Cuộc chiến của cố vấn Fauci ở Nhà Trắng

Cố vấn y tế Anthony Fauci quyết định trở lại Nhà Trắng, một ngày sau khi văn phòng báo chí của Trump chỉ trích ông “phạm sai lầm” chống Covid-19.

Tiến sĩ Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, đồng thời là cố vấn y tế hàng đầu của Nhà Trắng, đã không gặp trực tiếp Tổng thống Donald Trump trong hơn 5 tuần qua, ngay cả khi số ca nhiễm nCoV mới của Mỹ tăng kỷ lục ở một số bang vùng tây nam.

Tuy nhiên, ngày 13/7, ông quyết định trở lại Cánh Tây để gặp Mark Meadows, chánh văn phòng Nhà Trắng, trong khi các đồng minh của ông chỉ trích nỗ lực bôi nhọ danh tiếng Fauci của chính quyền Trump là sai lầm.

Giới chức Nhà Trắng từ chối yêu cầu bình luận về cuộc trao đổi giữa Fauci và Meadows, người từ lâu tỏ ra hoài nghi mọi kết luận của các chuyến gia y tế cộng đồng, dù một quan chức khẳng định mọi thứ diễn ra tốt đẹp và họ tiếp tục có mối quan hệ tích cực.

Về phần mình, Trump lại không tìm cách che giấu mối quan hệ rạn nứt với tiến sĩ Fauci, khi không phủ nhận các chỉ trích của ông dành cho cố vấn y tế và nói rằng “Tôi luôn bất đồng với ông ấy”.

Tổng thống Donald Trump (trái) và cố vấn y tế Anthony Fauci tại họp báo Covid-19 ở Nhà Trắng, hồi tháng 4. Ảnh: NYTimes.

Trump có thể chính thức loại Fauci khỏi nhóm chuyên trách ứng phó với Covid-19, nhưng đây là bước đi tương đối vô nghĩa khi Washington đã trao trách nhiệm đối phó đại dịch cho thống đốc các bang, theo Michael D. Shear và Noah Weiland, biên tập viên của NYTimes.

Để sa thải Fauci khỏi vị trí giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, chính quyền Trump phải chứng minh được rằng ông này đã có các hành động vi phạm, cùng với đó là những khiếu nại kéo dài, dù Trump vẫn có thể thuyên chuyển vị trí công tác hoặc cắt giảm ngân sách cho đơn vị của Fauci để ép cố vấn y tế này từ chức.

Những cáo buộc nặc danh chống lại tiến sĩ Fauci “thật đáng buồn và hoàn toàn không thích đáng”, theo tiến sĩ Margaret Hamburg, cựu trợ lý đặc biệt của Fauci, người từng là ủy viên Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) dưới thời tổng thống Barack Obama. “Chưa khi nào chúng ta cần tới chuyên môn của ông ấy như lúc này. Tại sao tất cả chúng ta lại hủy hoại danh tiếng và khả năng của ông ấy trong công việc quan trọng này?”.

Không giống các quan chức y tế khác trong chính phủ liên bang, Fauci là người rất nổi tiếng với hàng chục năm kinh nghiệm ứng phó với dịch bệnh, như AIDS và Ebola. Tại văn phòng ở Tòa nhà 31, thuộc khuôn viên Viện Y tế Quốc gia (NIH), Fauci có một bức tường treo đầy ảnh ông từng chụp với nhiều tổng thống và người nổi tiếng.

Qua thời gian, Fauci đã học được cách điều chỉnh những xung đột giữa chính trị và chuyên môn y tế. Công việc này đặc biệt khó khăn dưới chính quyền Trump, nhưng Fauci hiểu để duy trì hiệu quả công việc, ông phải tìm cách “nương theo” tâm trạng thất thường và thái độ coi thường khoa học của Tổng thống.

Tuy nhiên, danh tiếng tầm cỡ quốc tế của Fauci cũng không giúp ông thoát khỏi các cuộc công kích của Nhà Trắng. Những lời chỉ trích, phần lớn được nêu ra bởi quan chức Nhà Trắng giấu tên, liệt kê những điều Nhà Trắng gọi là khuyến nghị mâu thuẫn và hấp tấp được Fauci đã đưa ra trong nhiều tháng qua, khi Covid-19 tấn công nước Mỹ.

Các quan chức Nhà Trắng nhắc lại tuyên bố của Fauci trong cuộc phỏng vấn với NBC News hôm 29/2 rằng “thời điểm này, bạn không cần thiết phải thay đổi bất kỳ hoạt động hàng ngày nào”. Nhưng họ đã cố tình không nhắc đến một cảnh báo mà ông đưa ra ngay sau đó.

“Ngay bây giờ, mối nguy hiểm còn thấp nhưng nó có thể thay đổi. Khi bạn bắt đầu chứng kiến tình trạng lây nhiễm trong cộng đồng, mối nguy hiểm đã thay đổi và bạn phải cẩn thận hơn để bảo vệ mình khỏi nguy cơ nhiễm virus”, ông nói.

Cũng trong cuộc phỏng vấn này, tiến sĩ Fauci cảnh báo Mỹ có thể chứng kiến “đợt bùng phát lớn”.

Kayleigh McEnany, thư ký báo chí Nhà Trắng, hôm 13/7 nói rằng văn phòng của bà chỉ đơn thuần “trả lời trực tiếp câu hỏi” liệu tiến sĩ Fauci có phạm sai lầm trong cuộc chiến chống Covid-19 hay không.

Trước đó, một quan chức Nhà Trắng giấu tên hôm 11/7 viết trong tuyên bố gửi CNN rằng tiến sĩ Fauci “phạm sai lầm về nhiều thứ”. Quan chức này đưa ra một loạt ví dụ, gồm các phát biểu của Fauci từ đầu đại dịch và các cuộc phỏng vấn trong quá khứ của ông. Những tuyên bố Fauci đánh giá thấp về Covid-19 và lời khuyên không nên đeo khẩu trang trước đó của ông cũng được đưa ra.

Lời chỉ trích lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ nhiều đồng nghiệp của Fauci ở Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ.

“Fauci không đúng 100% và ông ấy cũng không nhất thiết phải thế, nhưng luôn đặt toàn bộ tâm trí vào lợi ích quốc gia”, Brett P. Giroir, trợ lý bộ trưởng và từng là thành viên đội chuyên trách ứng phó Covid-19, hôm 12/7 nói và thêm rằng Fauci chỉ nhìn nhận vấn đề “từ quan điểm của y tế cộng đồng”.

Trong giai đoạn đầu của dịch, Fauci được xem là tiếng nói khoa học hàng đầu trong đội phản ứng của chính phủ liên bang, trước khi xảy ra bất đồng với Trump và các trợ lý về kế hoạch phục hồi nền kinh tế. Fauci thường thấy mình “đơn độc” trong các buổi họp báo Covid-19, khi nhiều quan chức chính phủ muốn sớm mở cửa đất nước giữa đại dịch.

Đứng cạnh Trump trong các cuộc họp báo của nhóm phản ứng Covid-19 hồi tháng 3 và 4, Fauci đã đưa ra nhiều cảnh báo về mức độ nguy hiểm của nCoV và kêu gọi nên nhìn nhận nó một cách nghiêm túc. Tuy nhiên, nhiều người Mỹ lại xem thông điệp của ông là thổi phồng và gieo rắc sợ hãi cho cộng đồng.

Trump tối 12/4 đã đăng lời chỉ trích bình luận của Fauci về cách chính quyền xử lý đại dịch và gắn thẻ #FireFauci (sa thải Fauci). Tuy nhiên, trong cuộc họp báo hôm sau, Trump phủ nhận việc này, bác tin đồn sa thải Fauci và nói “tôi đã đăng lại bài viết của ai đó, điều này không thành vấn đề”.

Fauci hồi đầu tháng 4 cũng nhận được nhiều lời đe dọa cá nhân tới mức ông được chỉ định tăng thêm lực lượng vệ sĩ. NIH đã chuyển thông tin về những lời đe dọa này cho lực lượng an ninh xử lý.

Cố vấn y tế Anthony Fauci tại Nhà Trắng hồi tháng 4. Ảnh: NYTimes.

Nỗ lực “hạ bệ” uy tín tiến sĩ Fauci của Nhà Trắng đã dấy lên nhiều lo ngại trong giới chuyên gia y tế, những người từ lâu xem ông như đại sứ y tế cộng đồng quan trọng nhất. David Relman, nhà vi trùng học tại Đại học Stanford, xem chiến dịch của Nhà Trắng chống lại chuyên gia y tế hàng đầu của chính mình là “vết nhơ”.

“Khi bạn không tôn trọng Fauci trong các vấn đề y tế cộng đồng, bạn không khác gì đang tát vào mặt toàn bộ nền khoa học Mỹ. Theo cách nào đó, Fauci được xem là đại diện của khoa học về sức khỏe cộng đồng”, Relman nói.

Barry Bloom, giáo sư về y tế cộng đồng tại Đại học Harvard, nói Fauci đã trở thành người phát ngôn mặc định cho sự đồng thuận khoa học khi vắng bóng vai trò của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC).

“Fauci luôn trình bày điều tốt nhất mà ông ấy có thể tìm thấy về một sự kiện hay sự đồng thuận khoa học”, Bloom, người đã biết Fauci hơn 40 năm, nói. “Ông ấy không bao giờ nói về điều bất ngờ nảy ra trong đầu vào thời điểm đó”.

Relman cho rằng vai trò của Fauci trong phản ứng liên bang với đại dịch AIDS đã giúp ông chuẩn bị sẵn tinh thần cho những khó khăn trong cuộc chiến với dịch bệnh phức tạp. “Ông ấy hiểu rằng khoa học có thể bị chính trị hóa, ngay cả khi người đối thoại không phải người tôn sùng và tôn trọng khoa học”, Relman nói.