Đầu trẻ bị méo, dẹt: Cảnh báo trẻ sơ sinh dính khớp sọ!

Đầu trẻ méo, dài hay dẹt không phải chỉ do nằm sai tư thế. Dính khớp sọ có thể bóp nghẹt sự phát triển não bộ nếu không điều trị sớm.

Trong những tháng đầu đời, hộp sọ của trẻ thường mềm và linh hoạt để não bộ có thể phát triển. Thế nhưng, với một số trẻ, những khớp nối giữa các mảnh xương hộp sọ lại khép lại quá sớm. Sự đóng sớm bất thường ấy khiến hộp sọ không thể giãn nở theo nhu cầu tăng trưởng của não, dẫn đến tình trạng biến dạng đầu và nghiêm trọng hơn là nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ.

Tình trạng ấy được gọi là dính khớp sọ – một dị tật bẩm sinh không quá phổ biến nhưng hậu quả của nó lại có thể theo đứa trẻ suốt đời nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Từ chiếc đầu méo đến hành trình cứu não

Tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM), mỗi năm, khoa Ngoại thần kinh tiếp nhận và phẫu thuật hàng trăm trường hợp trẻ bị dính khớp sọ. Mỗi ca phẫu thuật là một cuộc đua với thời gian, với cấu trúc tinh vi của hộp sọ, với sự mong manh của não bộ đang lớn. Nhưng đồng thời, đó cũng là những hành trình đầy hi vọng – bởi khi phẫu thuật thành công, trẻ được trả lại cơ hội phát triển trí tuệ trọn vẹn như bao đứa trẻ khác.

BSCK1 Nguyễn Thành Đô – Quyền điều hành Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM) thông tin về một trường hợp trẻ bị dính khớp sọ – Ảnh: BV

Câu chuyện của bé L.H.C (12 tháng tuổi, TP.HCM) khiến nhiều người không khỏi xúc động. Khi mới sinh, đầu C. có phần dài và hẹp, nhưng gia đình nghĩ rằng trẻ nằm nghiêng nhiều nên hình dạng chưa cân đối. Thời gian trôi qua, đầu bé ngày càng dài ra bất thường. Chỉ đến khi nhận ra điều ấy không còn là chuyện hình dáng nữa, gia đình mới đưa bé đi khám.

Chẩn đoán xác định: dính khớp dọc giữa hộp sọ – một trong những dạng dính khớp sọ khiến hộp sọ dài ra theo chiều trước – sau vì không thể giãn sang hai bên. Điều nguy hiểm hơn, theo các bác sĩ, nếu không can thiệp trước khi bé tròn hai tuổi, não bộ sẽ dần bị chèn ép, không còn đủ không gian phát triển, nguy cơ ảnh hưởng nhận thức và trí tuệ là rất lớn.

Không còn một phút để chần chừ, gia đình đưa bé đến khoa Ngoại thần kinh Bệnh viện Nhi đồng 2 để tiến hành phẫu thuật tạo hình hộp sọ. Ca mổ kéo dài nhiều giờ, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa phẫu thuật thần kinh, gây mê hồi sức và nhóm tạo hình.

Kết quả, phần hộp sọ của bé được cắt tách, nới rộng và định hình lại theo đúng cấu trúc giải phẫu. Hai tuần sau phẫu thuật, hình dáng đầu của bé đã tròn đều hơn, nhưng thành công lớn hơn nằm ở chỗ não của bé đã thoát khỏi nguy cơ bị kìm hãm.

Cuộc đại phẫu của trí tuệ và cảm xúc

Theo BSCK 1 Nguyễn Thành Đô – Quyền điều hành Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 2 – dính khớp sọ không chỉ khiến hình dạng đầu trở nên khác thường. Điều đáng sợ hơn nằm ở não bộ bị bó hẹp, không có không gian để phát triển. Nếu kéo dài, trẻ có nguy cơ chậm nói, chậm vận động, giảm khả năng ghi nhớ, rối loạn hành vi và suy giảm trí tuệ.

“Có trường hợp đến muộn, não đã bị ảnh hưởng. Lúc ấy, phẫu thuật chỉ có thể chỉnh lại hình dạng hộp sọ chứ không thể phục hồi hoàn toàn chức năng trí tuệ”, bác sĩ Đô nhấn mạnh. Điều đó có nghĩa phát hiện sớm chính là chìa khóa cứu lấy tương lai.

Phẫu thuật dính khớp sọ là một trong những kỹ thuật khó nhất trong ngoại thần kinh nhi. Các bác sĩ phải cắt tách từng phần hộp sọ, tạo hình lại cấu trúc xương sao cho cân đối nhưng vẫn đảm bảo độ rộng cần thiết để não phát triển. Mỗi đường cắt phải chính xác đến từng milimét, bởi chỉ một sai sót nhỏ có thể ảnh hưởng đến mạch máu hoặc vùng não quan trọng.

Bác sĩ Đô nói một câu khiến nhiều người lặng đi: “Chúng tôi không chỉ phẫu thuật để làm cho cái đầu tròn lại. Chúng tôi đang mở không gian cho trí tuệ của trẻ được lớn lên”. Đó chính là giá trị nhân văn lớn nhất của những cuộc đại phẫu thầm lặng này.

Bệnh viện Nhi đồng 2 cho biết, mỗi năm bệnh viện này phẫu thuật thành công hơn 250 trường hợp và dự kiến tăng thêm khoảng 40 trường hợp nhờ vật liệu và thiết bị hiện đại hóa. Điều đáng mừng là bảo hiểm y tế hỗ trợ chi trả, giúp chi phí gia đình cần đóng chỉ còn khoảng 40 triệu đồng, thay vì toàn bộ chi phí phẫu thuật trị giá khoảng 150 triệu đồng. Nói cách khác cơ hội được chữa trị không còn là đặc quyền của những gia đình có điều kiện kinh tế.

Theo các bác sĩ, thời điểm tốt nhất để phẫu thuật là trước 12 tháng tuổi. Đây là giai đoạn xương hộp sọ còn mềm, não phát triển nhanh và khả năng phục hồi cao. Phẫu thuật càng muộn, hiệu quả càng giảm.

“Phụ huynh khi phát hiện trẻ có dấu hiệu như: đầu dài bất thường hoặc méo không cân xứng, trán nhô hoặc dẹt theo một hướng, thóp trước đóng sớm, khi sờ hộp sọ không thấy các đường khớp mềm hãy đưa ngay trẻ đi khám ngay, không chần chừ”, bác sĩ Đô khuyên.