Đà Nẵng dừng BRT: Hà Nội, TP.HCM có đủ dũng cảm?

Đà Nẵng quyết định dừng triển khai BRT vì lo ngại không hiệu quả. Điều này có khiến Hà Nội, TP.HCM tính toán lại?

UBND TP.Đà Nẵng vừa quyết định dừng triển khai thực hiện tuyến buýt BRT để tập trung đầu tư hệ thống xe buýt chất lượng cao. Nguyên nhân là do Đà Nẵng lo ngại, việc triển khai thí điểm BRT thời điểm này chưa thích hợp, dự báo sản lượng hành khách tính toán của BRT chưa đạt yêu cầu, Đà Nẵng vẫn chưa có bãi đỗ xe cá nhân, thói quen tham gia giao thông công cộng của người dân chưa cao…

Quyết định của Đà Nẵng một lần nữa khiến dư luận băn khoăn về chủ trường phát triển BRT của TP.HCM và cả Hà Nội. Cả hai địa phương này vừa mới bàn tới việc tái khởi động dự án. Thậm chí, Hà Nội lại muốn mở rộng thêm tuyến đường riêng dù đã có bài học cay đắng.

Phối cảnh tuyến buýt nhanh BRT số 1 của TPHCM. Ảnh: UCCI

Hà Nội nên dũng cảm dừng

Bàn thêm về câu chuyện này, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (VAFI) khẳng định, chủ trương phát triển BRT tại các tỉnh, thành phố lớn của Việt Nam là thiếu thuyết phục ngay từ đầu.

Bài học minh chứng chính là từ sự chưa thành công của tuyến BRT số 1 Hà Nội, bây giờ đến Đà Nẵng. Trong tương lai, kịch bản vẫn khó thay đổi nếu còn giữ nguyên lối tư duy và cách làm cũ.

Cụ thể, với tuyến BRT số 1 Hà Nội, sau 5 năm kể từ khi vận hành, BRT Hà Nội đã không đạt được mục tiêu đề ra, đó là tốc độ nhanh, vận hành liên tục, chuyên chở khối lượng lớn, thay thế phương tiện cá nhân, giải tỏa ùn tắc tuyến đường xuyên tâm… Những kết quả đạt được còn đang đi ngược với mục tiêu đề ra, tình trạng ùn tắc còn nghiêm trọng hơn, lãng phí hơn.

Cứ tưởng với bài học thực tế đó Hà Nội phải rút ra được kinh nghiệm và dũng cảm cho tạm dừng BRT. Tuy nhiên, vào năm 2020, Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội lại có văn bản kiến nghị UBND và Sở GTVT TP.Hà Nội ưu tiên triển khai 14 tuyến đường dành riêng cho xe buýt. Mặc dù tới nay Hà Nội chưa có câu trả lời chính thức với đề xuất trên nhưng rõ ràng, nếu nhìn vào điều kiện hạ tầng, mật độ phương tiện giao thông hiện nay của Hà Nội thì khó có thể tin dự án sẽ hiệu quả.

“Đầu tư dự án lớn, chi phí tốn kém, lãng phí là một phần, nhưng dự án triển khai không hiệu quả, gây ùn tắc nghiêm trọng, làm ảnh hưởng tới giao thông đường phố, đây mới là sự lãng phí, tốn kém hơn gấp nhiều lần số tiền đã đầu tư”, ông Hải nêu quan điểm.

Từ quan điểm trên, ông Hải cho rằng Hà Nội không nên kéo dài thời gian triển khai thử nghiệm tuyến BRT số 1 nữa, thay vào đó cần mạnh dạn dừng ngay tuyến này, trả lại phần đường cho giao thông đô thị, hoán cải thành xe buýt thông thường phục vụ nhu cầu sử dụng chung của người dân và xã hội.

“Cần dũng cảm đưa ra quyết định dừng lại khi dự án không mang lại hiệu quả. Nếu muốn tiếp tục thí điểm thì phải chứng minh tính hiệu quả của dự án, ngược lại, khi không hiệu quả phải dừng lại ngay để tránh lãng phí”, ông Hải nói.

Ông Hải cũng nói thẳng, Hà Nội cần tập trung nguồn lực hoàn thiện tuyến đường sắt đô thị, tiến tới hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, mở rộng phương tiện công cộng thì mới giải quyết được vấn đề ùn tắc cho thành phố.

TP.HCM không nên mạo hiểm

Tại TP.HCM, bài học thất bại của tuyến BRT số 1 Hà Nội đã khiến TP.HCM thận trọng không vội triển khai. Tuy nhiên, mới đây, TP.HCM cũng lại đặt ra vấn đề khởi động lại tuyến BRT số 1 do Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng công trình giao thông đô thị TPHCM làm chủ đầu tư. Theo kế hoạch, năm 2023 TP HCM sẽ bắt đầu triển khai dự án này.

Vẫn không thay đổi quan điểm, ông Nguyễn Hoàng Hải khẳng định BRT không phù hợp với điều kiện hạ tầng của TP.HCM.

Ông Hải cho biết, TP.HCM hay Hà Nội vẫn còn quá nhiều các phương tiện giao thông cá nhân, hạ tầng chưa kết nối, phương tiện công cộng hạn chế, do đó, việc triển khai BRT là không phù hợp. Thay vào đó, TP.HCM và Hà Nội cần phải tập trung nguồn lực phát triển các dự án giao thông đô thị, đường sắt cao tốc đang dở dang, hoàn thiện kết nối, tiến tới hạn chế các phương tiện cá nhân.

“Bài học triển khai chưa thành công của Hà Nội, sự thận trọng của Đà Nẵng, TP.HCM cần nhìn vào đó để rút ra bài học cho mình, lựa chọn giải pháp thông minh hơn, hiệu quả hơn thay vì chia nhỏ nguồn lực, đi theo một dự án mà biết rõ không hiệu quả”, ông Hải nêu quan điểm.

Gắn trách nhiệm để không tùy tiện

Từ các câu chuyện trên, ông Nguyễn Hoàng Hải cho rằng các địa phương cần nhìn thẳng vào sự thật về điều kiện giao thông, hạ tầng của Việt Nam để cân nhắc, lựa chọn giải pháp cho phù hợp.

Khi đã có tới hai bài học thì các địa phương khác nên thận trọng, không vội triển khai.

Cùng với đó, ông Hải cũng đề xuất gắn trách nhiệm với hiệu quả dự án để tránh đề xuất tùy tiện.

“Mỗi dự án chỉ cho thử nghiệm từ 6 tháng tới 1 năm, nếu không hiệu quả phải cho dừng dự án và xử lý trách nhiệm ngay. Không thể có chuyện dự án không hiệu quả vẫn cứ chạy mãi, không ai chịu trách nhiệm.

Từ chỗ không xử lý trách nhiệm triệt khiến các địa phương khác học theo. Dù biết rõ không phù hợp, không khả thi vẫn đưa ra đề xuất là bởi vì không có ai phải chịu trách nhiệm”, ông Hải nói.