Đàn châu chấu mới với hàng tỷ con đe dọa châu Phi

Nhiều tuần trước khi Covid-19 thành đại dịch, châu Phi đã hứng chịu ‘đại nạn’ châu chấu lớn nhất trong 70 năm. Giờ làn sóng châu chấu thứ 2, lớn gấp 20 lần, lại đang ập đến.

Hàng tỷ châu chấu non sa mạc đang kéo tới từ nơi mà chúng sinh sản ở Somalia để tìm thức ăn, là những cây trồng đang xanh tốt nhờ mùa mưa.

Hàng triệu người vốn đã khó khăn nay càng gặp nhiều nguy cơ. Và nếu họ cố gắng chống lại đợt bùng phát châu chấu – thường là họ bất lực – lại có nguy cơ làm virus corona lây lan. Trên thực tế, virus corona là mối lo thứ yếu đối với họ.

Châu chấu mới là điều mà “tất cả mọi người đang nói tới”, Yoweri Aboket, nông dân ở Uganda, nói với AP. “Một khi chúng vào vườn của bạn, chúng hủy diệt hoàn toàn. Một số người nói châu chấu phá hủy còn hơn virus corona. Một số thậm chí còn không tin virus sẽ tới đây”.

Một đàn châu chấu gần Isiolo, Kenya. Ảnh: FAO/AP.

Một số nông dân trong làng của Abokat gần biên giới Kenya đập nồi xoong, ném đá, huýt sáo để đuổi châu chấu. Nhưng phần lớn họ bất lực, vì lệnh phong tỏa ngăn họ ra ngoài.

Nếu mất vụ mùa sắn ở địa phương, nạn đói sẽ xảy ra. Nỗi lo này ở ngôi làng 600 người của Abokat cũng là mối lo chung trên khắp Đông Phi, bao gồm Kenya, Ethiopia và Nam Sudan. Các nước khác như Djibouti, Eritrea, Tanzania và Congo cũng đã ghi nhận các đàn chân chấu.

Tổ chức Nông – Lương Liên Hợp Quốc (FAO) đã gọi đợt bùng phát châu chấu, một phần do biến đổi khí hậu gây ra, là “mối đe dọa chưa từng có” đối với an ninh lương thực và sinh kế, và cho biết đợt bùng phát mới này lớn gấp 20 lần đợt đầu tiên.

Một người đi xe máy qua đàn châu chấu ở Isiolo, Kenya. Ảnh: FAO/AP.

Điều kiện sinh sản thuận lợi từ nay tới tháng 5 đồng nghĩa với việc sẽ có làn sóng châu chấu mới vào cuối tháng 6, tháng 7, trùng với thời điểm bắt đầu thu hoạch.

Liên Hợp Quốc đã nâng mức tiền kêu gọi từ 76 triệu USD lên 153 triệu USD. Cho đến nay FAO đã huy động được 111 triệu USD dưới dạng tiền mặt hoặc cam kết.

“Châu chấu đang xâm chiếm Đông Phi thành những đàn rất lớn chưa từng thấy”, Trung tâm Dự đoán và Ứng dụng Khí hậu, có trụ sở ở thủ đô Nairobi của Kenya, cho biết.

Đàn châu chấu mới hiện nay bao gồm “những con vừa mới trưởng thành – là những con ăn ngấu nghiến, ăn nhiều hơn con trưởng thành”, AP dẫn lời Kenneth Mwangi, chuyên gia phân tích từ trung tâm nói trên.

Mwangi và các quan chức Kenya đã nhắc tới những khó khăn khi lệnh giới hạn đi lại quốc tế khiến việc vận chuyển thuốc trừ sâu bị đình trệ. Các chuyên viên của tổ chức cũng khó tới hiện trường giám sát, không thể cập nhật mô hình tính toán.

Đàn châu chấu mới hiện nay bao gồm những con vừa mới trưởng, ăn nhiều hơn con trưởng thành. Ảnh: FAO/AP.

Phun thuốc trừ sâu từ trên cao là cách hiệu quả duy nhất để kiểm soát đợt bùng phát châu chấu. Nhưng bộ trưởng phụ trách nông nghiệp của Uganda nói nước này không thể nhập khẩu thuốc trừ sâu từ Nhật do vận tải hàng hóa quốc tế bị gián đoạn.

Ở Ethiopia, 6 triệu người sống ở những khu bị ảnh hưởng, và nếu không kiểm soát được, sẽ “xảy ra mất mùa quy mô lớn, mất diện tích cánh đồng và rừng bao phủ, mất an ninh lương thực và an ninh giống”, theo tổ chức FAO.

Bộ trưởng phụ trách nông nghiệp của Ethiopia nói 6 máy bay trực thăng đã được điều động để chống lại đợt châu chấu có thể kéo dài tới cuối tháng 8. Nhưng ông cũng nhắc tới một dấu hiệu đáng lo ngại: ngày càng nhiều nơi trước đó chưa thấy châu chấu, giờ lại thấy châu chấu.

‘Đoàn quân’ 10 vạn con vịt chống châu chấu ở biên giới Trung Quốc Khoảng 100.000 con vịt đang tập trung để chuẩn bị cho tình huống khẩn cấp nhất, trước tình hình 400 tỷ con châu chấu có nguy cơ đến Trung Quốc.

Trọng Thuấn