Dân Trung Quốc không hài lòng về pháp lý, Bắc Kinh hứa hẹn cải tổ pháp quyền

Hệ thống pháp lý Trung Quốc (TQ) sẽ độc lập hơn và chuyên nghiệp hơn, là lời hứa của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) khi người dân không hài lòng về hệ thống pháp lý.

Đĩa mỹ nghệ vẽ ông Tập, bán tại Bắc Kinh khi CPC họp hội nghị trung ương 4

Sau 4 ngày họp, Hội nghị trung ương 4 của CPC đã bế mạc tối 23.10. Tân Hoa xã đăng tải một tuyên bố cải tổ ngành pháp lý, nhưng chỉ đưa ra vài chi tiết về cách CPC sẽ cải thiện một hệ thống pháp lý bị tố cáo đầy những tham nhũng, yếu kém trong việc tuân thủ pháp luật và thiếu sự minh bạch.

Theo báo The Wall Street Journal, tại một quốc gia mà giai cấp lãnh đạo đứng trên cả pháp luật, thì rất ít người kỳ vọng CPC sẽ cho phép một nền tư pháp độc lập thật sự.

Tuyên bố chủ đề chính của Hội nghị trung ương 4 -từ trước khi khai mạc hội nghị-là Tổng bí thư CPC Tập Cận Bình sẽ báo cáo vấn đề “thúc đẩy toàn diện công tác pháp trị”, tập trung vào việc về việc điều hành TQ theo đúng tinh thần pháp luật.

Tuyên bố này đã tạo ra sự kỳ vọng rằng CPC sẽ có những hành động cụ thể để chuyển ít nhất một số quyền lực của đảng vào hệ thống pháp lý.

Ở những hội nghị trước, CPC thường tiếp nối tuyên bố ban đầu bằng những chủ trương mang chi tiết cụ thể hơn, khoảng một tuần sau khi bế mạc hội nghị.

Nhưng tối thứ Năm qua, bản tuyên bố không đưa ra chi tiết nào về việc CPC sẽ quyết tâm từ bỏ chuyện “hứa suông” rằng sẽ tuân thủ pháp luật.

Theo các nhà phân tích, việc chú trọng tuân thủ pháp luật cho thấy ông Tập không muốn đề cập những thành tựu trước đây, như tăng trưởng kinh tế chóng mặt, đời sống nhân dân được nâng cao.

Khi khoảng cách giàu-nghèo ngày càng lớn, phát sinh quá nhiều vụ tranh chấp, CPC chịu sức ép phải chứng minh khả năng điều hành công bằng và minh bạch.

CPC gián tiếp thừa nhận việc nhân dân không còn tín nhiệm cao chốn công đường, nhưng cùng lúc mô tả việc đảng nắm quyền lãnh đạo trong hệ thống pháp lý là “yêu cầu cơ bản” và là “nền tảng” của sự tuân thủ luật pháp.

Cho đến nay, ngành tòa án, công an và ngành kiểm sát TQ đều do CPC kiểm soát, và những quy định trong hiến pháp-bảo đảm quyền tự do ngôn luận, tự do tôn giáo cùng các quyền khác-đều bị gạt sang một bên, khi nó đi ngược với lợi ích của đảng, theo The Wall Street Journal.

CPC cho biết sẽ có các bước cải thiện độ tín nhiệm của cấp tòa, gồm một cơ chế mới chặn lãnh đạo can thiệp vào nghững phán quyết của tòa, hoặc lập một cấp tòa mới để rút bớt một số quyền pháp lý của giới công bộc địa phương.

Cấp tòa mới này có thể là áp dụng lại hệ thống tòa lưu động của thời phong kiến Trung Hoa, với các quan tòa cỡ Bao Công đi kiểm tra những vụ án, khiếu kiện của dân oan.

Hoặc là một hệ thống tòa cấp tỉnh trực tiếp báo cáo với trung ương, từ đó chặn sự can thiệp vào những phán quyết của cán bộ lãnh đạo địa phương hoặc cấp tỉnh.

Đó là những thay đổi để đem lại công bằng pháp lý ở cấp địa phương, nơi có những vụ nổi loạn và có thể chuyển thành bạo lực, vì cán bộ chính quyền địa phương đối xử thiếu công bằng với nhân dân.

Nhằm cải thiện hệ thống tư pháp ở cấp địa phương, Hội nghị trung ương 4 của CPC đã được kỳ vọng sẽ trao cho tòa cấp tỉnh quyền giám sát hoạt động của tòa cấp dưới, trong những lĩnh vực vốn, chỉ định cán bộ và không cho phép chính quyền địa phương can thiệp vào những phán quyết của tòa án cấp thấp.

Các thay đổi khác có thể gồm “sàng lọc” thẩm phán để bảo đảm họ đạt chất lượng phán xử chuyên nghiệp, đưa ra những phán quyết đúng pháp luật để giữ uy tín của tòa.

Nhưng các cấp tòa TQ vẫn chịu sự kiểm soát của CPC, và các lãnh đạo CPC đều đã bác noi theo mô hình pháp lý hoàn toàn độc lập của phương Tây.

Tuyên bố của CPC lập khung để “bắt đầu có sự thu xếp giữa quyền can thiệp của đảng với sự độc lập của ngành tư pháp”, theo nhà phân tích chính trị Zheng Yongnian của đại học quốc gia Singapore.

“Họ nói về hệ thống pháp lý theo nghĩa hẹp. Dĩ nhiên mục tiêu chính là duy trì sự tồn vong của CPC”.

Tuyên bố của CPC cũng không có thông tin nào về cuộc điều tra cựu ủy viên Bộ chính trị CPC Chu Vĩnh Khang, người bị nghi vi phạm kỷ luật đảng (thuật ngữ để chỉ tội tham nhũng)

Các nhà phân tích cho rằng Chu, 71 tuổi, sẽ bị khai trừ đảng. Tuyên bố cho biết đã khai trừ đảng đối vói nhiều ủy viên, gồm nhiều người có quan hệ với họ Chu.

Theo The Wall Street Journal, cuối tuần này có thể có thêm thông tin về số phận của họ Chu, khi ngày mai 25.10 sẽ có cuộc họp của Ủy ban kiểm tra-kỷ luật trung ương đảng (CCDI), cơ quan chống tham nhũng của CPC.

Theo Một Thế Giới