Cuộc chiến đổ lỗi Trump – WHO
Trump ngày 7/4 nổ “phát súng đầu tiên” trong cuộc chiến căng thẳng với WHO khi tuyên bố Mỹ sẽ ngừng đóng góp tài chính cho tổ chức này.
Trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng hôm đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump lên tiếng chỉ trích Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khi cho rằng cơ quan này đã chậm trễ gióng lên hồi chuông cảnh báo về Covid-19. “Họ đã bỏ lỡ cảnh báo về Covid-19. Họ đáng lẽ phải đưa ra nó sớm hơn vài tháng”, Trump nói.
Tuy nhiên, khi một phóng viên hỏi liệu có đúng đắn khi quyết định “đóng băng” việc đóng góp ngân sách cho WHO giữa lúc đại dịch đang hoành hành, Trump phủ nhận, “tôi không nói sẽ làm như vậy”. Thay vào đó, ông tuyên bố chỉ “xem xét việc cắt ngân sách”.
Trước đó một ngày, trên mạng xã hội Twitter, ông cáo buộc WHO “đang lấy Trung Quốc làm trung tâm”, mặc dù không giải thích rõ ràng về nhận định này. “Họ dường như luôn đứng về phía Trung Quốc. Trong khi chúng tôi là bên tài trợ cho cơ quan này. Do đó, tôi muốn xem xét lại”, Trump viết.
Tổng thống Donald Trump trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng hôm 8/4. Ảnh: AP.
Ngân sách mà tất cả quốc gia thành viên trên thế giới đóng góp cho WHO là khoảng 6 tỷ USD. Theo số liệu công bố mới nhất năm 2019, Mỹ đã đóng góp cho tổ chức này 553 triệu USD.
Phát biểu trước các phóng viên hôm 7/4, Trump nhắc lại cáo buộc WHO “có vẻ nghiêng về phía Trung Quốc và như vậy là không đúng đắn”. Ông đặt câu hỏi vì sao WHO lại “đưa ra lời khuyên sai lầm như vậy”, dường như đề cập tới việc WHO ban đầu khuyến cáo không nên hạn chế đi lại quốc tế nhằm ngăn chặn sự lây lan của Covid-19, đại dịch bùng phát đầu tiên ở Trung Quốc.
Phản ứng trước chỉ trích này, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói tổ chức không thiên vị Trung Quốc và đã thông báo cho thế giới các dữ liệu, thông tin và bằng chứng mới nhất về Covid-19, đồng thời kêu gọi “không chính trị hóa virus”.
Khi những xôn xao về tuyên bố “xem xét ngừng tài trợ” và cáo buộc “thiên vị Trung Quốc” của Trump nhắm vào WHO chưa lắng xuống, Tổng thống Mỹ một ngày sau nổ tiếp phát súng thứ hai, khi đe dọa sẽ điều tra tổ chức quốc tế này.
“Chúng tôi sẽ xem xét một cuộc điều tra và chúng tôi sẽ ra quyết định”, Trump nói tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng hôm 8/4. “WHO đã sai theo nhiều cách. Họ cũng đã giảm nhẹ mối đe dọa từ Covid-19″.
Trump cũng cho rằng chính Tedros mới là “người chính trị hóa virus” và việc WHO “ưu ái” Trung Quốc, nước đóng góp chỉ 42 triệu USD cho tổ chức, là “điều không đúng, không công bằng với Mỹ và cả với thế giới”. Ông ám chỉ rằng số ca tử vong vì Covid-19 trên thế giới sẽ ít hơn nếu WHO “có phân tích chính xác”.
Theo biên tập viên Therese Raphael của Bloomberg, những công kích của Trump về phía WHO là một phần của “trò chơi đổ lỗi” khi ông chủ Nhà Trắng muốn đánh lạc hướng chỉ trích của dư luận về những sai lầm của chính ông trong cuộc chiến Covid-19 ở Mỹ.
Video đang HOT
Dù cáo buộc WHO không cảnh báo sớm về nguy cơ lây nhiễm từ người sang người của nCoV, Trump trên thực tế từng xem nhẹ mức độ nguy hiểm của dịch bệnh này, thậm chí cho rằng Covid-19 chỉ là “trò lừa bịp” của phe Dân chủ.
Theo Guardian, WHO từ ngày 10/1 đã cảnh báo Mỹ và các nước về nguy cơ lây nhiễm từ người sang người của nCoV và hối thúc các quốc gia có biện pháp đề phòng. Thời điểm đó, Trump vẫn coi Covid-19 “không phải kẻ thù xứng tầm của nước Mỹ”, thậm chí không bằng cúm mùa. Tổng thống Mỹ sau đó còn liên tục khen ngợi một loại thuốc “điều trị Covid-19″ chưa được kiểm chứng, tuyên bố xét nghiệm trên diện rộng dù thực tế không như vậy.
Những hoài nghi và lo ngại về cách Trump đối phó với Covid-19 ngày càng tăng, khi NYTimes ngày 7/4 tiết lộ rằng Peter Navarro, cố vấn kinh tế hàng đầu của Nhà Trắng, hồi tháng 1 từng viết trong một bản ghi nhớ rằng Covid-19 có thể trở thành “đại dịch toàn diện”, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD cho kinh tế và đe dọa tới sức khỏe của hàng triệu người Mỹ. Navarro đã kêu gọi chính quyền liên bang có những biện pháp mạnh tay với dịch bệnh khởi phát từ Vũ Hán. Tuy nhiên, Trump tuyên bố ông chưa từng thấy bản ghi nhớ này cho tới vài ngày gần đây.
Bản ghi nhớ của Navarro không phải là lời cảnh báo duy nhất dành cho Trump. ABC News ngày 8/4 cho biết các quan chức tình báo Mỹ đã đưa ra những cảnh báo về một loại virus nằm ngoài tầm kiểm soát xuất hiện ở Vũ Hán vào đầu tháng 11, khi xem xét các hình ảnh từ vệ tinh, nhưng dường như Tổng thống Mỹ cũng không để tâm tới thông tin này.
Raphael cũng nhận định WHO không phải là không có thiếu sót trong cuộc chiến chống Covid-19. Một trong những nhiệm vụ cốt lõi của tổ chức này là chuẩn bị sẵn sàng cho những tình huống khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu. Mặc dù từng có nhiều kế hoạch ứng phó đại dịch trong những năm qua, WHO đã quá chậm khi cảnh báo về sự nghiêm trọng của nCoV.
Những chỉ trích hướng về tổ chức này ngày càng tăng, đặc biệt sau khi chính quyền Đài Loan cáo buộc WHO phớt lờ cảnh báo sớm về Covid-19. Các quan chức Đài Loan, nơi thành công trong việc ngăn chặn dịch bệnh với chỉ gần 380 ca nhiễm và 5 ca tử vong dù gần gũi Trung Quốc về mặt địa lý và thương mại, đã cảnh báo WHO vào ngày 31/12/2019 về khả năng Covid-19 lây nhiễm từ người sang người. Tuy nhiên, cảnh báo này dường như đã không được WHO lưu tâm.
Theo Raphael, WHO đã để lỡ “thời cơ vàng” để ngăn Covid-19, khi đợi tới 30/1, cơ quan này mới ban bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Mặc dù nhiều nhà khoa học hàng đầu xem Covid-19 là đại dịch từ trước đó rất lâu, khi nó lây lan chóng mặt từ quốc gia này sang quốc gia khác, WHO chỉ công nhận điều này vào ngày 11/3.
Đáp trả những lời chỉ trích liên tục, Tổng giám đốc WHO Tedros, trong cuộc họp báo ngày 8/4 tại Thụy Sĩ, khẳng định không thiên vị Trung Quốc và kêu gọi không chính trị hóa khủng hoảng y tế.
“Tôi không quan tâm đến những lời chỉ trích này bởi nó là những công kích cá nhân nhắm vào tôi. Nhưng điều làm tôi buồn là nó đã xúc phạm cộng đồng người da màu và châu Phi. Tôi không thể tha thứ cho điều đó”, ông Tedros, người gốc Ethiopia, nói khi cho rằng những lời chỉ trích đã đi quá giới hạn. Ông cũng cáo buộc Đài Loan dẫn đầu những cuộc công kích cá nhân nhằm vào ông, bao gồm những lời lẽ lăng mạ, gièm pha chủng tộc.
Lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn ngày 9/4 lên tiếng phủ nhận cáo buộc trên và yêu cầu Tedros phải giải thích và xin lỗi. Bà Thái Văn Anh cũng mời Tedros đến thăm Đài Loan và học hỏi cách đối phó dịch bệnh. Đài Loan từng giữ vai trò quan sát viên tại các hội nghị thường niên của WHO, tuy nhiên áp lực ngoại giao từ Bắc Kinh trong những năm gần đây đã đẩy Đài Loan khỏi những cơ quan quốc tế lớn.
Tedros Adhanom Ghebreyesus họp báo về Covid-19 ở trụ sở WHO tại Thụy Sĩ, hôm 6/4. Ảnh: AFP.
Cho tới tháng 2, Tổng giám đốc WHO vẫn từ chối khuyến nghị cấm toàn bộ chuyến bay hoặc đình chỉ đi lại với Trung Quốc, khi cho rằng nó sẽ gây ảnh hưởng tới nguồn lực trong cuộc chiến chống Covid-19.
Trump thông báo kế hoạch tạm ngừng các chuyến bay từ Trung Quốc chưa đầy hai tuần sau đó, dù nCoV lúc này đã có đủ thời gian lây lan ra nhiều bang của Mỹ. Giữa tháng 3, khi dịch ở Trung Quốc có dấu hiệu được kiểm soát, Mỹ tiếp tục phớt lờ hướng dẫn trước đó của WHO và bắt đầu ngừng mọi chuyến bay từ Italy, Iran và các quốc gia có dịch khác.
Việc WHO liên tục dành cho Trung Quốc những lời ca ngợi, như giúp thế giới “câu giờ” trong cuộc chiến với Covid-19, cũng khiến nhiều người không đồng tình. Bruce Aylward, cố vấn cao cấp của WHO, cũng từng gây bức xúc khi phớt lờ câu hỏi của phóng viên về sự thành công của Đài Loan khi đối phó với nCoV. Sự thất vọng về phản ứng mang tính chính trị hóa như vậy đã khiến Phó thủ tướng Nhật Bản Taro Aso châm biếm rằng WHO nên đổi tên từ “Tổ chức Y tế Thế giới” thành “Tổ chức Y tế Trung Quốc”.
Raphael cho rằng là một tổ chức đa phương, WHO cũng gặp nhiều khó khăn khi nguồn ngân sách liên tục bị cắt giảm trong nhiều năm qua và phải đứng giữa nhiều quốc gia có mối quan hệ “nhạy cảm”. Đối với cơ quan này, Trung Quốc cũng là bên có đóng góp tài chính lớn.
Ngoài ra, nhiều người ủng hộ Tổng giám đốc WHO cho rằng với tư cách cựu ngoại trưởng Ethiopia, ông Tedros là người có thiên hướng ngoại giao, nên những lời ca ngợi Trung Quốc của ông là nhằm đảm bảo quốc gia này tiếp tục chia sẻ những thông tin quan trọng.
Tuy nhiên, một số người lại cho rằng chính Trung Quốc là nước đã có nhiều tác động để Tedros có được vị trí như hiện nay. Các nhà ngoại giao Trung Quốc đã tích cực vận động cho ông Tedros trong cuộc bầu cử ghế tổng giám đốc WHO năm 2017. Trung Quốc được cho là đã sử dụng những cam kết về tài chính làm đòn bẩy để lôi kéo các quốc gia đang phát triển bầu cho Tedros, từ đó giúp ông vượt qua ứng cử viên David Nabarro của Anh để trở thành người đứng đầu WHO.
Điều phối viên đội phản ứng Covid-19 của Nhà Trắng Deborah Birx tuần trước nói rằng những thông tin mà Trung Quốc cung cấp khiến thế giới nhận định nhầm rằng nCoV có thể dễ dàng kiểm soát hơn thực tế. Điều đó cũng cho thấy sai lầm của WHO khi quá “cả tin” nhưng dữ liệu từ Trung Quốc, cũng như không đưa ra những biện pháp mạnh tay như cấm các chuyến bay hoặc khuyến nghị dùng khẩu trang.
Trump cùng các cố vấn cấp cao của mình, trong đó có Ngoại trưởng Mike Pompeo, đều cho rằng WHO đã vẽ ra “bức tranh nhầm lẫn” về mối đe dọa của nCoV và khiến các nước bỏ lỡ thời cơ chống dịch.
Biên tập viên Raphael nhận định Trump đã nêu ra một vấn đề đúng, nhưng lại làm sai cách với những lập luận không chính xác và không đúng thời điểm, đồng thời cổ vũ cho những phản ứng lệch lạc.
Điều nguy hiểm trong “cuộc chiến” này của Trump là cả những người phản đối và ủng hộ ông đều nhận được thông điệp sai. Người không ủng hộ Trump có thể không nhận ra tầm quan trọng của việc cải thiện uy tín và năng lực của WHO để ứng phó với các khủng hoảng trong tương lai. Trong khi đó, những người ủng hộ ông có thể không rút ra được bài học từ sai lầm của chính nước Mỹ và tin vào việc đổ lỗi cho những quốc gia, tổ chức khác cho sai sót của chính mình.
“Trong cuộc đấu khẩu giữa Trump và WHO hiện nay, khó có thể đánh giá bên nào tệ hơn, nhưng rõ ràng đó là một lời nhắc nhở không thể tốt hơn rằng chính trị và đại dịch không thể chung một gầm trời”, Raphael nhận định.
Thanh Tâm
Các nhà khoa học Nga cảnh báo về khả năng bùng phát dịch bệnh mới
Con người có nguy cơ phải đối mặt với thảm họa mới ngay cả khi và nền kinh tế chưa thực sự phục hồi sau một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng.
Theo một chuyên gia Nga trong bài "Các nhà khoa học cảnh báo: Sau COVID-19, trên thế giới sẽ xuất hiện các coronavirus chủng mới", đăng trên trang svpressa.ru ngày 7/4/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, sau COVID-19, nhân loại chuẩn bị sẵn sàng vì thế kỷ 21 trở thành "lịch sử của thảm họa". Đại dịch COVID-19 tấn công toàn bộ hành tinh sẽ không phải là nạn dịch cuối cùng và nhân loại cần chuẩn bị đối phó với dịch bệnh mới, có nghĩa là sự sụp đổ hiện tại của hệ thống kinh tế thế giới và hàng chục ngàn người chết chỉ là chỉ dấu đầu tiên của một loạt các thảm họa.
Virus được khoa học phát hiện vào cuối thế kỷ 19 chính là các thủ phạm gây ra các bệnh như cúm và bệnh dại. Về sau, các nhà khoa học đã học cách nhận biết các loại virus khác nhau, phân loại chúng và thậm chí tạo ra các chủng mới trong phòng thí nghiệm, nghiên cứu sâu mức độ phức tạp cấu trúc của các ký sinh trùng này. Qua hàng thập kỷ làm việc nghiêm túc, các chuyên gia đã có thể phân lập và mô tả hơn 6 nghìn loại virus khác nhau.
Các nhà khoa học đã nghiên cứu phân lập và mô tả hơn 6 nghìn loại virus khác nhau; Nguồn: Tass
Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, trên thế giới có thể tồn tại vài triệu loài virus khác nhau. Không có cách nào để mô tả tất cả, nhưng các chuyên gia đã học cách sử dụng các thuật toán và chương trình máy tính để nhận ra các gien virus cụ thể và từ đó, dự đoán sự xuất hiện của một số bệnh này hoặc bệnh khác. Một trong những loại virus được coi nguy hiểm nhất truyền từ động vật sang người là virus corona - được đặt tên do các các gai của nó tua tủa, gợi nhớ chiếc vương miện.
Đại dịch COVID-19 là đại dịch thứ ba của virus corona trong thế kỷ qua. Vào năm 2002-2003, nhân loại đã trải qua hội chứng hô hấp cấp tính hoặc SARS do virus corona (SARS-CoV) gây ra, ảnh hưởng đến 29 quốc gia, tổng cộng 8.098 trường hợp được ghi nhận, trong đó 774 trường hợp tử vong. Bất hạnh tiếp theo là sự bùng phát của hội chứng hô hấp Trung Đông vào những năm 2013-2015, nguyên nhân là do virus corona MERS-CoV truyền qua dơi. Trên thế giới có hơn 2.500 người bị bệnh, trong đó ít nhất 900 người chết.
Các nhà khoa học từ Trung tâm phòng chống và kiểm soát dịch bệnh Trung Quốc và Trung tâm Phòng dịch cúm và các mối đe dọa mới của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ đã áp dụng mô hình toán học để đánh giá các mối đe dọa tiềm tàng và phát hiện ra rằng động vật có thể truyền khoảng 1,7 triệu virus corona, trong đó khoảng nửa triệu có thể nguy hiểm đối với con người.
Ở Mỹ, các nhà nghiên cứu đã đề nghị nguồn kinh phí 1 tỷ USD để nghiên cứu phân loại các mầm bệnh này nhằm tạo ra một cơ sở dữ liệu tổng hợp về các đột biến gien và phát triển các cơ chế chung để chống lại các loại virus khác nhau. Đồng thời, nó được lên kế hoạch để phân lập các loại virus sống ở các loài động vật khác nhau để xác định các mối nguy tiềm ẩn của sự xuất hiện bệnh. Điều này áp dụng trước hết cho các nơi có săn bắn động vật hoang dã và khu chăn nuôi.
Dơi, ve, rắn ... là những động vật mang nhiều mầm bệnh nguy hiểm; Nguồn: sciencemag.org
Đồng thời, các nhà khoa học nhận ra rằng công việc phía trước là vô cùng khó khăn, đặc biệt là khó có thể thu thập thông tin đầy đủ và cần thiết từ tất cả các nơi xa xôi trên hành tinh. Nhưng rắc rối chính ở đây là sự lây lan của coronavirus gắn với hoạt động kinh tế của con người và lối sống hiện đại. Gia tăng dân số đang nhanh chóng đẩy lùi rừng và mở rộng diện tích đất nông nghiệp, làm tăng đáng kể cơ hội tiếp xúc của con người với động vật.
Đồng thời, người yêu thích du lịch hiện đại và dĩ nhiên, thương mại quốc tế cũng góp phần chuyển mầm bệnh qua khoảng cách xa. Trước đây, mọi người chủ yếu ăn thức ăn được canh tác ngay bên cạnh; bây giờ, trong các siêu thị Nga, có cả thịt được chuyển đến từ Nam Mỹ. Một mặt, con người đã tạo cho mình một môi trường để kiếm tiền dễ dàng hơn và tăng tiêu dùng thông qua trao đổi hàng hóa trên toàn thế giới. Mặt khác, đó là một kênh truyền nhanh coronavirus từ động vật sang người và lây lan nhanh chóng bệnh dịch từ lục địa này sang lục địa khác.
Các tài liệu chính thức của WHO chỉ ra rằng, hệ thống giao thông và phong cách quản lý hiện tại góp phần lan truyền dịch bệnh. Con người cần phải nghĩ về đại dịch giống như nghĩ về biến đổi khí hậu, vì đây là một mối đe dọa mang tính sống còn đối với loài người, theo chuyên gia virus học Peter Daszak - cố vấn của WHO. Sau khi dịch hạch bất ngờ bùng phát ở Madagascar năm 2017 đã cướp đi sinh mạng của hơn 200 người, WHO đã gọi thế kỷ 21 hiện tại là một "lịch sử thảm họa lâu dài".
Ở Nga, mùa đông ấm hơn nên ve phát triển sớm và mạnh; Nguồn: elets-adm.ru
Hiện tại, các chuyên gia không có ý kiến thống nhất về vấn đề khi nào nhân loại sẽ phải đối mặt với một đại dịch mới. Một số người nói rằng sau đại dịch COVID-19, nhân loại có thể hy vọng hai thập kỷ nghỉ ngơi. Nhưng có những nhà khoa học cảnh báo về một đợt bùng phát mới của virus corona truyền từ động vật vào đầu năm tới. Cùng ngày 7/4/2020, theo bài "Người Nga cảnh báo về khả năng bùng phát dịch bệnh do ve" trên trang tvzvezda.ru, Giáo sư Alexander Gorelov - Phó giám đốc phụ trách nghiên cứu khoa học của Viện nghiên cứu dịch tễ học trung ương của Rospotrebnadzor (Nga) - cho rằng, sự xuất hiện của các bệnh nhiễm virus nguy hiểm mới rất khó dự đoán, vì nó phụ thuộc vào một số yếu tố và trong hầu hết trường hợp, thường có sự tham gia các động vật.
Do mùa đông quá ấm, bọ ve đã trở nên hoạt động mạnh ở Nga, có thể gây ra sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm. Vị Giáo sư nói thêm rằng, phần lớn các bệnh truyền nhiễm bùng phát ở miền Nam do ở đó hiện diện các điều kiện thuận lợi, nhưng khi chúng bắt đầu truyền từ người sang người, sẽ không còn biên giới về mặt địa lý. Trước đó đã có báo cáo rằng, do thời tiết ấm áp bất thường được quan sát thấy ở khu vực miền Trung của Nga, bọ ve bắt đầu phát triển sớm; người mang một số mầm bệnh nguy hiểm đã được ghi nhận, bao gồm cả ở Moscow.
Dịch bệnh Covid-19 hiện tại rõ ràng đã gây những hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Nhưng nguy cơ phải đối mặt với một thảm họa mới là hoàn toàn có thể ngay cả khi con người và nền kinh tế chưa thực sự phục hồi sau một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Điều này có nghĩa là trong mọi trường hợp, nhân loại sẽ phải lắng nghe tư vấn của các nhà khoa học và suy nghĩ về việc thay đổi chính các nguyên tắc quản lý nền kinh tế và tiêu dùng của mình./.
CTV Lê Ngọc
Mỹ tố WHO phớt lờ cảnh báo sớm Covid-19 từ Đài Loan Mỹ cáo buộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt chính trị lên trên y tế cộng đồng khi phớt lờ cảnh báo sớm về Covid-19 của Đài Loan. Mỹ "cực kỳ lo ngại rằng thông tin của Đài Loan đã bị giấu khỏi cộng đồng y tế toàn cầu. Điều này được phản ánh bằng việc thông báo ngày 14/1 của...