“Đắp chiếu” nhà máy ô tô nghìn tỷ

Mai Hoàng Minh16:31 15/04/2015

Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hình thành hơn 15 năm, nhưng vẫn chỉ gia công lắp ráp từ máy móc nhập khẩu. Cho đến khi, Hãng xe Toyota tuyên bố xem xét việc sản xuất tại Việt Nam (khi còn 3 năm nữa thuế nhập khẩu về 0%), nhiều cơ quan chức năng cần xem lại trách nhiệm của mình.

Ông Bùi Ngọc Huyên, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vinaxuki, tự tay cầm lái chiếc xe VG tốn nhiều tâm sức và tiền bạc nhưng vẫn thiếu nhiều bộ phận. Ảnh: L.H.V.

Cty Cổ phần Ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) là một trong số ít doanh nghiệp Việt đầu tiên tham gia sản xuất ô tô, và là đơn vị duy nhất tới nay sản xuất chiếc xe 4 chỗ “Made in Vietnam”. Vậy chiếc xe đó giờ thế nào, giấc mơ chiếc ô tô do người Việt tự sản xuất đã đi tới đâu?

Nhà máy cỏ mọc, nuôi dê, thả lợn

Trong bữa ăn tại tư gia nằm trong khuôn nhà máy sản xuất và lắp ráp ô tô tại huyện Mê Linh (Hà Nội), ông Bùi Ngọc Huyên, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vinaxuki kể: Khu nhà này trước đây được xây dựng cho 10 chuyên gia Nhật Bản ở để giúp sản xuất chiếc ô tô cá nhân đầu tiên gắn mác “Made in Vietnam”. Nhưng 3 năm qua, công ty phải dừng sản xuất, các chuyên gia cũng về hết. Trên bàn ăn, ông khoe các loại rau, thịt dê, gà, cá… đều được nuôi trồng trong khu nhà máy.

Hơn 3 năm qua, không có vốn, sản xuất của Vinaxuki teo tóp dần. Khu nhà máy rộng 12ha, vốn đầu tư cả nghìn tỷ đồng cỏ mọc xanh tốt. Thấy lãng phí, ông Huyên mua dê, bò, lợn về thả.

“Hơn 3 năm qua, không có vốn, sản xuất của Vinaxuki teo tóp dần. Khu nhà máy rộng 12ha, vốn đầu tư cả nghìn tỷ đồng cỏ mọc xanh tốt. Thấy lãng phí, ông Huyên mua dê, bò, lợn về thả.”

Dẫn chúng tôi tham quan khu nhà máy rộng thênh thang, ông Huyên giới thiệu về các loại rô bốt tự động được nhập về để nội địa hóa ô tô, với giá hàng triệu đô la Mỹ, giờ bụi bám đen kịt. Khoảng 200 chiếc vỏ xe 4 chỗ đã thành hình hài, xếp hàng trong nhà máy im lìm. Đây là khung của những chiếc xe đầu tiên dự kiến được xuất xưởng từ những năm 2011-2012. Nhưng do Vinaxuki hết vốn, ngân hàng không cho vay thêm buộc phải dừng lại. Ở góc khác, vài công nhân đang hoàn thiện những chiếc xe từ số máy móc, thiết bị tồn kho vài năm trước. Thời kỳ hoàng kim (giai đoạn 2006 – 2009), nhà máy này xuất xưởng mỗi tháng hàng trăm xe tải lớn nhỏ cung cấp cho thị trường cả nước.

Tình trạng “đắp chiếu” không chỉ xảy ra với nhà máy tại Hà Nội, các nhà máy khác của Vinaxuki tại Thái Nguyên, Thanh Hóa, Đắk Nông cũng lâm cảnh tương tự.

Theo ông Huyên, thời đỉnh cao, Vinaxuki chỉ nhập linh kiện về lắp ráp xe tải nhỏ, lãi thấp nhất cũng 90 tỷ đồng, năm cao nhất lên tới 160 tỷ đồng. Năm 2009, để thực hiện giấc mơ ô tô Việt, Vinaxuki đầu tư hơn 250 tỷ đồng để nghiên cứu và chế tạo ô tô cá nhân loại 4 và 7 chỗ. Để có vốn, ông Huyên vay 220 tỷ đồng vốn kích cầu sản xuất từ Ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank), thời hạn 3 năm, lãi suất năm đầu là 6%, năm tiếp theo 15% và năm cuối 17%. Khoản vay này dự kiến sẽ trả khi vay được 250 tỷ đồng vốn vay ưu đãi cho ngành cơ khí trọng điểm từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB). Nhưng VDB từ chối cho vay vì dự án đã vay của ngân hàng khác. Cuối năm 2012, Vinaxuki lỗ 45 tỷ đồng, mất khả năng trả nợ gốc và lãi nên các ngân hàng không cho vay thêm.

Video đang HOT

Từ đó đến nay, không có vốn, hoạt động sản xuất của Vinaxuki gần như dừng hẳn. Nhà máy cắt giảm dần công nhân, từ 1.000 người xuống còn 300. Để có tiền trả lương cho người lao động, Vinaxuki phải bán hơn 5.000 tấn sắt vụn, máy móc cũ.

“ Duyên dáng Việt Nam” xếp xó

Chiếc xe cá nhân mẫu đầu tiên Vinaxuki cho ra lò là loại 4 chỗ ngồi, màu đỏ, tên gọi VG (viết tắt của từ Việt Nam Graceful – Duyên dáng Việt Nam). Nhìn xa, chiếc xe cũng khá bắt mắt, nhưng nội thất chưa có gì nhiều, ngoài động cơ, hộp số, phanh đủ để di chuyển được. Dù xe 4 ghế ngồi, nhưng mới có hai ghế trước được lắp đặt, hàng ghế sau vẫn chưa có và còn hàng loạt bộ phận thiếu khác, như: Cách âm, chốt mở cửa, điều hòa, DVD, loa, đèn… Qua những chỗ hở ở sàn để lắp đặt nội thất nhìn rõ mặt đất.

Ông Huyên say sưa giới thiệu, chiếc xe được trang bị động cơ 1.5L của hãng Mitsubishi (Nhật Bản), chỉ tốn 6 lít xăng/100km; bình xăng dung tích 45 lít; số sàn; lốp nhập khẩu từ Nhật; ghế và một số chi tiết nhựa, DVD, đèn nhập của Đài Loan; sơn tự động 5 lớp; tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 50%… “Các chuyên gia Nhật sang bảo tôi sơn tốt quá, vỏ xe thiết kế cứng quá”, ông Huyên nói rồi lấy tay ấn mạnh vào vỏ xe để chứng minh không bị biến dạng.

“Nhìn vậy thôi nhưng xe đã chạy thử hơn 1.700km, về cả Quảng Ninh nhưng chưa có vấn đề gì. Xe gầm cao, máy khỏe rất phù hợp chạy đường nông thôn, miền núi của Việt Nam”, ông Huyên nói. Theo Chủ tịch Vinaxuki, để hoàn thiện xe mẫu và sản xuất đồng loạt cần thêm 20 tỷ đồng để nhập dây chuyền và máy móc, thiết bị. Đồng thời, cần thêm 50 tỷ đồng để làm vốn lưu động. Nếu xuất xưởng, giá xe dự kiến là 350 triệu đồng với bản số sàn, và 390 triệu đồng với bản số tự động.

Sau khi giới thiệu chi tiết về chiếc xe, ông Huyên mời chúng tôi lên xe chạy thử một vòng quanh sân. Ngồi trong xe nghe rõ tiếng máy chạy ầm ầm (chưa có cách âm), mỗi khi phanh lại nghe tiếng két kéo dài. “Xe để lâu chưa chạy nên phanh bị kẹt”, ông Huyên nói to để át tiếng máy. Khi xe dừng, ông Huyên phải xuống trước để mở cửa xe từ phía ngoài cho chúng tôi, vì “xe chưa lắp tay kéo chốt”.

Không thể trông chờ vào hỗ trợ vốn từ ngân hàng để đưa nhà máy sản xuất trở lại và hoàn thành giấc mơ chiếc xe Việt, ông Huyên đang đàm phán bán 50% cổ phần nhà máy để lấy tiền trả nợ và sản xuất trở lại. “Công ty được định giá hơn 3.000 tỷ đồng, đã được một số nhà đầu tư Hàn Quốc quan tâm. Nay mới đàm phán vòng một, dự kiến phải đàm phán 10 lần mới xong”, ông Huyên nói.

Dù xe 4 ghế ngồi, nhưng mới có hai ghế trước được lắp đặt, hàng ghế sau vẫn chưa có và còn hàng loạt bộ phận thiếu khác, như: Cách âm, chốt mở cửa, điều hòa, DVD, loa, đèn… Qua những chỗ hở ở sàn để lắp đặt nội thất nhìn rõ mặt đất.

Theo Lê Hữu Việt – Tuấn Đức

Tiền Phong

Xe nội địa bị ghẻ lạnh!

Doanh nghiệp sản xuất ô tô trong nước, đặc biệt là sản xuất xe tải, đang rơi vào tình thế quẫn bách khi hầu hết ưu đãi đều nghiêng về xe nhập khẩu nguyên chiếc.

Theo Hiệp hội Cơ khí Việt Nam (VAMI), hiện thuế nhập khẩu linh kiện xe tải đang ở mức 24% trong khi thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc từ 20 tấn trở lên là 10%-20% và dòng xe tải trọng lớn trên 45 tấn chỉ còn 0%. Điều này đã tạo cơ hội cho xe nhập nguyên chiếc, nhất là từ Trung Quốc, ồ ạt về Việt Nam.

Xe nhập nhiều nhờ phi thuế, giá rẻ

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy trong tháng 1/2015, lượng xe tải nguyên chiếc nhập khẩu từ Trung Quốc là 495 chiếc, nhiều gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Con số này cũng chiếm đến 22,7% lượng ô tô tải nhập khẩu từ tất cả thị trường về Việt Nam.

Những dòng ô tô tải cỡ lớn nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam ngày càng nhiều do giá rẻ nhờ thuế giảm đến 0%. (Ảnh: Hoàng Triều)

Tuy nhiên, theo phân tích của một cán bộ xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công Thương, thuế nhập khẩu đối với xe tải bình đẳng đối với mọi quốc gia chứ không ưu đãi riêng Trung Quốc. "Trong đó, với dòng xe tải trọng thấp thì thuế nhập khẩu còn khá cao, có thể lên tới 20%. Chỉ riêng xe tải trọng lớn mới ưu đãi thuế 0%. Đây cũng là điều hợp lý bởi Bộ Tài chính áp thuế có nguyên nhân từ việc ưu tiên các dòng xe lớn phục vụ sản xuất" - cán bộ này lý giải thêm.

Cán bộ nói trên cũng lưu ý việc thực hiện lộ trình Hiệp định Thương mại hàng hóa giữa ASEAN và Trung Quốc giai đoạn 2015-2018 có hiệu lực từ ngày 1/1/2015 đã khiến các nhà sản xuất ô tô trong nước phải chấp nhận sự điều chỉnh về thuế suất. Theo đó, các dòng xe nguyên chiếc từ Trung Quốc với bất cứ tải trọng nào cũng sẽ có thuế suất dần được đưa về 0%. Bên cạnh đó, linh - phụ kiện nhập khẩu từ Trung Quốc hay các nước khối ASEAN cũng sẽ được điều chỉnh. Như vậy, giá linh kiện từ các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc... sẽ khó cạnh tranh do không được ưu đãi về thuế.

Dù vậy, việc điều chỉnh thuế suất theo lộ trình vẫn chưa tác động được đến việc nhập khẩu xe từ Trung Quốc trong thời điểm này mà nguyên nhân chính vẫn là giá xe từ thị trường này rẻ, phù hợp nhu cầu trong nước. Cùng với tín hiệu phục hồi kinh tế thông qua tăng trưởng năm 2014 đạt khá và tăng trưởng quý I/2015 cao nhất trong 5 năm trở lại đây thì nhu cầu sản xuất cũng tăng lên. Do đó, nhu cầu về xe tải tăng. Hơn nữa, dù nhu cầu sản xuất tăng nhưng hầu hết doanh nghiệp Việt Nam không "trường vốn", cần quay vòng nhanh nên chưa thể tiếp cận những dòng xe đắt tiền từ các thị trường khác.

Trong nước có thể làm được nhưng...

Về phía doanh nghiệp, ông Bùi Ngọc Huyên - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) chỉ ra nguyên nhân dẫn đến số lượng xe tải nhập về tăng đột biến là do các nhà máy lắp ráp trong nước không đáp ứng được nhu cầu thị trường bởi thiếu sự ủng hộ từ nhà nước thông qua tín dụng và thuế.

"Nhà nước chỉ cho vay vốn ngắn hạn mà vốn ngắn hạn sao làm được công nghiệp ô tô, doanh nghiệp lắp ráp không có vốn lưu động. Đáng nói là doanh nghiệp nhập khẩu xe nguyên chiếc thì vay được vốn còn doanh nghiệp đầu tư sản xuất thì lại rất khó" - ông Huyên phân tích.

Ngoài ra, theo tính toán của chủ tịch HĐQT Vinaxuki, với thuế nhập khẩu linh kiện như hiện nay, giá xe nhập khẩu nguyên chiếc mẫu chịu thuế suất 0% sẽ thấp hơn giá xe tương đương sản xuất trong nước khoảng 20%. Còn đối với những mẫu chịu thuế suất nhập khẩu cao hơn thì giá có thể bằng hoặc chênh lệch ít hơn. "Thậm chí, có những mẫu xe có thể sản xuất, lắp ráp trong nước với giá thấp hơn nhưng với điều kiện được ưu đãi về tín dụng, trong khi 3 năm nay, bản thân Vinaxuki đã không được vay vốn" - ông Huyên nói.

Theo VAMI, ngoài bất công về thuế, các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước còn phải chịu nhiều loại chi phí như đầu tư dây chuyền, chi phí quản lý, đào tạo nhân công. Giá đầu vào của các linh kiện nội địa hóa cũng cao do số lượng sản xuất nhỏ. "Với các chi phí trên cùng thuế nhập khẩu linh kiện cao thì giá thành sản xuất thêm khoảng 24% với mỗi chủng loại xe" - đại diện VAMI chỉ ra.

Trước các vấn đề đã nêu, đại diện Bộ Công Thương cũng cho rằng Bộ Tài chính cần rút ngắn lộ trình giảm thuế nhập khẩu linh kiện ô tô bởi theo nguyên tắc, thuế nhập khẩu linh kiện phải thấp hơn thuế nhập xe nguyên chiếc thì mới kích thích được sản xuất.

Chỉ nhập xe trong nước chưa sản xuất được

Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên tại buổi họp báo thường kỳ Chính phủ mới đây khẳng định trong quý I vừa qua, ô tô tải nhập khẩu về Việt Nam chủ yếu là xe có tải trọng lớn mà trong nước chưa sản xuất, lắp ráp được.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan rà soát các quy định về thuế, phí (thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc và linh phụ kiện; thuế tiêu thụ đặc biệt...) và đề xuất cơ chế chính sách cụ thể, thúc đẩy sản xuất trong nước, bảo đảm khả thi, ổn định lâu dài, phù hợp với các cam kết quốc tế trong quá trình hội nhập, trình Thủ tướng Chính phủ.

Hiện Bộ Công Thương và Bộ Tài chính đang tích cực thực hiện chỉ đạo nêu trên của Thủ tướng.

T.Dũng

Theo Phương Nhung

Người lao động

Giấc mơ ôtô Việt: Vì đâu nên nỗi? Tại cuộc họp báo về hoạch kinh doanh năm 2015 mới đây, ông Yoshihisa Maruta, Tổng Giám đốc Toyota Việt Nam (TMV), cho biết trước kế hoạch giảm thuế nhập khẩu từ các nước ASEAN xuống 0% từ năm 2018, TMV đang cân nhắc quyết định có tiếp tục sản xuất tại Việt Nam hay nhập khẩu. Ngập tràn ưu đãi Đại diện...