Cuộc cạnh tranh giữa Ấn Độ và Pakistan trên thị trường xuất khẩu gạo
Đầu tuần này, giá các loại gạo trên thị trường toàn cầu đã giảm, sau khi Ấn Độ và Pakistan dỡ bỏ giới hạn giá và khôi phục xuất khẩu gạo.
Lúa được bán tại một chợ ngũ cốc ở Amritsar, Ấn Độ. Ảnh: AFP/TTXVN
Ngày 28/9, Chính phủ Ấn Độ đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng không phải loại gạo Basmati, chấm dứt hơn một năm ngừng bán ra nước ngoài. Quyết định được đưa ra khi sản lượng thu hoạch gạo trong năm 2024 tăng cao hơn, củng cố kho dự trữ của nhà nước để đáp ứng nhu cầu trong nước.
Quyết định của Ấn Độ được đưa ra sau thông báo của Pakistan một ngày trước đó về việc gỡ bỏ chính sách áp giá xuất khẩu tối thiểu (MEP) cho tất cả các loại gạo. MEP đã được áp dụng từ năm 2023, với mức giá 1.300 USD/tấn cho gạo Basmati và 550 USD/tấn cho gạo phi Basmati.
Theo các chuyên gia, động thái của Pakistan chịu tác động từ việc Ấn Độ gỡ bỏ mức giá xuất khẩu tối thiểu 950 USD/tấn đối với gạo Basmati vào tháng Chín.
Cả Ấn Độ và Pakistan đều là hai quốc gia duy nhất sản xuất gạo Basmati, loại gạo nổi tiếng với hương vị và mùi thơm đặc trưng, được gọi là “ngọc trai thơm”.
Ấn Độ là quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, chiếm gần 40% thương mại gạo toàn cầu và nắm giữ 65% thị phần gạo Basmati. Pakistan, đứng thứ tư về xuất khẩu gạo sau Thái Lan và Việt Nam, chiếm 35% thị trường gạo Basmati.
Trong tài khóa 2022-23, Ấn Độ đã thu về hơn 11 tỷ USD từ doanh thu bán gạo, trong đó hơn 4,5 triệu tấn gạo Basmati mang lại hơn 4,7 tỷ USD. Tuy nhiên, vào tháng 7/ 2023, lạm phát cao, giá thực phẩm tăng và lo ngại thiếu hụt sản xuất tiềm năng do hiện tượng thời tiết El Nio đã khiến Chính phủ Ấn Độ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo phi Basmati. Một tháng sau đó, Ấn Độ cũng áp đặt lệnh cấm xuất khẩu đối với gạo Basmati.
Khi gạo Ấn Độ trở nên khan hiếm, Pakistan đã nổi lên như một trong những nhà cung cấp thay thế cho nhiều quốc gia, bao gồm các nước tại Vịnh, châu Phi và Đông Nam Á.
Từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024, khối lượng xuất khẩu gạo của Pakistan tăng trưởng hơn 60% và kim ngạch tăng 78%, với gần sáu triệu tấn gạo xuất khẩu giúp thu về gần 3,9 tỷ USD. Tuy nhiên, khi gạo Ấn Độ trở lại thị trường quốc tế với khối lượng lớn, việc áp đặt MEP sẽ làm tổn hại đến xuất khẩu gạo của Pakistan.
Ông Haseeb Khan, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Pakistan (REAP), đánh giá cao quyết định của chính phủ về việc gỡ bỏ mức giá trần, đồng thời nhấn mạnh rằng điều này sẽ giúp các nhà xuất khẩu Pakistan củng cố sự hiện diện tại các thị trường mới.
Giảm mạnh thuế, Ấn Độ tăng xuất khẩu gạo
Nhằm thúc đẩy xuất khẩu gạo và bình ổn thị trường, Chính phủ Ấn Độ đã quyết định giảm mạnh thuế xuất khẩu gạo đồ xuống còn 10%.
Quyết định được đưa ra trong bối cảnh nước này đang sở hữu lượng gạo dự trữ lớn và nông dân chuẩn bị thu hoạch vụ mùa mới.
Nông dân thu hoạch lúa trên cánh đồng ở Nagaon, bang Assam, Ấn Độ. Ảnh: THX/TTXVN
Việc giảm thuế xuất khẩu sẽ giúp gạo Ấn Độ trở nên cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế, qua đó thúc đẩy xuất khẩu. Năm ngoái, Ấn Độ đã áp dụng mức thuế xuất khẩu 20% đối với gạo đồ khi vụ mùa gặp khó khăn do hạn hán. Tuy nhiên, với tình hình dự trữ dồi dào hiện nay, chính phủ đã quyết định nới lỏng chính sách này.
Gạo đồ là loại gạo mà phần thóc được ngâm trong nước nóng rồi mới được gia công chế biến. Không chỉ gạo đồ, thuế xuất khẩu đối với gạo lứt cũng được giảm xuống còn 10%. Quyết định này có hiệu lực ngay lập tức.
Đáng chú ý, thuế xuất khẩu gạo trắng đã được xóa bỏ hoàn toàn, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trắng của Ấn Độ. Tuy nhiên, chính phủ vẫn chưa đưa ra thông tin cụ thể về việc liệu các thương lái có được phép tự do xuất khẩu hay không, hay chỉ các thỏa thuận giữa các chính phủ mới được miễn thuế.
Quyết định trên được đưa ra sau khi đầu tháng này, Ấn Độ đã loại bỏ mức giá sàn đối với xuất khẩu gạo basmati, loại gạo đặc trưng và là quốc phẩm ở Ấn Độ. Biện pháp này nhằm hỗ trợ hàng nghìn nông dân đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận các thị trường xuất khẩu lớn như châu Âu, Trung Đông và Mỹ.
Với lượng gạo dự trữ mà Tổng Công ty Lương thực Ấn Độ (FCI) đang nắm giữ đạt mức kỷ lục 32,3 triệu tấn, chính phủ có đủ điều kiện để nới lỏng các quy định về xuất khẩu gạo. Đồng thời, sản lượng gạo dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh trong vụ mùa tới nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi.
Ấn Độ dỡ bỏ giới hạn giá xuất khẩu gạo Basmati Chính phủ Ấn Độ ngày 13/9 cho biết đã loại bỏ mức giá xuất khẩu tối thiểu (MEP) là 950 USD/tấn đối với gạo Basmati. Công nhân vận chuyển gạo tại nhà kho ở Bangalore, Ấn Độ. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN Phóng viên TTXVN tại New Delhi dẫn nội dung thông báo của Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ có đoạn:...