‘Cuộc chiến’ lớn đầu tiên của ông Trump: Đối đầu với Fed?
Nếu ông Trump tìm cách sa thải Chủ tịch Fed, ông Powell đã sẵn sàng cho một cuộc chiến pháp lý.
Chủ tịch Fed Jerome Powell tại cuộc họp báo ở Washington, D.C., Mỹ, ngày 7/11/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Theo tờ Wall Street Journal ngày 11/11, khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump chuẩn bị quay trở lại Nhà Trắng, một cuộc đối đầu tiềm tàng đang được hình thành giữa ông và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Tâm điểm của cuộc chiến này là Jerome Powell, Chủ tịch Fed, người đã từng suýt bị ông Trump sa thải trong nhiệm kỳ đầu.
Câu chuyện bắt đầu từ năm 2018, với việc Tổng thống Trump khi đó tức giận vì Fed tăng lãi suất trái với mong muốn của ông. Lúc đó, ông Powell đã âm thầm chuẩn bị một kế hoạch phòng thủ, sẵn sàng đấu tranh pháp lý để bảo vệ tính độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ.
Giờ đây, ông Powell tiếp tục thể hiện lập trường cứng rắn của mình. Khi được hỏi liệu ông có từ chức nếu ông Trump yêu cầu hay không, câu trả lời của ông Powell rất ngắn gọn: “Không. Lý do? Không được phép theo luật”.
Các chuyên gia cho rằng đây không chỉ là cuộc đối đầu mang tính cá nhân. Scott Alvarez, cựu cố vấn chung của Fed (2004-2017), nhận định: “Nếu tổng thống mới thành công trong việc này, điều đó có nghĩa là mọi chủ tịch Fed tương lai đều có thể bị cách chức theo ý muốn của tổng thống”.
Tình hình hiện tại còn phức tạp hơn nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Lạm phát vẫn đang là vấn đề nóng và lãi suất đang ở mức cao. Trong nhiệm kỳ thứ hai với tư cách là tổng thống, ông Trump sẽ đối mặt với những thay đổi trong mối quan hệ của mình với Fed theo hai cách quan trọng.
Đầu tiên, ông Trump có ít cơ hội ngay lập tức để tạo dấu ấn của mình lên toàn bộ thể chế của Fed. Trong nhiệm kỳ đầu tiên với tư cách là tổng thống, ông đã có thể lấp đầy 5 vị trí trống trong hội đồng bảy người trong năm đầu tiên tại nhiệm. Bây giờ, không còn vị trí trống nào trong hội đồng quản trị của Fed và chỉ có một ghế sẽ được mở trong hai năm tới.
Thứ hai, cố gắng loại bỏ chủ tịch Fed ngay bây giờ, khi ngân hàng trung ương vẫn chưa kết thúc cuộc chiến chống lạm phát, sẽ gây gián đoạn cho thị trường nhiều hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông, khi lạm phát được dự đoán là thấp. Cả lãi suất ngắn hạn, do Fed thiết lập, và lãi suất dài hạn, do các lực lượng rộng lớn hơn thúc đẩy, đều cao hơn nhiều so với nhiệm kỳ đầu tiên của Trump.
Video đang HOT
Ông Trump đã nhiều lần hứa sẽ hạ thấp lạm phát và lãi suất. “Hãy nhớ rằng lạm phát là kẻ phá hoại đất nước”, Trump nói vào tháng 5 năm nay khi được hỏi về chi phí vay cao.
Tuy nhiên, biến động lạm phát gia tăng có thể làm tăng triển vọng xung đột giữa Fed và Nhà Trắng của chính quyền Trump sắp tới nếu các chính sách mới gây lo ngại trong ngân hàng trung ương về lạm phát. Ví dụ, nếu cắt giảm thuế được tài trợ bằng thâm hụt hoặc một đợt thuế quan mới khiến các nhà đầu tư kỳ vọng lạm phát cao hơn , Fed có thể giữ lãi suất cao hơn so với trường hợp bình thường.
Michael Feroli, nhà kinh tế trưởng tại JPMorgan Chase, cảnh báo thị trường sẽ phản ứng “rất tệ” nếu ông Trump cố gắng “hạ bệ” Chủ tịch Powell.
Mặc dù ông Trump từng tuyên bố có thể sa thải ông Powell, nhưng luật pháp Mỹ không ủng hộ điều này. Bảy chủ tịch Fed, trong đó có ông Powell, chỉ có thể bị bãi nhiệm vì hành vi sai trái hoặc bỏ bê nhiệm vụ. Ông Powell còn được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Quốc hội Mỹ – điều được thể hiện qua 80 phiếu thuận trong cuộc bỏ phiếu xác nhận nhiệm kỳ thứ hai của ông vào năm 2022.
Các cố vấn của ông Trump cũng chia rẽ về vấn đề này. Scott Bessent, nhà quản lý đầu tư và hiện là cố vấn của ông Trump, từng đề xuất chiến lược “bóng tối” – công bố người kế nhiệm tiềm năng để làm suy yếu ông Powell. Tuy nhiên, gần đây ông Bessent đã từ bỏ ý tưởng này sau khi nhận nhiều ch.ỉ tríc.h.
Lịch sử cho thấy việc can thiệp chính trị vào Fed có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Vào những năm 1970, khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon gây áp lực lên Chủ tịch Fed Arthur Burns để nới lỏng chính sách tiề.n tệ, kết quả là một thập kỷ lạm phát cao và một cuộc suy thoái đa.u đớ.n vào đầu những năm 1980.
Chủ tịch Powell, người được cả chính quyền Obama và chính quyền Trump 1.0 bổ nhiệm trước khi được Tổng thống Joe Biden tái bổ nhiệm, đã thể hiện quyết tâm bảo vệ tính độc lập của Fed. “Tôi sẽ không bao giờ, không bao giờ rời bỏ công việc này một cách tự nguyện cho đến khi nhiệm kỳ của tôi kết thúc trong bất kỳ hoàn cảnh nào”, ông Powell từng tuyên bố.
Với nhiệm kỳ chủ tịch kéo dài đến tháng 5/2026, ông Powell đang đặt nền móng cho một cuộc chiến pháp lý lịch sử nếu cần thiết. Theo ông Alvarez, Chủ tịch Powell có khả năng sẽ thắng trong một vụ kiện như vậy, một phần vì các nhà lập pháp đã nhiều lần quyết định không cho phép tổng thống có quyền tùy ý cách chức chủ tịch Fed.
Liệu Tổng thống đắc cử Donald Trump có quyền sa thải chủ tịch Fed?
Dù bị ông Donald Trump ch.ỉ tríc.h liên tục vài năm qua, Chủ tịch Fed Jerome Powell khẳng định Tổng thống đắc cử Mỹ không có quyền sa thải ông.
Ngày 7/11, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất tham chiếu thêm 25 điểm cơ bản xuống phạm vi mục tiêu là 4,5-4,75%. Trước đó, Fed đã giảm lãi suất 0,5% vào tháng 9.
Trong buổi họp báo sau đó, khi được hỏi liệu có từ chức nếu Tổng thống đắc cử Donald Trump yêu cầu, Chủ tịch Fed Jerome Powell chỉ trả lời ngắn gọn: "Không".
Ông cho rằng vị trí tổng thống Mỹ không có quyền sa thải hay giáng chức ông trước khi nhiệm kỳ chủ tịch của ông kết thúc vào tháng 5/2026. "Điều này không được quy định trong luật pháp", ông giải thích.
Theo Luật Dự trữ Liên bang, chủ tịch Fed chỉ có thể bị sa thải khi có hành vi sai trái nghiêm trọng chứ không thể bị sa thải chỉ vì bất đồng quan điểm chính sách. Điều này nhằm đảm bảo rằng Fed có thể thực hiện chính sách tiề.n tệ một cách độc lập, đảm bảo sự ổn định và an toàn cho nền kinh tế Mỹ.
Mặc dù tổng thống Mỹ có quyền bổ nhiệm chủ tịch Fed với sự phê chuẩn của Thượng viện nhưng không có quyền trực tiếp sa thải. Chủ tịch Fed được bảo vệ để hoạt động độc lập và tránh ảnh hưởng từ chính trị.
Fed cũng là một trong số ít ngân hàng trung ương trên thế giới không chịu bất cứ kiểm soát hay quyết định nào từ chính phủ. Do đóng vai trò độc lập nên các quyết định Fed đưa ra chủ yếu là vì người dân và các lợi ích cộng đồng.
Chủ tịch Fed cũng khẳng định việc ông Trump tái đắc cử sẽ không ảnh hưởng ngay lập tức đến chính sách của cơ quan này. "Trong ngắn hạn, kết quả bầu cử sẽ không tác động đến quyết định chính sách của chúng tôi", ông nói.
Ông khẳng định các chính sách của chính quyền mới có thể ảnh hưởng đến nhiệm vụ kép của Fed, là ổn định giá cả và thúc đẩy thị trường việc làm. Tuy nhiên, hiện còn quá sớm để kết luận.
"Chúng tôi chưa biết sẽ có những chính sách gì, cũng không biết bao giờ chúng được thực hiện", ông Powell nói.
Ông Donald Trump và Chủ tịch Fed Jerome Powell (Ảnh: FT).
Giới đầu tư đang theo dõi sát sao mối quan hệ giữa ông Powell và ông Trump. Ông Powell đã được ông Trump đề cử vào chức Chủ tịch Fed và giữ vị trí này từ năm 2018. Tuy nhiên, ông Trump sau đó dần bất mãn với ông Powell vì Fed liên tục nâng lãi suất.
Giai đoạn 2018-2019, cựu tổng thống Mỹ thường xuyên công khai ch.ỉ tríc.h Fed và từng muốn sa thải ông Powell, Bloomberg cho biết. "Ông ta để lãi suất ở mức quá cao. Tôi mới là người đúng", ông Trump giải thích khi đó.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump cũng ám chỉ khả năng tác động lên quyết định lãi suất của Fed. "Nếu là tổng thống, tôi nghĩ mình có quyền nói. Tôi không nghĩ mình được ra lệnh đâu, nhưng cũng có quyền đưa ra quan điểm chứ", ông nói trong một cuộc phỏng vấn tại Economic Club of Chicago hôm 15/10.
Cũng trong sự kiện này, ông từ chối trả lời câu hỏi về việc có sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell nếu đắc cử hay không.
Chiến thắng của ông Trump đặt Fed trước một bài toán phức tạp về chính sách. Nếu các đề xuất của ông Trump về cắt giảm thuế, tăng thuế quan và thay đổi chính sách nhập cư được thực thi thì bức tranh kinh tế có thể thay đổi đáng kể.
Các nhà phân tích của Oxford Economics giữ nguyên quan điểm rằng Fed sẽ đưa lãi suất chính sách xuống gần mức 3% vào giữa năm 2026. Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cho biết quan điểm này có thể thay đổi khi các kế hoạch của ông Trump trở nên rõ ràng hơn trong vài tháng tới.
Một số nhà phân tích cũng cảnh báo tác động của các chính sách của ông Trump có thể kéo dài nhiều năm và chưa rõ ông sẽ thực hiện các cam kết này đến mức độ nào.
Màn sương mù bao trùm nền kinh tế Mỹ sẽ sớm tan Tuần này, giới đầu tư sẽ tìm được phần nào câu trả lời cho sự không chắc chắn xung quanh cuộc bầu cử của Mỹ và đường hướng chính sách của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Người dân mua sắm tại siêu thị ở California, Mỹ, ngày 15/5/2024. Ảnh: THX/TTXVN Kết quả bầu cử tổng thống Theo các cuộc khảo sát...