình thù kỳ lạ, mang về rồi dần dần phát hiện ra hình thù thiên nhiên đã tạc trong đá là hình ảnh vị thiền sư đang tham thiền nhập định. Mỗi lần nhìn viên đá sau một ngày làm việc mệt nhọc, ông cảm thấy thư thái, quên hết mọi âu lo. Kể từ đó, ông bắt đầu sưu tập những viên đá có sắc thiền tướng.

Nhà nghiên cứu Hàn Tấn Quang chiêm nghiệm: “Đá đã tạo cho tôi một ẩn ngữ, để những tâm hồn đồng điệu có cơ may nhận ra thông điệp “Thạch thiền” mà suốt cuộc hành trình tìm kiếm. Đá đã chứng kiến và cất giữ mọi biểu tượng của con người và tạo hóa… Những tác phẩm “Thạch thiền” được trưng bày, như một lời nhắc nhớ về những giá trị khai ngộ từ âm thanh của các công án thiền, như một sự hiển hiện khơi dậy những giá trị tâm linh mà dòng thời gian vô tình che lấp.

“Thạch thiền” – những tác phẩm do sự xói mòn của nắng mưa, sóng gió, đẩy đùa của tạo hóa, đã đem lại một vẻ đẹp thanh khiết, một nguồn vui vô tận, đối với ai đã hơn một lần trầm mặc trước lặng im để nghe ra những điều mà đất trời không nói”.

Viên “Thạch thiền” mang tên “Vô minh tiềm ẩn 1″.

Sự tác tạo của thiên nhiên đã vô tình họa nên những vị thiền sư “ẩn mình trong đá” ở một cõi thiền định siêu nhiên, để rồi chính những hình ảnh mang ý nghĩa tâm linh ấy thấm nhuần vào tình yêu sâu lắng của con người. Bởi thế, niềm đam mê và tình yêu dành cho “Thạch thiền” của nhà sưu tập Hàn Tấn Quang cũng mạnh mẽ, kiên định như những khối đá rắn chắc mang vẻ đẹp huyền bí. Tâm hồn ông như hòa quyện cùng “Thạch thiền” và với tất cả những chiêm nghiệm, ông đặt tên những viên đá là “Vân du”, “Tọa thiền”, “ Sắc sắc không không” hay “Vô minh tiềm ẩn”…

Tình yêu với “Thạch thiền” như thúc giục người sưu tập trong từng giấc ngủ, từng chặng đường đi qua. Mỗi khi có dịp “ngao du sơn thủy” hay đặt chân tới những vùng đất mới, ông lại tìm được một viên đá có hình thù độc đáo, mà ngay cả người chủ đang có trong tay cũng chẳng nhận ra được vẻ đẹp riêng của nó.

Ông có thể bỏ hàng giờ ngồi ngắm những viên “Thạch thiền”, hay có thể chờ đợi hàng tuần để lấy một viên đá mà mình yêu thích, trong khi những thứ khác tạm thời bị lãng quên. Thấy ông say mê và sở hữu những tác phẩm “Thạch thiền” độc đáo, nhiều người mến mộ muốn gặp mặt ông để tặng một viên đá quý.

Ông luôn ghi lòng tạc dạ những tình cảm trân quý ấy và mỗi khi nhìn từng viên “Thạch thiền”, ông lại nhắc đến công lao của những người đã góp công sức để làm đẹp cho đời. Người ngắm bộ sưu tập “Thạch thiền”, dễ dàng cảm nhận được ý tưởng của người sở hữu qua từng cái tên. Ví như viên “Gánh đạo” là bức chân dung vị thiền sư, trên vai ông là một cái gánh, vệt sáng xung quanh ông là đạo pháp, là thiền. Ông gánh đạo pháp đi khắp thế gian, đưa việc tốt lành đi khắp nơi.

Viên “Thiền nộ” là hình ảnh khuôn mặt một thiền sư trấn áp ma quỷ ở cửa chùa với môi, mặt dữ dằn. Viên “Thạch tâm” là trái tim mà có người ở chùa Xá Lợi cho rằng, giống như trái tim của Hòa thượng Thích Quảng Đức. Viên “Vân du” giống vị thiền sư tay chắp lại bay trong mây. Viên “Chú tiểu” tuy nhỏ, nhưng hiển hiện hình hài một chú tiểu đang ngồi thiền định. Viên “Khổ hạnh” mô tả vị thiền sư dáng gầy guộc đang tọa thiền. Viên “Cho và nhận” thể hiện một nhà tu đi khất thực. Còn viên “Diện bích” thể hiện vị thiền sư tọa thiền, đang nhìn vào vách đá cheo leo…

Triết lý “sắc sắc không không”

Trong cõi vô thường của tâm linh “Thạch thiền”, ngay cả bản thân mỗi người thưởng ngoạn cũng phải lắng mình, đưa hồn vào cõi vô ưu. Sự thần diệu của “Thạch thiền” đến từ tiềm thức của con người, chứ không đến từ những ấn tượng thị giác dung tục. Bởi thế, nhà sưu tập Hàn Tấn Quang cho rằng: “Chỉ khi người ta tĩnh lặng, đối diện với sự vô ngôn của đá, người ta mới cảm nhận được những ẩn ngữ kỳ diệu trong từng viên đá, được thiên nhiên ban tặng. Khi ấy, người ta hòa mình vào cõi hư không, chất thiền thấm nhuần trong tâm tư của chính người nhìn ngắm đá tự bao giờ”.

Viên “thạch thiền” mang tên “Quang năng tự tánh”.

Giữa cuộc sống xô bồ với bao nhiêu lo toan, một buổi lắng mình bên “Thạch thiền” như trút bỏ cả bụi trần ai. Cuộc đời được, mất chỉ trong gang tấc, thì âu lo, phiền muộn cũng phù phiếm, chi bằng cứ ngẫm mình như viên “Sắc sắc không không” trong cõi vô thường. Thế nên, cảm nhận của nhà sưu tập Hàn Tấn Quang về cõi đời là rồi đây tất cả đều là mây khói. Chỉ có những ai tận tâm với xã hội, mới còn cái gọi là hình dạng của mình trong vũ trụ, trong thế giới “sắc sắc không không”.

Người nắm giữ kỷ lục về “Thạch thiền” Nhà sưu tập Hàn Tấn Quang đã được tổ chức kỷ lục Việt Nam công nhận là người có “Bộ sưu tập “Thạch thiền” có số lượng nhiều nhất Việt Nam” vào ngày 6/9/2014. Hiện tại, ông đang sở hữu hơn 150 viên “Thạch thiền” vốn là tác tạo nghệ thuật của thiên nhiên. Ngoài ra, ông cũng đã có cuộc triển lãm “Thạch thiền” tại chùa Xá Lợi (TP.HCM) được nhiều người thưởng ngoạn.

Ý nghĩa từng viên “Thạch thiền” mang một nét rất riêng của những con người hòa mình trong đá. Như tác phẩm “Vô minh tiềm ẩn 1, 2, hố thẳm” ngụ cái “vô minh” vẫn tồn tại ý bên trong mỗi con người. Nếu người ta không tu dưỡng thì cái “vô minh” sẽ trỗi dậy, nhấn chìm phần thiện trong con người…

Những triết lý sâu xa ấy được nhà sưu tập Hàn Tấn Quang đúc kết sau những năm tháng miệt mài bên “Thạch thiền”.

Ông chia sẻ: “Từ khi chơi “Thạch thiền”, tôi thấy nhẹ lòng, thanh thản và quên được những lo toan. Trong những buổi trà dư tửu hậu thay vì nói về những tệ nạn xã hội, về những bất bình trong cuộc sống… thì những câu chuyện về đá và thiền giúp cân bằng lại cuộc sống, tâm hồn của mình. Chơi và hiểu được những giá trị của những vật phẩm mình đang sưu tập nó còn giúp con người khám phá được, thậm chí khơi được mạch thiện trong mỗi con người. Không phải tự dưng, ông cha ta gọi “nghề chơi”, và… nghề chơi cũng lắm công phu”.

Với Hàn Tấn Quang, việc sưu tập “Thạch thiền” giống như sự tự học, tự rèn luyện, suy nghĩ, nghiên cứu về thiền và những điều tốt đẹp có sẵn trong mỗi con người, để từ đó mỗi viên đá gợi cho ông triết lý sống đẹp, sống vui dẫu cuộc sống còn lắm ưu phiền.

Đá nhờ nhân tâm mà có hồn

Đánh giá về bộ sưu tập “Thạch thiền” của nhà sưu tập Hàn Tấn Quang, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Huỳnh Ngọc Trảng, tâm đắc: “Đá nhờ có nhân tâm mà có hồn, nhờ sự cố chấp mà hình tướng của nó được định danh. Cách coi mặt đặt tên như vậy, chỉ ra rằng người xưa đã quan tâm đến hình dạng, đặc điểm tạo hình của đá”.

Hoàng Minh

Theo_Người Đưa Tin