Đạo diễn trẻ ‘khoác áo mới’ cho phim tài liệu Việt Nam

Với sự sáng tạo, đổi mới không ngừng nghỉ, những nhà làm phim Việt trẻ đang thổi một làn gió mới cho thể loại phim tưởng chừng khô cứng: phim tài liệu.

Nhắc đến phim tài liệu người ta thường nghĩ đến những hình ảnh chân thực, gai góc nhất. Trên thực tế, tại Việt Nam, ấn tượng của những bộ phim tài liệu lại đến từ những giọng đọc truyền cảm, hay những bản nhạc không lời êm tai, vai trò của hình ảnh và âm thanh thực dường như đã giảm đi nhiều phần. Một bộ phận các nhà làm phim trẻ Việt đang dần quay lưng với phong cách này để tìm kiếm những giá trị cốt lõi, chân thực hơn từ một thể loại phim tài liệu mới.

Phim tài liệu đang là thể loại được nhiều bạn trẻ yêu thích và lựa chọn vì tính chân thực, khách quan

Làn sóng Phim tài liệu trực tiếp

Theo ý kiến của một bộ phận các nhà làm phim, phim tài liệu truyền thống theo công thức “hình ảnh lời bình” mang tính áp đặt chủ quan cá nhân của người làm phim quá nhiều. Trong khoảng 10 năm trở lại đây những nhà làm phim Việt trẻ đang có xu hướng làm phim tài liệu mới theo hình thức điện ảnh trực tiếp: ghi lại trực tiếp và đồng bộ một cách khách quan hình ảnh và âm thanh từ hiện thực, tối giản lời bình và sự dàn dựng của đạo diễn. Đây được coi là làn gió mới sẽ thay đổi hoàn toàn phim tài liệu Việt.

Tuy nhiên, để thể loại phim tài liệu trực tiếp này tiếp cận được với khán giả Việt Nam – những người vốn quen xem nhưng bộ phim tài liệu mà cảm xúc, tư tưởng được “hướng dẫn” bởi lời bình và âm nhạc là cả một chặng đường khó khăn của các nhà làm phim cấp tiến.

Hà Lệ Diễm – chủ nhân Cánh Diều Bạc 2014 cho thể loại phim ngắn

Hà Lệ Diễm – sinh viên báo chí (ĐH Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội) – ngay khi tiếp xúc với cách làm phim tài liệu theo hình thức điện ảnh trực tiếp đã bị thuyết phục bởi sự chân thực, gai góc và nhân văn của thể loại phim này. “Trong những bộ phim tài liệu trực tiếp hình ảnh, nhân vật đóng vai trò chủ đạo, yếu tố lời bình gần như bị triệt tiêu”, Lệ Diễm chia sẻ. Trung thành với phong cách đó, bộ phim tài liệu “Con đi trường học” của cô đã xuất sắc giành giải Cánh Diều Bạc (không có giải Vàng) năm 2014 cho thể loại phim ngắn.

Làm phim độc lập – xu hướng tất yếu của những nhà làm phim tài liệu trực tiếp

Bên cạnh sự đổ bộ của phương pháp làm phim tài liệu mới, xu hướng làm phim độc lập cũng phát triển song hành. Làm phim độc lập là sự mạo hiểm, khi các nhà làm phim trẻ phải đối mặt với những khó khăn về tài chính. Nhưng bù lại, họ có toàn quyền với “đứa con tinh thần” thay vì chịu sự chi phối của nhà sản xuất hay tài trợ. Chính vì thế, dấu ấn cá nhân là điều không thể phủ nhận ở các phim tài liệu theo hướng độc lập. Tại Việt Nam, có rất nhiều đạo diễn đã và đang dấn thân theo con đường nghệ thuật chông gai này và đạt được những thành công như đạo diễn/nhà thơ Phan Huyền Thư, đạo diễn Trần Phương Thảo, đạo diễn Nguyễn Kim Hải…

Bùi Thạc Chuyên (ảnh trên) và Phan Đăng Di (ảnh dưới) – hai trong số những đạo diễn thành công với phim tài liệu

Theo Mai Lê Dũng (ĐH Khoa học Tự Nhiên Hà Nội) – một học viên của dự án Chúng ta làm phim – cho biết: “Mỗi bộ phim tài liệu là bài toán hóc búa không dễ tìm lời giải đáp. Nhưng lợi ích nó mang lại luôn nhiều hơn những gì bạn nghĩ. Các tác giả độc lập sẽ được mài giũa toàn diện tất cả các khâu để cho ra một bộ phim. Từ t.iền kì, quay phim cho tới hậu kì, họ sẽ phải chủ động trong mọi công việc”.

Nơi sóng bắt đầu

Để xây dựng một thế hệ đạo diễn phim tài liệu trẻ được trang bị đầy đủ kỹ năng, sự chủ động, linh hoạt và cảm xúc chân thành – những yếu tố tiên quyết cần có ở một nhà làm phim tài liệu độc lập là một quá trình bền bỉ và nhiều khó khăn. Những cái tên có uy tín và giàu kinh nghiệm như đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, đạo diễn Phan Huyền Thư… chính là những nhân tố quan trọng góp phần “truyền lửa” cho các nhà làm phim trẻ. Với tài năng và sự sáng tạo không ngừng của t.uổi trẻ, có thể tin tưởng rằng thế hệ làm phim mới của Việt Nam sẽ khoác một tấm áo mới cho phim tài liệu nước nhà.

Theo danviet