“Cúc ơi” – Bài thơ gọi tìm cô gái Đồng Lộc bị chôn vùi dưới hố bom
Trong khoảnh khắc đ.au x.ót nhất, bi thương nhất khi 9 đồng đội đã được tìm thấy, còn Hồ Thị Cúc còn nằm đâu đó dưới hố bom, Yến Thanh – anh cán bộ kỹ thuật của ngành giao thông vận tải – đã nấc nghẹn viết nên bài thơ Cúc ơi làm lay động lòng người.
Suốt 50 năm qua, chưa một giây phút nào nhà thơ Yến Thanh, tên thật là Nguyễn Thanh Bính, quên được giây phút 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc.
Xé ruột gan…
Thắp nén nhang tưởng nhớ các anh hùng liệt sỹ, cho vong linh 10 nữ trinh huyền thoại, cùng đồng đội ngồi dưới rặng cây tỏa bóng rợp trời, nhà thơ Yến Thanh đã nhiều lần bật khóc. Mỗi phút, mỗi giây trong cái ngày đ.au đ.ớn đấy vẫn hiện rõ mồn một trong hồi ức của ông.
Nhà thơ Yến Thanh, tác giả bài thơ “Cúc ơi” làm lay động lòng người
Chiều hôm ấy, 24/7/1968, đường qua Đồng Lộc tắc xe, 40 xe bồn loại 4,8m3 chở xăng vào chiến trường đang nằm chờ đường ở bãi giấu xe. Lệnh đồng chí Trần Quang Đạt – Phó Chủ tịch tỉnh – Trưởng ban giải tỏa Đồng Lộc các đơn vị làm thêm ban ngày để kịp thông xe. Tiểu đội 4 của Võ Thị Tần gồm 16 người, nhưng 6 người được điều chuyển làm việc khác, còn lại 10 người có mặt tại đường 15A cạnh chân núi Trọ Voi.
“Tần và 9 chị em vừa đào xong hai hầm chữ T giao nhau, cách mép đường phía Tây khoảng 15m. Cúc nhận đào chiếc hầm tròn cá nhân để dành riêng cho “thủ trưởng” Tần chỉ huy. Hai đợt máy bay Mỹ quần đảo dội bom xuống hiện trường rồi bỏ đi, cả Tiểu đội an toàn, Tần cho san lấp hố bom xong đang giải lao. Đợt thứ ba có một tốp ba chiếc F105, F4H lao đến, Tần cho chị em ẩn nấp, lần này chúng không dội bom mà quần đảo mấy vòng rồi quay đầu ra biển Đông. Bỗng nhiên một trong ba chiếc lù lù quay lại. Tần hô chị em xuống hầm cấp tốc, Tần vào sau cùng. Tất cả nháo nhào lao vào hai chiếc hào dài vừa đào xong chưa có nắp đậy. Và một quả bom tấn từ máy bay lao xuống nổ trùm lên cả Tiểu đội, lúc ấy là 16 giờ ngày 24/7/1968″ – nhà thơ Yến Thanh đau lòng nhớ lại.
Từ đài quan sát, C trưởng Nguyễn Thế Linh chạy xuống Tiểu đội 5, Tiểu đội A8 của Trần Triện và các anh lái máy ủi gần đó đều chạy lại. Khi khói bom tản dần ra chẳng thấy người nào A4 xuất hiện, vài cái cuốc xẻng và mũ nón, giày dép bay lên miệng hố bom. Nguyễn Thế Linh ra lệnh cho đào tìm.
Ông kể tiếp: Sau hai tiếng đồng hồ vừa đào vừa khóc, lúc mặt trời khuất trên eo núi Trọ Voi, hoàng hôn bắt đầu buông xuống thì Trần Triện đào phải cán chiếc cáng và túi thuốc cấp cứu. Gỡ lên, đất vội tụt xuống để lộ mái tóc đen hiện ra. Bới nhẹ đất bồng lên được Võ Thị Tần, thân thể đang mềm, cơ thể còn ấm nhưng trái tim đã ngừng đ.ập, mặt tím tái. Không ai bảo ai, tất cả đều ngã mũ nón: Thế là hết! Hàng trăm khối đất đá tung lên, lấp xuống, Tần nấp sau cùng không còn thì các người nằm trong làm sao sống nổi. Lần lượt bới lên 6 người ẩn nấp hầm ngoài cùng là Nguyễn Thị Xuân (Vĩnh Lộc), rồi đến Nguyễn Thị Nhỏ, Võ Thị Hà, Trần Thị Rạng và cuối cùng là Trần Thị Hường. Tất cả đã hi sinh, cơ thể còn nguyên vẹn, ấm nóng nhưng tim đã ngừng đ.ập.
Đào tiếp hầm thứ hai vuông góc với hầm lúc nãy lại tìm thấy Dương Thị Xuân, Võ Thị Hợi và Hà Thị Xanh cũng đã tắt thở. Cả 9 người được đặt lên 9 cáng xếp một hàng ngang như khi còn sống Tiểu đội tập hợp.
“Cúc ơi! em ở đâu? Đất nâu lạnh lắm”
Riêng Hồ Thị Cúc – Tiểu đội phó không tìm thấy. Theo nhà thơ Yến Thanh, vào thời điểm đó có người đặt ra hy vọng Cúc còn chạy thoát lên núi đâu đó, nhưng hi vọng nhỏ nhoi, phép màu ấy đã không xảy ra.
Nữ anh hùng Hồ Thị Cúc
Đêm 24/7, theo lệnh đồng chí Trần Quang Đạt, mười hai cái hòm cấp táng được chở về, đơn vị cho khâm liệm và mai táng cả 9 cô sau eo núi Bãi Dịa. Vậy là 9 cô đã mai táng nhưng đợi tìm được t.hi t.hể Hồ Thị Cúc mới làm lễ truy điệu.
Hết buổi sáng ngày 25, Ty Giao thông vận tải điều máy ủi ĐT 54 ra đào tìm Hồ Thị Cúc. Chi bộ C552 do đồng chí Nguyễn Hải Đường người xã Xuân Song (Nghi Xuân) làm bí thư họp đột xuất, ra nghị quyết cho đơn vị tiếp tục đào bằng tay để tìm đảng viên Hồ Thị Cúc và không cho phép đào bằng máy sợ xâm hại t.hi t.hể người đồng chí thân yêu của mình. Máy ủi AHLLVT Uông Xuân Lý vận hành ra hiện trường rồi phải đ.ánh quay về.
Chiều 25/7, tức ngày thứ hai đào tìm Hồ Thị Cúc, Yến Thanh vào nhà C trưởng Nguyễn Thế Linh, nhìn thấy cái hòm cấp táng còn lại đã được chuyển ra đầu hồi vườn tro nhà ông Biểu (bố Nguyễn Thế Linh).
“Đ.au x.ót, nghĩ về số phận hẩm hiu Hồ Thị Cúc. Sống đã khổ, c.hết rồi vẫn khổ, tôi nấc lên rồi ra ngồi bên hòm Cúc viết bài thơ tạm lấy tên là “Hồn trinh nữ ở đâu”. Viết sau hai tiếng thì xong, chần chừ đề bài xa lạ nên tôi sửa thành “Cúc ơi!” rồi giấu vào túi áo không dám nói với ai sợ bị trách là người vô tình. Sáng hôm sau, sáng 26/7/1968, tôi và đồng chí Bí thư ra ngay hố bom nơi đang tìm Cúc. Cả hai đứng nghiêm trang thắp hương trên chiếc bàn nhỏ có bát cơm úp và lọ hương là một đoạn thân cây chuối đang cháy dở. Tôi cầm giấy đọc rất nhỏ đủ mình nghe cả bài thơ “Cúc ơi” rồi đốt đi, anh Hải Đường, Bí thư đứng bên cạnh tôi chắc cũng nghe được”- nhà thơ Yến Thanh nhớ lại.
Xong đó, cả hai chúng tôi quay về đơn vị lúc đó khoảng 8 giờ hơn. Đến gần 10 giờ thì được tin Tiểu đội 8 Trần Triện đã tìm được t.hi t.hể Hồ Thị Cúc. Theo mô tả của nhà thơ Yến Thanh, lúc được tìm thấy, nữ tiểu đội phó Hồ Thị Cúc ngồi trong chiếc hầm tròn chiều hôm trước do tay Cúc đào, đầu đội nón bẹp dí, vai còn vác cái cuốc. Hai tay Cúc bầm dập, m.áu đọng lại đã khô. Có lẽ, sau khi bom vùi lấp Cúc còn sống đã cố gắng bươi quào đất để nhoi lên nhưng trước khối đất đá đồ sộ Cúc đành bất lực hy sinh.
Sau đó nhà thơ Yến Thanh gửi bài thơ “Cúc ơi” cho tiết mục “Tiếng thơ” của Đài tiếng nói Việt Nam. Vào một đêm tháng 8/1968, Đài tiếng nói Việt Nam vang lên bài thơ “Cúc ơi” qua giọng đọc của nghệ sĩ Văn Thành. Người cán bộ ngành giao thông tình cờ mở đài ra đi ô nghe được.
Một tác giả đã viết: “Bài thơ của Yến Thanh không có câu chữ cụ thể nào nói về tội ác giặc Mỹ xâm lược trong chiến tranh phá hoại miền Bắc ngày 24 tháng 7 năm 1968 đã g.iết c.hết 10 cô gái thanh niên xung phong đang ở độ t.uổi tươi đẹp nhất của một đời người nhưng có sức thổi bùng ngọn lửa căm thù giặc Mỹ trong trái tim người đọc qua việc tác giả dựng lại chân dung người nữ thanh niên xung phong Hồ Thị Cúc và nỗi xót thương của đồng đội”.
Video đang HOT
CÚC ƠI!
Tiểu đội đã xếp một hàng ngang
Cúc ơi em ở đâu không về tập hợp?
Chín bạn đã quây quần đủ hết
Nhỏ – Xuân – Hà – Hường – Hợi – Rạng – Xuân – Xanh
A trưởng Võ Thị Tần điểm danh
Chỉ thiếu mình em
(Chín bỏ làm mười răng được!)
Bọn anh đã bới tìm vẹt cuốc
Đất sâu bao nhiêu bọn anh không cần
Chỉ sợ em đau nên nhát cuốc chùng
Cúc ơi! em ở đâu?
Đất nau lạnh lắm
Da em xanh
Áo em thì mỏng!
Cúc ơi! em ở đâu?
Về với bọn anh tắm nước sông Ngàn Phố
Ăn quýt đỏ Sơn Bằng
Chăn trâu cắt cỏ
Bài toán lớp Năm em còn chưa nhớ
Gối còn thêu dở
Cơm chiều chưa ăn.
Ở đâu hỡi Cúc
Đồng đội tìm em
Đũa găm cơm úp
Gọi em
Gào em
Khan cổ cả rồi
Cúc ơi!
Văn Dũng (lược ghi)
Theo Dantri
Chiến thắng Đồng Lộc là biểu tượng sáng ngời về ý chí và sức mạnh của dân tộc
50 năm đã trôi qua, nhưng ý nghĩa của Chiến thắng Đồng Lộc vẫn còn vẹn nguyên giá trị: Đó là biểu tượng sáng ngời về ý chí và sức mạnh của dân tộc Việt Nam, tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh nhân dân, chiến tranh toàn diện của Đảng; thể hiện ý chí, trí tuệ con người Việt Nam chiến thắng vũ khí tối tân của đế quốc Mỹ...
Sáng ngày 20/7/2018 tại thành phố Hà Tĩnh, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tỉnh ủy Hà Tĩnh và Báo Nhân dân phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học: "50 năm Chiến thắng Đồng Lộc - Giá trị lịch sử và hiện thực".
Tham dự hội thảo có GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; đại diện lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Báo Nhân dân, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, các nhà khoa học, n.hân c.hứng lịch sử...
Toàn cảnh Hội thảo khoa học: "50 năm Chiến thắng Đồng Lộc - Giá trị lịch sử và hiện thực" được tổ chức tại Tỉnh ủy Hà Tĩnh sáng nay, 20/7.
Phát biểu đề dẫn hội thảo, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Đồng Lộc là dịp để chúng ta khẳng định vị trí, vai trò của Ngã ba Đồng Lộc trên mặt trận giao thông vận tải trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; tôn vinh những đóng góp, hy sinh của quân và dân miền Bắc nói chung, quân và dân Hà Tĩnh nói riêng, trong đó vai trò nòng cốt của lực lượng thanh niên xung phong; đúc kết những bài học hữu ích, phát huy tinh thần, ý chí quyết tâm bảo đảm giao thông năm xưa trong công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế hiện nay.
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phát biểu đề dẫn khai mạc hội thảo.
Với ý nghĩa đó, hội thảo tập trung làm rõ hơn một số nội dung: làm sáng rõ chủ trương đúng đắn, sự sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với mặt trận giao thông vận tải trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; khẳng định tầm vóc lịch sử, ý nghĩa to lớn của chiến thắng Đồng Lộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ; tri ân, tôn vinh cống hiến, hy sinh của các lực lượng vũ trang và nhân dân, đặc biệt là tấm gương anh dũng của 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh tại ngã ba Đồng Lộc.
Qua đó, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, tiếp tục phát huy tinh thần ấy trong sự nghiệp cách mạng hiện nay.
Hội thảo đã tiếp nhận 34 báo cáo khoa học, trong đó có 10 báo cáo khoa học được trình bày trực tiếp đã làm rõ và khẳng định nhiều nội dung quan trọng.
TS Nguyễn Cao Vãng - Phó Chủ tịch Hội Cựu TNXP Việt Nam trình bày tham luận "Vai trò của lực lượng TNXP Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước".
Các tham luận đã phân tích rõ vai trò, sự đóng góp của lực lượng TNXP, dân quân tự vệ, bộ đội phòng không, những nữ chiến sỹ Trường Sơn, sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân địa phương... làm nên chiến thắng huyền thoại tại ngã Ba Đồng Lộc nói riêng và cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói chung.
PGS.TS Đào Duy Quát - nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, cựu chiến binh Trung đoàn Phòng không 210 bồi hồi nhắc lại những ngày chiến đấu gan dạ của đơn vị: "Cán bộ, chiến sỹ Trung đoàn 210 đã chiến đấu với quyết tâm "Sống bám cầu bám đường, c.hết kiên cường dũng cảm" trong 147 ngày đêm tại ngã ba lịch sử".
Cựu nữ chiến sỹ Trường Sơn Ngô Thị Tuyết đọc tham luận tại hội thảo
Anh hùng LLVTND La Thị Tám hồi ức về t.uổi trẻ nơi tọa độ lửa ngã ba Đồng Lộc với những tháng ngày ở trên đỉnh đồi quan sát, cắm tiêu. Bà bồi hồi: "Vinh quang và công lao thuộc về tập thể, tôi chỉ là một phần nhỏ bé trong đó. Thế hệ chúng tôi, lớp thanh niên đi trước mong được trao truyền trọn vẹn tinh thần ngày trước cho thế hệ t.uổi trẻ ngày nay. Các em hãy sống làm sao xứng đáng với những hy sinh, cống hiến của cha anh; làm sống dậy mạnh mẽ tinh thần cách mạng của quê hương Hà Tĩnh, của dân tộc Việt Nam anh hùng cùng xây dựng đất nước vững mạnh.
Một đại biểu nghẹn ngào, xúc động khi hồi ức lại giây phút sinh tử tại ngã ba Đồng Lộc.
Kết luận Hội thảo, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn khẳng định, Hội thảo khoa học "50 năm Chiến thắng Đồng Lộc - Giá trị lịch sử và hiện thực" đã thành công và thu được kết quả tốt đẹp. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu của hơn 34 báo cáo khoa học, trong đó có 13 báo cáo khoa học trình bày trực tiếp tại hội thảo đã làm rõ và khẳng định một số nội dung sau:
Chiến thắng Đồng Lộc khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, sáng tạo của Đảng ta, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn quân, toàn dân, quyết tâm đ.ánh thắng hành động "leo thang chiến tranh" cao nhất của đế quốc Mỹ trong trong chiến tranh xâm lược Việt Nam. Năm 1965, khi Mỹ tiến hành đ.ánh phá miền Bắc bằng không quân và hải quân, Trung ương Đảng đã quán triệt quan điểm: Để tăng cường chi viện cho miền Nam, vấn đề mấu chốt là phải bảo đảm thông suốt giao thông vận tải trên những tuyến đường chiến lược quan trọng. Sự chỉ đạo đúng đắn của Đảng đối với mặt trận giao thông vận tải - một mặt trận đặc biệt, trong đó ngã ba Đồng Lộc là một trọng điểm, góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, ông Lê Đình Sơn, kết luận hội thảo
Chiến thắng Đồng Lộc đã khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo sáng tạo, nhạy bén, kịp thời của Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh đối với nhiệm vụ được Trung ương Đảng giao; vai trò của các lực lượng trong đảm bảo giao thông vận tải, quyết tâm bảo đảm sự thông suốt con đường huyết mạch chi viện cho các chiến trường. Quân và dân Hà Tĩnh, lực lượng Thanh niên xung phong biểu thị cao độ ý chí, hành động giữ vững mạch m.áu giao thông trong mọi hoàn cảnh. Thế trận chiến tranh nhân dân và phương thức, nghệ thuật động viên nguồn lực tại chỗ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được phát huy cao độ.
Hội thảo đã cung cấp thêm nhiều tư liệu về lực lượng thanh niên xung phong - đơn vị chủ lực trong thực hiện nhiệm vụ đảm bảo mạch m.áu giao thông, phục vụ xe và bộ đội hành quân vào Nam, với khí thế "3 sẵn sàng" và ý chí "Tất cả vì miền Nam ruột thịt" đã quyết tâm bám đường, bám cầu để bảo đảm cho xe thông tuyến không quản ngày đêm.
Thanh niên xung phong là lực lượng chủ công, đội quân xung kích, đảm nhận những nhiệm vụ đặc biệt khó khăn, đầy hiểm nguy với nhiệm vụ chính là lấp hố bom, bắc cầu, làm ngầm, làm đường vòng, đường tránh qua Ngã ba Đồng Lộc để đảm bảo cho giao thông kịp thời thông suốt. Tiêu biểu là Tiểu đội nữ thanh niên xung phong của Tiểu đội trưởng Võ Thị Tần, thuộc Đại đội 552, Tổng đội 55 "sống bám cầu bám đường, c.hết kiên cường dũng cảm" đã hy sinh trọn vẹn cả t.uổi thanh xuân của mình vì độc lập, thống nhất của Tổ quốc...
Hội thảo khẳng định tầm vóc, giá trị, ý nghĩa lịch sử và bài học, kinh nghiệm của Chiến thắng Đồng Lộc năm 1968, gắn liền với gương hy sinh anh dũng của 10 cô gái khi t.uổi đời còn rất trẻ, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến.
Trước đó, nhiều cực chiến binh đã có cuộc hội ngộ xúc động tại chính ngã ba Đồng Lộc huyền thoại
50 năm đã trôi qua, nhưng ý nghĩa của Chiến thắng Đồng Lộc vẫn còn vẹn nguyên giá trị: Đó là biểu tượng sáng ngời về ý chí và sức mạnh của dân tộc Việt Nam, tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh nhân dân, chiến tranh toàn diện của Đảng; thể hiện ý chí, trí tuệ con người Việt Nam chiến thắng vũ khí tối tân của đế quốc Mỹ; biểu tượng của ý chí, quyết tâm vì hòa bình, độc lập, thống nhất của nhân dân Việt Nam trước sức mạnh tàn bạo của kẻ thù. Chiến thắng Đồng Lộc tiếp tục là mạch nguồn bồi đắp, giáo dục truyền thống yêu nước, tình cảm cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau, đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quí báu, có giá trị đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Phát huy truyền thống yêu nước và cách mạng của quê hương, đất nước; với ý chí tự lực, tự cường, tinh thần đoàn kết, sáng tạo, Đảng bộ và Nhân dân Hà Tĩnh đã nỗ lực vượt lên khó khăn, thử thách, chủ động đề xuất nhiều chủ trương, quyết sách mang tính đột phá, mở đường cho kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh. Các kết quả đạt được trong những năm qua đã và đang tạo đà vững chắc cho bước phát triển mới của tỉnh trong những năm tiếp theo.
Bí thư Tỉnh ủy Lê Đình Sơn mong muốn: Hội thảo sẽ tiếp tục khơi nguồn và phát huy các giá trị lịch sử, tri ân các anh hùng, liệt sĩ đã chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do, thống nhất đất nước, phát huy truyền thống "Uống nước nhớ nguồn" của dân tộc; từ đó khơi dậy tinh thần kiên định, dũng cảm hy sinh, ý chí vươn lên của các thế hệ đi trước cho thế hệ hôm nay và mai sau, góp phần quan trọng tạo thành sức mạnh thời đại Hồ Chí Minh.
Văn Dũng
Theo Dantri
Ô tô khách bị 2 xe tải cố tình tạt đầu, "dàn trận" đ.âm hỏng trên QL1A Khi đang di chuyển trên QL1A, đoạn qua tỉnh Thanh Hóa, xe khách Quang Vinh chạy tuyến huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An - Hà Nội bất ngờ bị 2 chiếc xe tải cố ý tạt đầu, "dàn trận" đ.âm vào hông và đuôi xe gây thiệt hại lớn. PV Báo Người Đưa Tin nhận được thông tin của anh Nguyễn Duy Vợi...