Cuộc chiến của các lập trình viên Ukraine với vũ khí là máy tính

Trong một tòa nhà văn phòng không có gì đặc sắc ở ngoại ô Zaporizhzhia, các binh sĩ Ukraine đang mài dũa thứ mà họ tin rằng sẽ là vũ khí quyết định trong nỗ lực đẩy lùi các lực lượng Nga.

Phần mềm Delta được phát triển để giúp thu thập và phổ biến thông tin về các chuyển động của đối phương.

Những món “vũ khí” của họ phát sáng từ hàng chục màn hình, liên tục cập nhật về tình hình chiến trường. Chỉ cần một cú nhấp chuột vào menu, bản đồ sẽ được điền bằng vô số viên kim cương màu cam, hiển thị các hoạt động triển khai của Nga. Chúng tiết lộ nơi cất giấu xe tăng và pháo, cũng như thông tin chi tiết về các đơn vị và những người lính trong đó, dựa trên thu thập từ mạng xã hội. Click vào một tùy chọn khác từ menu sẽ sáng lên các mũi tên màu đỏ trên khắp khu vực Zaporizhzhia, cho thấy sự tiến triển của phía Nga. Khi phóng to có thể hiển thị hình ảnh vệ tinh với chi tiết sắc nét.

Đó là nhờ Delta, một gói phần mềm được phát triển bởi các lập trình viên người Ukraine nhằm mang lại lợi thế cho lực lượng vũ trang nước này trong một cuộc đấu xem bên nào có thể quan sát chiến trường rõ ràng hơn, và từ đó dự đoán các động thái của quân địch để ra đòn tấn công nhanh hơn, chính xác hơn.

Mặc dù nhiều cảnh tượng trong cuộc xung đột ở Ukraine đang gợi nhớ tới Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất, với chiến hào lầy lội và những trận địa pháo binh, nhưng đây cũng là nơi thử nghiệm cho tương lai của chiến tranh, nơi thông tin và công nghệ được ứng dụng lập tức cho từng người lính và đóng vai trò quan trọng quyết định chiến thắng hay thất bại.

Một màn hình hiển thị các vị trí chiến trường, trước đây và hiện tại. Ảnh: The Guardian

Tòa nhà văn phòng ở Zaporizhzhia có một trong sáu “trung tâm nhận thức tình hình” mà các lực lượng vũ trang Ukraine đã thành lập trên các mặt trận khác nhau. Trung tâm thứ bảy đang được thiết lập ở Donbas.

Trung tâm tại Zaporizhzhia đã phải di chuyển nhiều lần vì lý do an ninh và hậu cần. Nó sẽ được chuyển đến một ngôi nhà cố định hơn, nằm dưới lòng đất trong tháng này.

Delta được điều hành bởi Trung tâm Đổi mới, nơi có đội ngũ nhân viên chủ yếu đến từ một tổ chức tình nguyện có tên Aerorozvidka, gồm những người điều khiển và lập trình viên máy bay không người lái.

Vị trí của xe tăng Nga được phát hiện bởi máy bay không người lái. Ảnh: The Guardian

Delta lần đầu tiên được giới thiệu tới các quốc gia thành viên NATO vào cuối tháng 10 vừa qua. Phần mềm này do các lập trình viên của Aerorozvidka phát triển từ năm 2015 và được triển khai trên quy mô ngày càng tăng trong bốn năm qua.

Nguồn gốc không chính thức của Delta thể hiện rõ bên trong trung tâm Zaporizhzhia, nơi giống như một khoa máy tính trong trường học hơn là một đơn vị quân đội. Người duy nhất mặc đồng phục là một sĩ quan tình báo quân đội, có biệt danh là Shlomo.

Một phần trong tòa nhà đã được biến thành xưởng sản xuất máy bay không người lái, nơi hai kỹ sư đang làm việc để hoàn thiện cơ chế thả bom được kích hoạt bằng ánh sáng trên những chiếc quadcopters (drone 4 động cơ) mua thương mại. Cơ chế giải phóng và phần đuôi của bom được chế tạo bằng máy in 3D. Những hộp bom nhỏ xuyên giáp chất thành đống cạnh cửa.

Một máy bay không người lái gắn bom được lực lượng Ukraine sử dụng. Ảnh: The Guardian

Ở đầu kia của hành lang là bộ phận tình báo nguồn mở (Osint), nơi nhiều thanh niên đang rà quét các trang mạng xã hội của các tân binh Nga, trích xuất thông tin ngày tháng và vị trí của họ, rồi cung cấp kết quả cho Delta.

Một màn hình cho thấy một vài binh sĩ từ Dagestan đang thực hiện các tư thế võ thuật trước ống kính. Hình ảnh và thông tin tình báo lượm lặt được về đơn vị của họ, năng lực và mệnh lệnh với họ sẽ có thể truy cập được trong vòng vài phút thông qua một cú nhấp chuột trên bản đồ Delta gần Melitopol, một thành phố Ukraine do Nga nắm giữ, cũng đang trở thành một trong những trọng điểm mới trên mặt trận phía Nam.

Các kênh thông tin chính khác chảy vào Delta đến từ hình ảnh vệ tinh do các đối tác của NATO cung cấp, cung cấp nền tảng cho bản đồ chiến trường; cảnh quay bằng máy bay không người lái, được tải lên hàng ngày; và các bức ảnh và thông tin được cung cấp bởi một mạng lưới những người cung cấp thông tin hoạt động đằng sau chiến tuyến của Nga, một phần do sĩ quan Shlomo điều hành.

Tất cả thông tin đó được đưa vào các lớp trên bản đồ chiến trường Delta, được lưu giữ trực tiếp và người dùng quân sự có thể truy cập thông qua liên lạc vệ tinh Starlink. Trên màn hình, Melitopol tập trung nhiều nhất các viên kim cương màu cam và mũi tên đỏ, hiển thị các đơn vị quân Nga đang di chuyển.

Hình ảnh chụp ban đêm do máy bay không người lái thu được về một xe tăng Nga. Ảnh: The Guardian

Shlomo nói: “Bây giờ chúng tôi đã hiểu lộ trình của họ và họ đã thay đổi như thế nào. Họ đang sử dụng Melitopol như một trung tâm hậu cần lớn, và chúng tôi đang cố gắng hiểu mục đích thực sự của các dịch chuyển.”

Nhóm của Shlomo tập trung tìm kiếm các xe tăng và cầu di động, những thứ có thể báo trước ý định tiến hành một cuộc tấn công sắp xảy ra, và được đánh dấu bằng một lá cờ đỏ đặc biệt trong các phòng chat của Delta. Trong những ngày gần đây, các lực lượng Ukraine đã nhắm mục tiêu vào một doanh trại quân đội và một cây cầu như vậy.

Mỗi ngày, mỗi trung tâm nhận thức tình huống tổng hợp những phát triển mới nhất trong lĩnh vực của mình và có một cuộc họp giao ban trực tiếp lúc 6 giờ chiều để tóm tắt và thảo luận về các kết luận.

Sự thay đổi đó là một bước tiến lớn. Quân đội Ukraine được phát triển từ lực lượng tiền nhiệm thời Liên Xô, và nhiều sĩ quan lớn tuổi của họ đã được định hình bởi những kinh nghiệm đó. Vào năm 2020, các chỉ huy quân đội thậm chí còn đóng cửa đơn vị Aerorozvidka. Và nó chỉ được khôi phục với tư cách là một trung tâm đổi mới công nghệ chỉ vài tháng trước khi xung đột nổ ra.

Các quan chức từ Trung tâm Đổi mới lập luận rằng Donbas là mặt trận cuối cùng thành lập trung tâm đọc tình huống và kết quả là mặt trận này đã phải chịu hứng chịu nhiều nhất sự thiếu phối hợp và hoả lực từ chính quân mình.

Một báo cáo của NATO vào ngày 30/11 về chương trình Delta của Ukraine lưu ý rằng phần mềm này vẫn chưa được các lực lượng vũ trang của Ukraine chính thức áp dụng, do đó, không được sử dụng phổ biến, có nghĩa là thông tin tình báo được chia sẻ bởi các đồng minh của NATO không được đưa tới tất cả các chỉ huy khu vực.

Hình ảnh xe tăng Nga do máy bay không người lái Ukraine chụp. Ảnh: The Guardian

Các chiến binh thông tin tại Trung tâm Đổi mới nói rằng họ đang thay đổi học thuyết chính thức của quân đội Ukraine bằng cách thiết lập các liên kết ngang giữa các đơn vị quân đội với việc sử dụng Delta. “Chúng ta không thể viết lại học thuyết và chiến đấu cùng lúc. Chúng tôi sẽ viết học thuyết sau chiến thắng”, Tatiana, một quan chức tại Trung tâm, nói.

Trung tâm Đổi mới cũng đang yêu cầu các nhà tài trợ vũ khí phương Tây cung cấp các giao thức phần mềm cho phép những hệ thống vũ khí mới được kết nối liền mạch với Delta.

Shlomo cho rằng việc tích hợp thông tin chiến trường thông qua Delta là một cuộc đua mà Ukraine phải giành chiến thắng. “Đây là câu chuyện lớn mà chúng tôi đang viết sẽ thay đổi cuộc chiến. Vũ khí của chúng tôi là máy tính. Viên đạn của chúng tôi là thông tin”, Shlomo nói.