Đằng sau chuyện cố vấn an ninh Mỹ bị sa thải

Khi John Bolton đang ở Mông Cổ thì cách đó hơn 1.200 dặm, Tổng thống Mỹ Donald Trump tạo nên sự kiện tâm điểm của báo chí thế giới, bằng việc trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên đặt chân lên đất Triều Tiên và bắt tay với nhà lãnh đạo Kim Jong Un.

Ông John Bolton. (Ảnh: AP)

Khoảng cách đó đã nói lên một số thứ.

Bolton, một người luôn duy trì quan điểm cứng rắn với Triều Tiên, lên lịch sang Mông Cổ nhiều tuần trước khi ông Trump mời ông Kim đến gặp gỡ ở khu phi quân sự giữa Triều Tiên và Hàn Quốc. Nhưng sự vắng mặt của vị cố vấn an ninh quốc gia trong một sự kiện quan trọng như vậy nói lên khoảng cách giữa hai người đàn ông lớn như thế nào.

Những mâu thuẫn lặp đi lặp lại giữa họ về chính sách và phong cách đã lên đến đỉnh điểm vào hôm 10/9, khi ông Trump thông báo trên Twitter về việc sa thải ông Bolton.

Thông báo của Tổng thống Donald Trump được đưa ra không lâu sau khi cuộc đàm phán giữa Mỹ và Taliban về hòa bình cho Afghanistan đổ vỡ.

Trump và Bolton hiếm khi gặp nhau trong quan điểm về các vấn đề nóng toàn cầu. Vị cố vấn an ninh quốc gia ủng hộ chính sách hiếu chiến hơn vị tổng thống luôn giương ngọn cờ “nước Mỹ là trên hết” trong những vấn đề như Iran, Triều Tiên và Afghanistan.

“John Bolton đúng thật là diều hâu”, ông Trump nói với đài NBC hồi tháng 6. “Nếu được quyền quyết, ông ấy sẽ gộp cả thế giới vào một. Nhưng điều đó cũng chẳng sao vì tôi muốn cả hai phía”, ông Trump nói.

Tổng thống Mỹ khẳng định vẫn tôn trọng bất đồng và ganh đua trong đội ngũ làm việc cho ông. Nhưng ông dần dần tin rằng sự hiện diện của ông Bolton khiến nhiều lãnh đạo nước ngoài sợ. Và cuối cùng ông cảm thấy mệt mỏi với một cố vấn an ninh quốc gia thích dùng dao, AP dẫn lời các quan chức giấu tên trong chính quyền Mỹ cho biết.

Mùa xuân năm nay, ông Bolton thấy mình bị loại khỏi các cuộc họp quan trọng của Nhà Trắng và những sự kiện mà tổng thống coi là chiến thắng ngoại giao, bao gồm chuyến thăm lịch sử đến Triều Tiên.

Khi ông Trump gặp ông Kim, ông Bolton đang bắt tay ngoại trưởng Mông Cổ.

Dù cuộc gặp ông Kim chủ yếu là do ông Trump dàn xếp, chuyến đi ít người chú ý đến Mông Cổ của ông Bolton là một bước trong kế hoạch lớn của ông nhằm kiểm soát ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc ở Trung Á.

Hai chuyến thăm nói lên hai quan điểm thế giới đối ngược nhau.

Ông Trump cũng không bao giờ thích cặp ria mép của ông Bolton.

Tổng thống Mỹ dành cả sự nghiệp để tạo dựng hình ảnh, thích ngoại hình nổi bật và thường tự hào về các thành viên gia đình và quan chức Nội các lúc nào trông cũng như vừa bước ra từ buổi thử vai quan trọng.

Nhưng bộ ria mép rậm rạp của ông Bolton không hợp với hình ảnh đó.

Ông Bolton, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp quốc trước khi trở thành nhà bình luận về an ninh quốc gia trên đài Fox News, tự bước vào cuộc chạy đua tổng thống năm 2016 để thúc đẩy chính sách đối thoại cứng rắn mà ông ủng hộ.

Những quan điểm tân bảo thủ của ông không bao giờ hợp với chủ trương biệt lập của ông Trump, nhưng trong giai đoạn chuyển giao lãnh đạo, ông Bolton đã sải bước trên hành lang mạ vàng của Tháp Trump để đến gặp vị tổng thống vừa đắc cử.

Lần đó ông Bolton không được chấp nhận.

Ông Trump sau đó nói với những người thân tín rằng tư tưởng diều hâu của ông già ria mép không bao giờ phù hợp với chính quyền của ông. Nhưng ông Trump vẫn theo dõi các cuộc bình luận trên truyền hình của ông Bolton bằng ánh mắt ngưỡng mộ.

Cố vấn an ninh quốc gia đầu tiên từ Trump, ông Michael Flynn, từ chức chỉ khoảng 1 tháng sau khi nhận việc và sớm bị buộc tội nói dối FBI. Người thứ hai là H.R. McMaster hiểu sự lo lắng của ông Trump nên thường thực hiện những bài thuyết trình dài và chi tiết.

Ông Bolton trở thành lựa chọn thứ ba của ông Trump, chủ yếu do sức mạnh của những lần xuất hiện trên truyền hình. TV giúp ông Bolton nhận được công việc này, nhưng cũng khiến ông mất nó.

Khi áp lực gia tăng lên Nhà trắng do những dấu hiệu kinh tế chậm lại và bất hòa toàn cầu gia tăng, ông Trump ngày càng ưu ái những trợ lý sẵn sàng bảo vệ ông trên truyền hình.

Ông Bolton đặt lịch để lên sóng trong hai chương trình đối thoại Chủ nhật vào cuối tháng 8 nhưng sau đó rút. Ông nói rằng ông không thoải mái khi phải bảo vệ một số kế hoạch của chính quyền. Điều đó khiến tổng thống khó chịu, một quan chức giấu tên của Nhà Trắng tiết lộ.

Ông Trump đã tranh luận về việc sa thải Johnson từ mấy tuần trước, lắng nghe tư vấn của những đồng minh bên ngoài như người dẫn chương trình Fox News Tucker Carlson.

Càng ngày tổng thống Mỹ ngày càng lo ngại khi vị cố vấn an ninh quốc gia, người luôn chỉ trích khả năng đối thoại giữa ông Trump với lãnh đạo Iran và lực lượng Taliban ở Afghanistan.

Ngoài ra còn có những khó chịu khác.

Bolton mâu thuẫn với Trump trong các vấn đề liên quan đến vai trò của Nga trên toàn cầu. Năm ngoái, ông Bolton đạo diễn một chiến dịch thầm lặng trong chính quyền và với các đồng minh nước ngoài để thuyết phục ông Trump duy trì lực lượng Mỹ ở Syria nhằm quét sạch tàn dư của IS và ảnh hưởng của Iran ở khu vực.

Ông Trump và ông Bolton nói chuyện qua điện thoại vào tối 9/9 và không giữ được bình tĩnh, giống như nhiều lần khác trong phòng Bầu dục. Tranh cãi về Afghanistan, tổng thống giận dữ trước sự phản đối của ông Bolton đối với kế hoạch đón lãnh đạo Taliban tại trại David nhằm đi đến một thỏa thuận hòa bình.

Hôm sau, ông Trump viết trên Twitter rằng ông “đã thông báo cho ông John Bolton từ đêm qua rằng Nhà Trắng không cần sự phụng sự của ông ấy nữa”.

“Tôi bất đồng mạnh mẽ với nhiều đề xuất của công ấy”, ông Trump nói tiếp. Nhưng ông Bolton viết kiểu khác trên Twitter: “Đêm qua tôi đề nghị từ chức và Tổng thống nói hãy bàn vào ngày mai”.

Sự ra đi của ông Bolton được thông báo chỉ 90 phút trước khi ông có cuộc họp tại Nhà Trắng với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Bộ trưởng Tài chính Steve Mnuchin, hai quan chức cũng nhiều lần mâu thuẫn với vị cố vấn. Cuộc họp sau đó vẫn diễn ra.

Một bức ảnh về cuộc họp được lan truyền nói lên tâm trạng của họ về sự ra đi của Bolton: Hai ông Pompeo và Mnuchin cùng cười rất tươi.

BÌNH GIANG

Theo tienphong/AP