Đạo đức nào, văn hoá nấy

Năm 2012 mới đi qua chưa hết một phần ba mà đã trở thành một trong những năm tệ hại nhất đối với uy danh của quân đội Mỹ nói riêng và thể diện của nước Mỹ nói chung trên thế giới.

Mật vụ Mỹ tháp tùng ông Obama trong chuyến công du Colombia.

Ở Afghanistan hay Colombia, đốt sách kinh Coran của đạo Hồi hay sát hại thường dân và mới đây nhất là dùng phần thi hài của người đánh bom cảm tử làm chiến lợi phẩm chụp ảnh – tất cả đều là chuyện văn hoá và đạo đức trong chính trị và chiến tranh, đều là sự ngạo mạn và bất chấp của quân đội Mỹ ở nước ngoài.

Thật ra, những biểu hiện vô đạo đức và vô văn hoá ấy không phải mới mẻ và đơn lẻ. Chỉ cần đi ngược dòng thời gian trong hơn chục năm gần đây cũng sẽ tìm lại thấy không ít trường hợp tương tự, không ít lần bê bối và tai tiếng. Điều đáng chú ý là lần nào cũng khiến dư luận sôi động, cũng đều để lại hậu quả tai hại, cũng đều làm cho mối quan hệ giữa Mỹ và các đối tác liên quan thêm trắc trở. Vậy mà chúng vẫn tiếp diễn.

Gốc rễ vấn đề vẫn là đạo đức và văn hoá. Đạo đức không chỉ là một trong những thành tố tạo dựng nên văn hoá, mà còn chi phối văn hoá. Sẽ không đến nỗi quá lời khi cho rằng đạo đức nào thì văn hoá nấy. Không thể nói có đạo đức khi những hành động và cách hành xử lại vô văn hoá.

Chuyện thác loạn của 5 nhân viên quân đội Mỹ và đội quân bảo vệ cho Tổng thống Mỹ Barack Obama ở Hội nghị cấp cao Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ không chỉ là chuyện đạo đức cá nhân, mà còn là hành vi ngạo mạn của đoàn Mỹ đối với nước chủ nhà Colombia và hội nghị cấp cao.

Những gì mà binh lính Mỹ đã làm như nêu trên ở Afghanistan là sự biểu hiện thái độ thường thấy ở đội quân chiếm đóng như đã xảy ra trong các cuộc chiến tranh thực dân và đế quốc. Họ không những không có sự hiểu biết về văn hoá bản địa, mà còn bất chấp và khiêu khích nền văn hoá đó.

Sau 13 năm tiến hành chiến tranh, Mỹ và NATO dự định sẽ rút quân khỏi Afghanistan trong năm 2014. Trong thời gian ấy, Mỹ và NATO đã đổ nhiều công, tốn nhiều của và hao tổn nhiều trí lực để loại bỏ Taliban và gây dựng thể chế nhà nước mới theo tiêu chí của họ. Nhưng xem ra họ vẫn chưa hiểu đầy đủ về văn hoá và tôn giáo ở xứ sở này và chưa rút ra được những bài học cần thiết từ các vụ bê bối đã gây ra ở Afghanistan và Iraq.

Theo Lao Động