Cuộc đua AI ở Trung Quốc tăng tốc: Robot hình người và các gói hỗ trợ quy mô lớn

Trung Quốc đang chứng kiến cuộc đua về trí tuệ nhân tạo (AI) nóng lên tại nhiều thành phố, trong đó Thâm Quyến là ví dụ tiêu biểu với ứng dụng về drone giao hàng, taxi tự lái và ‘con người kỹ thuật số’ hỗ trợ giao thông.

Các chính quyền địa phương cũng tung ra kế hoạch tham vọng để trở thành trung tâm AI, nhưng giới phân tích cảnh báo rằng việc đi theo mô hình của nhau và đầu tư ồ ạt nhưng thiếu chiến lược dài hạn có thể phản tác dụng.

“Ai cũng muốn dẫn đầu trong cuộc đua AI , nhưng cần phải… biết điểm mạnh của mình nằm ở đâu thay vì cố gắng sao chép các thành phố khác và lao vào cuộc đua một cách mù quáng”, Benjamin Cheong, Phó giám đốc Công nghệ, Truyền thông và Viễn thông tại công ty luật Rajah & Tann cho biết.

Ngoài Thâm Quyến, các thành phố lớn khác như Bắc Kinh, Thượng Hải và Hàng Châu cũng đang dẫn đầu về phát triển AI .

Được hỗ trợ đáng kể bởi chính phủ, Bắc Kinh là nơi có các viện nghiên cứu và khu công nghiệp AI hàng đầu. Ngành công nghiệp AI cốt lõi của Bắc Kinh đang nhanh chóng đạt giá trị 350 tỷ nhân dân tệ (48,6 tỷ USD), chiếm gần một nửa tổng giá trị trong ngành công nghiệp này của Trung Quốc.

Trong khi đó, Thượng Hải đã tận dụng danh tiếng là một trung tâm tài chính toàn cầu, tổ chức Hội nghị AI Thế giới (WAIC) thường niên vào tháng 7 và công bố khoản trợ cấp 1 tỷ nhân dân tệ để giúp các công ty và công ty khởi nghiệp địa phương áp dụng các giải pháp AI .

Hàng Châu cũng đang đầu tư mạnh mẽ, đây là nơi các công ty khởi nghiệp như DeepSeek đang tạo nên một bối cảnh công nghệ khởi nghiệp bùng nổ.

Nhưng câu hỏi lớn đặt ra là: liệu có thành phố nào trong số này có thể trở thành thủ phủ AI không chỉ của Trung Quốc mà còn của thế giới hay không?

Những thành phố tiên phong

Khi nói đến những tiến bộ công nghệ của Trung Quốc, Thâm Quyến có thể là một trong những thành phố đầu tiên được nhắc đến.

Thường được mệnh danh là Thung lũng Silicon của Trung Quốc, thành phố này nổi tiếng với văn hóa đổi mới nhanh chóng.

Thâm Quyến đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển robot hình người được hỗ trợ bởi AI, có khả năng di chuyển chính xác và nhanh nhẹn, thực hiện các nhiệm vụ từ tuần tra đường phố đến thậm chí là thi đấu thể thao .

“Từ thiết kế sản phẩm đến thử nghiệm thị trường, mọi thứ đều diễn ra rất nhanh chóng”, Lin Feng , Giám đốc điều hành của Future Era cho biết.

“Thâm Quyến sẽ áp dụng các chính sách cởi mở và tham vọng hơn nữa, kết nối các nguồn lực đổi mới toàn cầu và quốc gia”, ông Lin Yi, Giám đốc Văn phòng Công nghiệp AI Thâm Quyến cho biết.

Vào tháng 5, Cục Quản lý Trí tuệ Nhân tạo (Robot) quận Long Cương, Thâm Quyến đã được thành lập – cơ quan chính phủ đầu tiên của Trung Quốc chuyên về robot.

Theo kế hoạch hành động ba năm, hơn 1.000 mẫu robot – bao gồm trợ lý hình người và “robot theatres” thực hiện các thử nghiệm và sân khấu trình diễn trực tiếp – sẽ được triển khai trên khắp các dịch vụ công.

Các công ty robotaxi trong thành phố cũng đang mở rộng quy mô. Pony.ai hiện đang vận hành khoảng 300 robotaxi không người lái và có kế hoạch mở rộng đội xe tại Thâm Quyến lên 1.000 chiếc trong những năm tới.

“Chúng tôi đang ở giai đoạn đầu của quá trình thương mại hóa quy mô lớn”, người phát ngôn của Pony.ai cho biết.

Trong khi đó, Bắc Kinh là nơi có mức độ tập trung cao của nhân tài hàng đầu, các viện nghiên cứu đẳng cấp thế giới và vai trò là trung tâm phần mềm của Trung Quốc.

“Bắc Kinh là nơi có các trường đại học và viện nghiên cứu hàng đầu, với nguồn lực học thuật mạnh mẽ nhất và nguồn nhân lực thuật toán dồi dào”, ông Li Haizhou, Trưởng khoa Trí tuệ Nhân tạo tại Đại học Trung Văn Hương Cảng, Thâm Quyến nhận định.

Thống kê chính thức cho thấy hiện có hơn 2.400 công ty và doanh nghiệp AI đã đăng ký trên khắp Bắc Kinh.

“Về đầu tư vào AI, Bắc Kinh hiện đang dẫn đầu dựa trên số liệu…Thành phố có nguồn tài chính dồi dào, hoạt động R&D phù hợp, nghiên cứu mạnh mẽ và có một hệ sinh thái đổi mới công nghệ lâu đời”, ông Benjamin Cheong cho biết.

Không giống như hệ sinh thái AI tập trung vào nghiên cứu của Bắc Kinh, Thượng Hải đã tận dụng danh tiếng là một trung tâm tài chính để thúc đẩy các mục tiêu và tham vọng AI.

“Vị trí chiến lược của Thượng Hải tại trung tâm đồng bằng sông Dương Tử, kết hợp với tầm nhìn toàn cầu, mang lại cho thành phố này một hệ sinh thái công nghiệp hoàn chỉnh toàn diện, từ nghiên cứu và phát triển và sản xuất đến chuỗi cung ứng và thương mại hóa”, Lu Yingxiang, đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Infermove – công ty sản xuất robot cho biết.

Thượng Hải có những thế mạnh khác nhau, đây là trung tâm của ngành tài chính hiện đại của Trung Quốc và có các mối liên kết kinh doanh tài chính và quốc tế chặt chẽ.

Cơ sở hạ tầng đóng một vai trò quan trọng trong chiến lược AI của Thượng Hải. Năm 2021, Thượng Hải trở thành thành phố đầu tiên trong thế giới triển khai mạng lưới quang học toàn thành phố, hỗ trợ mọi thứ từ công nghiệp và thương mại điện tử đến làm việc từ xa và hậu cần.

“Thượng Hải quy tụ các kịch bản ứng dụng thực tế có lưu lượng truy cập cao, tiêu chuẩn cao như các trung tâm hàng không, hội nghị quốc tế… mang đến cho các công ty những điều kiện lý tưởng để kiểm chứng và cải tiến các sản phẩm”, ông Lu Yingxiang cho biết.

Theo các nhà quan sát, một số thành phố nhỏ hơn cũng đang giành được nhiều lợi thế trong cuộc đua AI ở Trung Quốc.

Theo Jeffrey Towson, đối tác tại công ty tư vấn Techmoat, sự trỗi dậy của Hàng Châu đặc biệt đáng kinh ngạc.

Tính đến tháng 12/2024, hơn 200 công ty liên quan đến robot đã được đăng ký tại Hàng Châu.

Các quan chức thành phố Hàng Châu cũng có những kế hoạch đầy tham vọng cho sự phát triển AI vào năm 2025. Chính quyền địa phương đang cung cấp các khoản trợ cấp lên đến 60% để hỗ trợ các công ty khởi nghiệp và các doanh nghiệp.

Ngoài ra, Hàng Châu còn được xếp hạng ngang hàng với Bắc Kinh và thậm chí còn hơn cả Thâm Quyến trong một số cuộc khảo sát về thành phố AI.

“Hàng Châu từ lâu đã là một trung tâm công nghệ mạnh mẽ do Alibaba khởi xướng…Sau đó, những công ty khác như DeepSeek sẽ xuất hiện, xây dựng trên nền tảng công nghệ vững chắc chứ không chỉ đơn thuần chạy theo xu hướng AI”, ông Benjamin Cheong cho biết.

Trong khi đó, Thành Đô cũng đang trải qua quá trình phát triển công nghệ nhanh chóng. Nhưng Thành Đô vẫn còn một chặng đường dài phía trước để bắt kịp các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thâm Quyến và Thượng Hải.

Để thu hẹp khoảng cách, các chuyên gia cho biết Thành Đô cần thu hút thêm nhiều tên tuổi công nghệ toàn cầu và tập trung vào những lĩnh vực mà thành phố đã có lợi thế, thay vì cố gắng chuyển hướng sang những lĩnh vực mà thành phố chưa có nền tảng vững chắc.

“Tôi cho rằng sẽ là thiếu khôn ngoan nếu bất kỳ thành phố nào bỏ qua thế mạnh truyền thống của mình và tập trung quá mức vào AI chỉ vì lý do nó đang là xu hướng hiện nay”, ông Benjamin Cheong cho biết.

Thủ phủ AI của thế giới?

Các nhà phân tích đồng ý rằng không có thành phố nào đang dẫn đầu cuộc đua AI của Trung Quốc.

“Nhiều thành phố đang phát triển song song…Tham vọng của các trung tâm này vốn dĩ mang tính toàn cầu, với trọng tâm mạnh mẽ vào xuất khẩu và doanh thu ngay từ đầu”, Ma Rui, một nhà phân tích công nghệ cho biết.

Một số chuyên gia khuyến nghị các thành phố cần thận trọng khi bước vào cuộc đua AI.

“Nền kinh tế Trung Quốc đã chậm lại trong thời gian gần đây, và vấn đề là những người đầu tư bất chấp vào AI mà thậm chí không biết liệu điều kiện thị trường có ổn định hay đáng tin cậy về lâu dài hay không”, ông Benjamin Cheong cho biết.

Trong khi các chính quyền địa phương chạy đua để giành lợi thế trong lĩnh vực AI, chính quyền trung ương dường như có khuynh hướng thận trọng về rủi ro đầu tư quá mức vào lĩnh vực này.

Trong hội nghị công tác đô thị trung ương tháng 7, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã lưu ý rằng nhiều chính quyền địa phương có xu hướng chạy theo xu hướng chung khi triển khai các dự án về năng lượng mới và AI. Ông cũng đặt câu hỏi vì sao hầu hết các đề xuất dự án đều liên quan đến AI, năng lực tính toán và xe năng lượng mới, và liệu có cần thiết để tất cả các tỉnh thành đều phát triển các ngành này hay không.

Theo Tom Nunlist, Phó giám đốc chính sách công nghệ và dữ liệu tại Trivium China, những bình luận này phản ánh mối lo ngại ngày càng tăng về cơn sốt đầu tư và nguy cơ dư thừa năng lực sản xuất. “Tôi nghĩ rằng tại thời điểm này, nguy cơ đầu tư quá mức đang cao hơn thiếu hụt đầu tư”, ông cho biết.

Các chuyên gia đã mô tả bối cảnh AI của Trung Quốc là hỗn loạn và phân mảnh – phản ánh một ngành công nghiệp đang phát triển nhanh chóng.

Trong khi những người khác cho rằng tham vọng AI của Trung Quốc không nên bị giới hạn trong phạm vi biên giới.

“Nếu Thâm Quyến trở thành thủ phủ AI toàn cầu, đó sẽ là nhờ hàng ngàn nhà nghiên cứu và công nhân trẻ, những người đã không ngừng nỗ lực vượt qua các giới hạn”, Zhao Bingbing, Giám đốc Cục Trí tuệ nhân tạo (Robot) quận Long Cương, Thâm Quyến cho biết.