Cuộc hành quân chớp nhoáng càn quét các thành phố của phe đối lập Syria

Các chiến binh của lực lượng đối lập đã triển khai chiến dịch và nhanh chóng kiểm soát các thành phố lớn ở Syria, trước khi lật đổ chính quyền Tổng thống Bashar Assad.

Những chiến binh chống chính phủ Syria lái xe quân sự dọc theo một con đường ở phía đông Aleppo vào ngày 1/12 (Ảnh: AFP).

Vào một buổi chiều tháng 12 lạnh giá nhưng đầy nắng, Abu Obeida (tên thật là Ahmad Abdo al-Salam Qaranfel) – chỉ huy của Lữ đoàn Bão Bắc – đã chia sẻ với trang tin Observer về diễn biến của trận chiến giành Aleppo. Thành phố Aleppo ở miền bắc Syria, gần khu vực cuối cùng do phe đối lập kiểm soát, là mục tiêu đầu tiên của chiến dịch tấn công do nhóm Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dẫn đầu.

Ba tháng trước, Lữ đoàn Bão Bắc do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, từng là đối thủ của HTS, đã trở thành một trong nhiều nhóm tôn giáo đối lập được đưa vào chiến dịch mới nhằm lật đổ chính quyền Tổng thống Bashar Assad sau 13 năm chiến tranh và 4 năm bế tắc. Mặc dù các tiền tuyến đã ngừng giao tranh từ năm 2020, khi Thổ Nhĩ Kỳ và Nga làm trung gian cho một lệnh ngừng bắn giữa lực lượng của chính quyền Assad và các nhóm đối lập, chỉ huy Obeida và các chiến binh cấp dưới vẫn không ngừng hoạt động.

Tại trạm tập kết của Lữ đoàn Bão Bắc gần làng Tamura, đối diện với một đơn vị Hezbollah, lữ đoàn này đã đào đường cho các phương tiện hạng nặng và tạo ra những hang động khổng lồ dưới lòng đất có thể chứa hàng trăm người trong điều kiện thô sơ. Các đường hầm nối liền nhiều phòng, với lối vào được che giấu khỏi máy bay không người lái của đối phương bằng lưới ngụy trang. Một số đường hầm dẫn lên các vị trí đặt súng máy và bắn tỉa; số khác kéo dài 200m về phía đông, tiến sát mặt trận của Hezbollah.

Theo Obeida, lực lượng Hezbollah, ẩn náu tại một trang trại đối diện, biết rằng Lữ đoàn Bão Bắc đang xây dựng hệ thống hầm ngầm, nhưng không biết khi nào cuộc tấn công phá vỡ lệnh ngừng bắn kéo dài 4 năm sẽ diễn ra. Việc tăng cường quân đội và vũ khí hạng nặng trong những tuần trước cuộc tấn công dường như không làm các chiến binh Li Băng nao núng, và khi chiến dịch bắt đầu vào ngày 27/11, họ đã nhanh chóng bị áp đảo.

Lữ đoàn Bão Bắc mở màn chiến dịch bằng loạt 40 quả rocket nhắm vào Hezbollah. Đồng thời, các xe bán tải gắn súng máy gầm rú tiến đến các tiền đồn trên những con đường được bảo vệ bởi các bờ đất cao 3m, buộc lực lượng Hezbollah phải rút lui về trang trại và tháp nước. Sau đó, 200 bộ binh được trang bị súng trường và RPG bất ngờ xuất hiện từ các đường hầm.

Ba người anh em của Obeida, cũng là chỉ huy lữ đoàn, đã cùng tham gia trong cuộc chiến. Obeida cho biết Khaled, 26 tuổi, đã thiệt mạng vì bị bắn trực tiếp vào ngực.

“Không dễ dàng gì… Họ đã chiến đấu ngoan cường khoảng hai giờ. Chúng tôi đã hạ gục 40 người, số còn lại bỏ chạy”, Obeida nói. Chỉ huy này cũng cho xem đoạn video kinh hoàng trên điện thoại của mình, với những thi thể đầy máu nằm tựa vào tường, tất cả đều mặc đồng phục có biểu tượng vàng và xanh của Hezbollah.

Lực lượng dưới sự chỉ huy của Obeida tiếp tục tiến về phía một con đường dẫn tới thành phố Aleppo sau khi tấn công căn cứ của Hezbollah. Tổng cộng, khoảng 70 ngôi làng và đồn trú rơi vào sự kiểm soát của liên minh HTS trong hai ngày tiếp theo, cho đến khi quân đối lập tiếp cận các vùng ngoại ô phía tây của thành phố.

Lực lượng chính phủ tháo chạy, trong khi các chiến binh của Lực lượng Bảo vệ Nhân dân người Kurd (YPG) rút lui về các khu phố phía bắc Sheikh Maqsoud và Ashrafiyeh. Cả chính quyền Syria và Nga đều tiến hành các cuộc không kích nhằm ngăn chặn phe đối lập, nhưng với rất ít sự kháng cự trên bộ. Chỉ trong vòng một ngày, HTS đã chiếm hầu hết các cơ sở của chính phủ và quân đội trong thành phố, cũng như pháo đài cổ mang tính biểu tượng tại trung tâm Aleppo.

Obeida đã có mặt tại hiện trường của một cuộc không kích ở vòng xoay Basel, nơi đã khiến ít nhất 15 dân thường thiệt mạng. “Con đường dẫn đến bệnh viện đã bị chặn. Chúng tôi cố gắng cứu chữa những người bị thương trên đường, trong xe, nhưng không có sự hỗ trợ thích hợp, họ đã không qua khỏi”, Obeida cho biết.

Cuộc nổi dậy chớp nhoáng

Các nhà hoạch định chiến dịch đã ước tính rằng, trận chiến giành Aleppo sẽ kéo dài 6 tháng, và chiến dịch sẽ mất 2 năm để tiến tới thủ đô Damascus. Nhưng rốt cuộc, chính quyền Syria và các lực lượng đồng minh đã sụp đổ như “một lâu đài giấy”.

Phe đối lập đã được giành được Aleppo trong một ngày, Hama trong vài ngày sau, và Homs chỉ 3 ngày sau đó. Thủ đô Damascus thất thủ trong vòng 24 giờ tiếp theo, khi quân đội Syria kiệt sức và các sĩ quan mệt mỏi đầu hàng trước bước tiến của phe nổi dậy về phía nam.

Sự trở lại của phe đối lập ở Aleppo, 8 năm sau cuộc chiến giành thành phố kết thúc, khiến cả người dân và các chiến binh đều hoang mang.

Obeida lớn lên chỉ cách thành phố 25km, trong một ngôi làng tên là Atarib, nhưng chưa bao giờ đến đây trước đó; vốn không quen với giao thông đô thị và thấy việc lái xe ở đây khá khó khăn. Một người gác cửa ở lối vào một khách sạn yêu cầu Obeida gửi khẩu súng tại phòng gửi đồ đã nhận lại ánh nhìn đầy ngơ ngác từ vị chỉ huy này.

“Tôi nghĩ mọi người nghĩ chúng tôi là khủng bố. Họ sợ chúng tôi. Chúng tôi được dẫn dắt bởi Chúa, nhưng chúng tôi hiểu rằng không phải ai cũng là người Hồi giáo hoặc suy nghĩ giống nhau”, Obeida nói.

Một số người lo ngại rằng HTS và các đồng minh sẽ áp đặt một chế độ lãnh đạo Hồi giáo cực đoan đối với Syria. Tuy nhiên, vấn đề cấp bách hơn là liệu HTS có thể giữ vững liên minh giữa các nhóm đối lập hay không, hay xung đột sẽ quay trở lại.

“Nếu HTS không thực hiện được các lời hứa về tài chính và việc làm, chúng tôi sẽ quay lại chiến đấu với họ”, Obeida thẳng thừng tuyên bố.

Lực lượng của chính quyền Assad đã tái chiếm Atarib, quê hương của Obeida, vào năm 2020. Lữ đoàn Bão Bắc sau đó đã mất hơn một nửa trong số 20.000 quân trong cuộc chiến chống HTS, lực lượng tìm cách củng cố quyền kiểm soát vùng tây bắc Syria.

Obeida và gia đình cuối cùng đã định cư tại Azaz, vùng biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ, thuộc vùng lãnh thổ miền bắc Syria mà chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát vào năm 2016, mở ra một chương mới trong cuộc chiến kéo dài nhiều thập niên của Thổ Nhĩ Kỳ chống lại các nhóm người Kurd.

Trên thực tế, quyết định của Lữ đoàn Bão Bắc về việc hòa bình với HTS và tham gia vào đợt tấn công mới chống lại chính quyền dường như mang lại ít ý nghĩa. Obeida đã đổi chủ đề khi đề cập đến vấn đề này, nói rằng: “Chúng tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc tin tưởng họ”.

Chàng trai 25 tuổi này cũng rất am hiểu về Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia trả lương cho anh và có một phần thẩm quyền hành chính tại Azaz, nơi gia đình, vợ và con gái 7 tháng tuổi đang sinh sống.

“Cứ 45 ngày tôi được trả 85 USD. Những người lính của tôi nhận 65 USD. Người Thổ Nhĩ Kỳ thực sự không quan tâm đến chúng tôi và mục đích của chúng tôi, họ chỉ sử dụng chúng tôi khi có lợi cho họ”, Obeida cho biết.

Obeida vui mừng vì cùng những người đồng đội của mình nhanh chóng lật đổ chính quyền Assad, nhưng cũng lo lắng về tương lai và gia đình nhỏ của mình.

“Tôi không được học hành, tôi không biết làm gì khác ngoài việc chiến đấu. Tôi muốn có một vai trò mới trong một đất nước Syria mới… nhưng tôi không biết đó là gì”, Obeida nói.