Cuộc chiến đòi tiền hỗ trợ Covid-19 của phạm nhân Mỹ

Dù ngồi tù, phạm nhân Mỹ vẫn được nhận tiền hỗ trợ trong gói cứu trợ 2.200 tỷ USD dành cho người gặp khó khăn vì Covid-19.

Để đủ điều kiện nhận tiền hỗ trợ, phạm nhân phải có quốc tịch Mỹ, không phải là người phụ thuộc trong khai báo thuế của người khác, và có số an sinh xã hội. Hạn nộp đơn yêu cầu trực tuyến cho Sở Thuế vụ (IRS) là tới hết ngày 21/11. Nếu được gửi qua đường bưu cục, đơn phải được đóng dấu bưu điện trước ngày 4/11.

Việc phạm nhân được nhận tiền hỗ trợ Covid-19 là kết quả của vụ kiện tập thể đối với IRS sau khi cơ quan này ngưng phát tiền cho người đang phải chấp hành án tù.

Khi IRS bắt đầu phát trợ cấp vào tháng 3, người đang chấp hành án tù ban đầu vẫn được nhận tiền vì trong đạo luật ban hành gói cứu trợ không loại trừ nhóm người này khỏi diện được nhận. Nhưng hai tháng sau, khi gần 85.000 phạm nhân đã được nhận 100 triệu USD tiền trợ cấp, IRS đột nhiên ngưng phát tiền vì lý do “không đủ điều kiện” và yêu cầu hoàn trả.

Ngày 1/8, hai phạm nhân bang California khởi kiện tập thể đối với IRS vì cho rằng cơ quan này “vượt quá thẩm quyền, thậm chí có thể là làm trái luật” khi ngưng phát tiền. Theo nhiều chuyên gia pháp lý, trong chương trình cứu trợ năm 2009, các nhà làm luật từng đặt ra quy định cụ thể ngăn phạm nhân nhận trợ cấp nhưng không đặt ra quy định tương tự trong đạo luật lần này. Vì không bị cấm, phạm nhân hiện vẫn thuộc diện nhận trợ cấp do ảnh hưởng của Covid-19.

Phản bác, IRS đưa ra đạo luật khác có điều khoản cấm phạm nhân nhận tiền trợ cấp an sinh xã hội hàng tháng. Ngoài ra, cơ quan này cũng bày tỏ lo ngại về việc có trường hợp mạo danh phạm nhân để gửi đơn yêu cầu tiền trợ cấp.

Ngày 24/9, tòa án sơ thẩm liên bang ở quận Bắc California ra phán quyết có lợi cho tập thể các phạm nhân vì cho rằng chính sách ngưng phát tiền của IRS là “độc đoán, tùy tiện, và không phù hợp với quy định pháp luật”. Theo thẩm phán, IRS không có thẩm quyền từ chối phát tiền chỉ vì người dân đang chấp hành án tù. Cuối cùng, thẩm phán ra biện pháp khẩn cấp tạm thời để yêu cầu IRS tiếp tục phát tiền trợ cấp cho phạm nhân.

Đầu tháng 10, đơn kháng cáo của IRS bị tòa phúc thẩm liên bang số 9 bác bỏ. Tới ngày 8/10, trang web IRS đã phải sửa lại nội dung để nói rõ rằng cơ quan này không thể bác bỏ yêu cầu nhận tiền của người thỏa mãn tiêu chí, theo kết quả của vụ kiện. 6 ngày sau, biện pháp khẩn cấp tạm thời trở thành lệnh chính thức của tòa.

Việc vụ kiện có phán quyết trong 75 ngày phản ánh sức mạnh trong đơn kiện của tập thể phạm nhân và thiếu sót trong chính sách của IRS. Theo Keith Fogg, giáo sư luật thuộc Đại học Luật Harvard, hiếm có vụ kiện nào có diễn biến nhanh và thuận lợi như vậy.