Cuộc sống đáng suy ngẫm của Tổng thống nghèo nhất thế giới

Trong năm năm, ông José Mujica đã làm biến chuyển cả đất nước Uruguay, nhưng ông vẫn giữ phong cách sống khiêm nhường và giản dị của mình.

Tổng thống Uruguay José Mujica cùng chiếc xe Volkswagen cũ kỹ của ông

Khi tôi lái một chiếc xe tải nhỏ dọc theo cảng của thủ đô Montevideo để đến phỏng vấn tổng thống đương nhiệm Uruguay José Mujica, tôi đã bắt gặp một cảnh tượng vô cùng kì lạ. Hình ảnh này là minh chứng cho việc nhà lãnh đạo “kỳ quặc” này đã biến một quốc gia nhỏ bé như Uruguay thành một trong những quốc gia tiến bộ của thế giới.

Đập vào mắt tôi là hình ảnh của hàng loạt những chiếc ống màu xám khổng lồ, dài hơn 30m, bọc ngoài là các cánh quạt gió tuabin. Turbin gió sẽ nhanh chóng đáp ứng khoảng 30% nhu cầu năng lượng của quốc gia này.

Nhân viên truyền thông của Tổng thống, ông Joaquín Costanzo nói với tôi: “Hãy nhớ hỏi Pepe về chúng. Đó là một trong những thành tựu đáng tự hào nhất của ông ấy”.

Những hàng dài turbin gió – cảnh tượng đã trở nên quen thuộc trên những ngọn đồi ở Uruguay

Uruguay không phải là một quốc gia đông cư, dân số của cả nước chỉ khoảng 3,4 triệu người. Ở quốc gia này, người dân trìu mến gọi tổng thống của mình là Pepe, là tên phiên âm tiếng Tây Ban Nha của ông José Mujica. Cách xưng hô thân mật này cũng hoàn toàn phù hợp với một con người có đức tính khiêm nhường, không thích giàu có và phô trương.

Ông Mujica đã trải qua 13 năm cuộc đời mòn mỏi sau song sắt nhà tù dưới chế độ độc tài Uruguay, từ những 70 đến 80 của thế kỷ trước. Trong suốt thời gian này, ông đã phải nếm trải những trận đòn tra tấn và bị giam trong phòng biệt giam – thông thường được thiết kế như một lỗ sâu dưới mặt đất. Quãng thời gian này đã quá đủ để ông Mujica suy ngẫm và thấy rằng cả giàu có lẫn bạo lực đều là vô nghĩa.

Tuy nhiên, khi tôi bước chân vào trang trại nhỏ, nơi Tổng thống đang sinh sống ở Rincón del Cerro (cách thủ đô Montevideo 20 phút lái xe), tôi không hề cảm nhận thấy nỗi đau khổ hay cay đắng phảng phất không khí. Chú chó 18 tuổi Manuela, chú chó ba chân nổi tiếng của ông Mujica chạy ra chào đón khách.

Ngôi nhà chỉ có ba phòng. Mujica từ chối chuyển đến dinh thự tổng thống sang trọng của Uruguay. “Ở đây, tôi là người giàu có” ông nói, trong khi đặt hai chiếc đệm lên hai chiếc ghế han rỉ ngoài vườn. Ông đi một đôi bốt màu đen cũ kỹ, không buộc dây và lấm lem bùn đất.

Khi được hỏi liệu ông có căm ghét những kẻ đã từng tra tấn mình, ông nhún vai như một sự phủ nhận. Ông nói: “Nếu không phải là họ làm như vậy với tôi thì cũng sẽ có những người khác. Đó là chuyện không thể tránh khỏi. Nhưng hận thù là điều vô nghĩa nhất, nó chính là một liều thuốc độc. Bạn không thể dành cả cuộc đời mình để thu hồi món nợ mà không ai định trả cho bạn. Đó không phải là cuộc sống. Cuộc sống phải hướng đến ngày mai”.

Tổng thống Uruguay José Mujica cùng chú chó ba chân Manuela tại trang trại chỉ có 3 phòng của ông

Năm 2009, ông là thành viên thứ hai liên tiếp của Frente Amplio (Liên minh mặt trận mở rộng), một liên minh các đảng cánh tả, trúng cử vào vị trí tổng thống. Lần đầu tiên trong lịch sử của Uruguay, liên mình này đã phá vỡ bộ máy cầm quyền thay đổi luân phiên của các đảng Blanco và Colorado (“Da trắng” và “Quỷ đỏ”).

Tổng thống đầu tiên của Liên minh mặt trận mở rộng lên nắm quyền là người tiền nhiệm Tabaré Vázquez của ông Mujica. Ông Vázquez trúng cử vào năm 2004. Do hiến pháp Uruguay không cho phép Tổng thống tại vị hai nhiệm kỳ liên tiếp nên ông Mujica có kế hoạch trở lại vị trí một thượng nghị sĩ sau cuộc bầu cử tổng thống ngày 30 tháng 11 tới, khi ông Vazquez được dự đoán sẽ thay thế vị trí của ông.

Cuộc đời của ông là một hành trình từ chiến sĩ du kích chiến đấu trở thành tổng thống của một quốc gia. Quay trở lại thời kỳ năm 1972, vào thời điểm Mujica bị bắt, ông đang là chiến sĩ du kích trẻ tuổi của nhóm du kích Tupamaro.

Giờ đây, ông thấy bạo lực là hoàn toàn phi nghĩa. “Khi tôi còn trẻ, mọi thứ hoàn toàn khác so với hiện tại. Cuộc sống là một phép màu. Bạn không thể phí phạm nó cho lý tưởng về một thế giới tốt đẹp hơn sau 30 năm nữa. Hiện giờ, chúng tôi vẫn đang phấn đấu để hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn, nhưng bằng những cách khác không phải bạo lực. Chúng tôi có thể có những bước tiến chậm, nhưng vững chắc và kiên trì để tìm kiếm sự công bằng xã hội, mà không cần thiết phải viện dẫn đến bạo lực.”

Có lẽ, không có “dinh thự” nào của tổng thống giản dị hơn so với “dinh thự” tại Rincón del Cerro của ông Mujica. Những chiếc lon đựng sơn cũ đã được “chế tác” thành những chiếc chậu hoa. Mà thực chất cũng không thể gọi là hoa, đó chỉ là những chồi xanh trông giống như cỏ dại. Manuela, chú chó lai màu đen bị mất một chân khi gặp tai nạn năm 10 tuổi – theo lời giải thích của ông Mujica – chắc chắn là chú chó “kém lịch lãm” nhất trong số những chú chó của các nhà lãnh đạo trên khắp thế giới.

Đối diện với các bụi cây rậm rạp chỉ có duy nhất một băng ghế làm chỗ nghỉ ngơi trong vườn. Băng ghế được tạo thành nhờ tận dụng nắp chai nhựa gắn vào một tấm lưới. Tổng thống giải thích: “Băng ghế này là công trình của các phạm nhân của một bệnh viện tâm thần trong tù”. Và tất cả chỉ có thế.

Chia sẻ về sự chuyển đổi kinh tế đáng kinh ngạc của Uruguay dưới sự dẫn dắt của ông, Mujica cho biết: “Chúng tôi đã có nhiều năm phấn đấu vì sự bình đẳng. Mười năm trước, khoảng 39% dân số Uruguay sống dưới mức nghèo khổ; chúng tôi đã nỗ lực để giảm mức nghèo khổ xuống dưới mức 11%; tỷ lệ đói nghèo cùng cực từ 5% đã giảm xuống chỉ còn 0,5% “, ông nói với niềm tự hào, trong khi chú chó Manuela thoải mái dựa vào chân ông và nằm dài trên bãi cỏ.

Và một thành tựu không thể không nhắc đến là các turbin gió. “Đến năm 2016, nguồn năng lượng tái tạo này sẽ đáp ứng được 30% năng lượng cần thiết cho Uruguay.

Nhận thức được thực trạng khủng hoảng của châu Âu, và biết rằng một số dự án đi vào bế tắc, chúng tôi bắt đầu “mời chào” cung cấp điện với một mức giá hấp dẫn. Uruguay đã chuyển mình trở thành một quốc gia xuất khẩu năng lượng, và hiện chúng tôi là nhà cung cấp điện cho quốc gia láng giềng ở phía bắc Brazil, với dân số hơn 200 triệu dân.

Cũng trong năm năm cầm quyền, ông đã đưa việc nạo phá thai vào dự thảo luật (Ở châu Mỹ Latinh, ngoài Uruguay, chỉ có Cuba và Mexico là hai quốc gia cho phép nạo phá thai) và hợp thức hóa việc bán cần sa. Lý giải cho điều này, ông cho biết: “Không ai ủng hộ phá thai, nhưng thực tế là phụ nữ cần đến nó”.

Ông cũng chia sẻ thẳng thắn về lý do tại sao ông đã đưa đưa cần sa vào dự thảo luật: “Chúng tôi đã cấm buôn bán ma túy trong 80 năm nhưng hoàn toàn vô tác dụng. Buôn lậu ma túy tệ hơn nhiều so với việc sử dụng cần sa. Và đối với những người có tư tưởng bảo thủ, có thể nhìn vào các quốc gia điển hình như Mexico, Trung Mỹ, Honduras hay Guatemala, bạn sẽ thấy những quốc gia này bị mục rỗng từ bên trong do việc buôn bán ma túy bất hợp pháp. Tiêu thụ cần sa không phải là vấn đề đáng lo ngại nhất, đối phó với ma túy mới là vấn đề chúng ta cần quan tâm”.

Làm thế nào để Mujica hòa hợp được với những nhà lãnh đạo khác trong chính phủ của mình, vì không phải mọi nhà lãnh đạo đều thích cuộc sống giản dị? Liệu điều này có tạo ra sự khác biệt? Lý giải về điều này, ông nói: “Trong một nền dân chủ, mọi quyết định đều là tiếng nói của phe chiếm đa số. Do vậy, tôi cho rằng cuộc sống nhà cầm quyền phải phù hợp với đa số người dân, chứ không phải phù hợp với thiểu số.”

“Tôi đã trải qua nhiều năm ngủ trên nền nhà tù lãnh lẽo, và đêm nào được ngủ trên một tấm nệm, đó là đêm tôi thấy vô cùng thoải mái và may mắn. Mặc dù không có gì trong tay, tôi vẫn sống sót được. Vì vậy, tôi bắt đầu thấy được tầm quan trọng của những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống. Nếu tôi cố gắng để đạt được mọi thứ thì cũng đồng nghĩa với việc tôi sẽ phải bỏ ra phần lớn cuộc đời mình để giữ gìn những thứ đó. Và như vậy, tôi sẽ không còn thời gian để theo đuổi điều mình thích, đó là chính trị”.Phương tiện di chuyển duy nhất mà ông Mujica sở hữu là một chiếc Volkswagen Beetle cũ kỹ màu xanh. Trang trại ông đang sống thuộc sở hữu của vợ ông, và ông dành phần lớn tiền lương tổng thống của mình làm từ thiện.

Theo InfoNet