Cựu Tổng thống Mỹ đối mặt với những tội danh nào?

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bị truy tố một lần nữa, lần này liên quan đến việc xử lý các tài liệu mật sau khi ông rời Nhà Trắng năm 2021.

Vậy lần này ông có thể bị cáo buộc những tội danh nào, có phải đối mặt với thời gian ngồi tù và có thể tiếp tục tranh cử hay đắc cử tổng thống hay không?

Theo các văn bản tòa án liên bang được công bố ngày 9/6 (giờ địa phương), cựu Tổng thống Donald Trump hiện đang phải đối mặt với 37 tội danh hình sự bao gồm việc lưu giữ trái phép các tài liệu mật cũng như âm mưu cản trở pháp luật sau khi rời Nhà Trắng. Theo quyết định truy tố vị tỉ phú này, các tài liệu mật nói trên bao gồm các bí mật quân sự nhạy cảm nhất của Mỹ như thông tin về chương trình hạt nhân của Mỹ và các yếu điểm của nước này trong trường hợp bị tấn công.

Các tài liệu mật này cũng liên quan tới sự ủng hộ của một quốc gia khác đối với chủ nghĩa khủng bố chống lại các lợi ích của Mỹ. Các tài liệu mật được tìm thấy tại khu nghỉ dưỡng của ông Donald Trump ở Florida hồi năm 2022 có nguồn gốc từ Bộ Quốc phòng, Cơ quan Tình báo trung ương (CIA), Cơ quan An ninh quốc gia và một số cơ quan tình báo khác.

Ông Donald Trump xuất hiện trước tòa án ở Manhattan, New York cùng đội ngũ pháp lý ngày 4/4. Ảnh: AP.

Trước đó, một trong các luật sư của ông Donald Trump là ông Jim Trusty cho biết vào tối 8/6 rằng ông ta đã xem một tài liệu triệu tập từ các công tố viên, tóm tắt những luật là căn cứ để buộc tội cựu Tổng thống Mỹ. Những luật đó bao gồm: Một điều khoản của Đạo luật Gián điệp cấm lưu giữ các tài liệu được xếp loại mật; một đạo luật về cấm cản trở một thủ tục tố tụng chính thức; một đạo luật nghiêm cấm làm sai lệch hoặc phá hủy các hồ sơ liên quan đến một cuộc điều tra liên bang; các quy định cấm tuyên bố sai sự thật và âm mưu tuyên bố sai sự thật.

Ông Donald Trump sẽ phải có mặt tại tòa án liên bang ở Miami ngày 13/6, một ngày trước sinh nhật lần thứ 77 của ông. Bên cạnh đó, không loại trừ khả năng ông sẽ phải đối mặt với các cáo buộc khác ở Washington D.C., nơi cuộc điều tra tài liệu mật, do công tố viên đặc biệt Jack Smith dẫn đầu, được thực hiện và là nơi đại bồi thẩm đoàn nghe ý kiến từ nhiều nhân chứng và xem xét các bằng chứng trong cuộc điều tra.

Một thẩm phán tiểu bang ở New York đã ấn định phiên tòa xét xử ông Trump trong vụ án hình sự “tiền bịt miệng” ở Manhattan vào ngày 25/3/2024 – tức là gần một năm kể từ ngày ông bị buộc tội. Một vụ án liên bang có thể diễn ra theo dòng thời gian tương tự. Quá trình tiền xét xử kéo dài cho phép các luật sư và công tố viên của ông Donald Trump có thời gian trao đổi bằng chứng, đệ trình các kiến nghị và thậm chí thảo luận về triển vọng khó xảy ra của một thỏa thuận nhận tội. Sẽ luôn khó dự đoán hoạt động tiền xét xử sẽ kéo dài bao lâu, ngay cả trong các phiên tòa hình sự bình thường.

Hàng chục vụ liên quan đến cuộc bạo loạn Nhà Quốc hội ngày 6/1/2020 đã đến giai đoạn xét xử trong những tháng gần đây, một số vụ trong đó diễn ra hơn một năm sau khi các cáo buộc được đệ trình. Cựu Tổng thống Donald Trump được cho là có truyền thống tìm cách kéo dài các vụ kiện tụng và có nhiều công cụ để làm điều đó – từ tìm cách thay đổi địa điểm đến đấu tranh để bác bỏ vụ kiện hoàn toàn.

Tất cả các tòa án quận liên bang đều có các thủ tục phân công thẩm phán hơi khác nhau, nhưng tất cả đều đảm bảo một mức độ nhất định nhằm ngăn cản việc “mua” thẩm phán. Tại Tòa án Quận Columbia, các thẩm phán chủ yếu bao gồm những người do Đảng Dân chủ bổ nhiệm, nhưng có 4 người đã được chính ông Donald Trump chọn, gồm: Trevor McFadden, Tim Kelly, Carl Nichols và Dabney Friedrich. Ở Florida thì tình hình phức tạp hơn vì Quận Nam Florida – địa điểm mà ông Trump nói rằng ông đã được lệnh phải báo cáo trước tòa – được chia thành năm khu vực địa lý và khu vực nơi một vụ kiện được đệ trình sẽ ảnh hưởng đến các thẩm phán đủ điều kiện. Ông Donald Trump sẽ có cơ hội mạnh mẽ để lôi kéo một trong những người được chính ông bổ nhiệm, nhưng điều đó không chắc chắn.

Liên quan đến khả năng ông Donald Trump đi tù nếu bị kết án, giới luật gia chỉ ra rằng, một bản án tuyên có tội khi vi phạm Đạo luật Gián điệp hầu như luôn dẫn đến thời gian ngồi tù. Tội cản trở công lý cũng vậy. Nhưng nếu chỉ bị kết án vì tội khai man, ông Donald Trump có thể có cơ hội tốt hơn để tránh bị ngồi tù. Bên cạnh đó, giới chuyên gia cũng khẳng định rằng, ông Donald Trump vẫn có thể tiếp tục tranh cử tổng thống.

Cựu Tổng thống Mỹ đã bị truy tố ở New York và điều đó không ngăn cản ông tranh cử, mặc dù phiên tòa xét xử dự kiến vào tháng 3/2024, thời gian có thể thực sự làm khó chiến dịch tranh cử của ông. Không có trở ngại hiến pháp nào đối với việc tranh cử tổng thống từ trong tù, hoặc thậm chí đắc cử khi đang ngồi sau song sắt. Một số người đã có trải nghiệm, bao gồm ứng cử viên đảng Xã hội Eugene Debs vào năm 1920, nhà lý thuyết âm mưu Lyndon LaRouche năm 1992 và ngôi sao của serie “Tiger King” Joe Exotic trong mùa bầu cử hiện tại.

Ông Donald Trump hiện đang vận động để trở lại Nhà Trắng vào năm 2024. Bất chấp các vấn đề pháp lý, ông hiện vẫn là ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa trong các cuộc khảo sát gần đây. Các đối thủ trong nội bộ đảng Cộng hòa đã chỉ trích các vụ kiện chống lại ông Donald Trump và cho rằng điều này có yếu tố chính trị. Quá trình lựa chọn ứng cử viên Tổng thống của đảng Cộng hòa theo từng bang sẽ bắt đầu vào đầu năm sau và đảng này sẽ chính thức chọn ra ứng cử viên chính thức của mình vào tháng 7/2023.