Đau vai gáy cấp do lạnh: Phòng và điều trị theo y học cổ truyền

Chỉ trong 2 tuần, Khoa Y học cổ truyền – Bệnh viện Đại học Y Hà Nội tiếp nhận và khám hơn 80 trường hợp bệnh nhân có đau vùng cổ gáy cần được chăm sóc y tế.

Hình minh họa.

Đau vai gáy cấp (Vẹo cổ cấp) theo y học cổ truyền bệnh danh là Lạc chẩm. Bệnh thường khởi phát đột ngột sau khi gặp lạnh (gió quạt, hay điều hòa nhiệt độ thấp…), hay gặp ở độ tuổi trẻ, điều trị có thể khỏi sau vài ngày nhưng rất dễ tái phát.

Theo y học cổ truyền, nguyên nhân gây bệnh là do tà khí là phong (gió), hàn (lạnh), thấp (ẩm thấp) xâm nhập vào cân, cơ, kinh lạc gây nên tình trạng khí trệ huyết ứ với các biểu biện đau co cứng vùng cổ gáy, hạn chế vận động các động tác khi cúi, ngửa, nghiêng, quay đầu…

Triệu chứng đau vai gáy cấp

- Đau vùng cổ vai gáy thường một bên gây tình trạng mất cân đối đầu so với trục của thân (vẹo cổ). Cũng có trường hợp đau cả hai bên cổ gáy.

- Tình trạng đau tại chỗ hoặc có thể lan lên đầu, ra vai, cánh tay.

- Hạn chế động tác của cột sống cổ như: cúi, ngửa, nghiêng, quay đầu.

- Co cứng cơ vùng cột sống cổ 1 bên hoặc 2 bên, ấn có thể thấy điểm đau.

- Toàn thân mệt mỏi, không có sốt.

Do đó, cần đi khám khi xuất hiện đau nghiêm trọng và không cải thiện khi nghỉ ngơi. Đau và hạn chế vận động cổ gáy ảnh hưởng đến sinh hoạt cá nhân và lao động sản xuất.

Điều trị theo y học cổ truyền

Thể bệnh: Phong hàn.

Pháp điều trị: Khu phong, tán hàn ôn thông kinh lạc.

Điều trị cụ thể: Thời gian điều trị tùy thuộc nhiều yếu tố như: tuổi mắc, thời gian mắc, phương pháp điều trị… tuy nhiên, đối với đau cổ gáy do lạnh thông thường là từ 5 – 10 ngày.

Điều trị không dùng thuốc:

- Điện châm/hào châm: liệu trình ngày một lần.

- Xoa bóp bấm huyệt: liệu trình ngày một lần.

- Giác hơi: mỗi lần 10 – 15 ống giác cho vùng huyệt vai gáy.

- Thủy châm: tùy theo chỉ định của thuốc thủy châm, mỗi lần thủy châm 2 – 3 huyệt như Phong môn, Đại trữ.

- Cứu: liệu trình ngày 1 – 2 lần các huyệt Phong trì, Phong môn.

- Công thức huyệt: Phong trì, Phong môn, Đại trữ, Kiên tỉnh, Kiên ngung, Lạc chẩm, Khúc trì, Ngoại quan, Hợp cốc, A thị huyệt.

Dùng thuốc y học cổ truyền:

- Thuốc thang sắc uống dùng bài “Quyên tý thang” gia giảm, sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần. Cụ thể: Khương hoạt 9g, Tang chi 30g, Đương quy 12g, Tần giao 9g, Quế chi 8g, Bắc mộc hương 6g, Xuyên khung 12g, Đại táo 12g, Phòng phong 12g, Trích thảo 12g, Nhũ hương 6g, Sinh khương 4g.

Gia giảm:

- Có thoái hóa cột sống cổ gia: Cẩu tích 12g, Đỗ trọng 9g, Tục đoạn 12g, Cốt toái bổ 12g.

- Mệt mỏi, huyết áp trong giới hạn bình thường, gia thêm Hoàng kỳ 16g.

- Đau lan lên đầu, chóng mặt, huyết áp trong giới hạn bình thường, không buồn nôn, không nôn, gia thêm Đào nhân 12g, Hồng hoa 6g để tăng cường hoạt huyết.

- Đắp thuốc Y học cổ truyền: ngải cứu, các vị thuốc bào chế dạng cao (chứa nhiều thành phần: Quế, Hồi, Kê huyết đằng, Tô mộc,…).

Phối hợp các phương pháp của vật lý trị liệu: Chiếu đèn hồng ngoại, Paraphin, sóng ngắn, siêu âm trị liệu (tùy khả năng của từng cơ sở y tế).

Phòng bệnh đau vai gáy cấp do lạnh

- Tập thể dục: tập các tư thế đúng cho cột sống cổ và cần được duy trì thường xuyên.

- Không hút thuốc vì có thể làm tăng nguy cơ tiến triển các bệnh mạch máu nhỏ, không tốt cho phần đĩa đệm giữa các đốt sống cổ.

- Lưu ý các tư thế: Tư thế ngồi; Mang vác vật nặng đúng cách; Tư thế nằm ngủ.

- Có chế độ dinh dưỡng phù hợp, đủ chất, bổ sung một số khoáng chất thiết yếu cho cơ thể như: canxi, kali, các vitamin nhóm B, C, D, E…

- Nhận thức hành vi: khuyến khích người bệnh có thái độ, suy nghĩ tích cực, duy trì thư giãn.

- Tránh gió lạnh, tránh ăn các thực phẩm gây co cứng cơ như tôm, thịt bò.

- Tự xoa bóp bấm huyệt các huyệt Phong trì, Phong môn, giáp tích C2-C7, Đại trữ, Lạc chẩm, A thị huyệt động tác chủ yếu bấm, bóp, đấm.