Cuba khiến các cường quốc đấu nhau “sứt đầu mẻ trán”

Những ngày cuối tháng 9, người ta đã chứng kiến “cuộc chạy đua nước rút” giữa Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường ở quốc đảo xinh đẹp Cuba.

Thủ tướng Nhật Bản Abe và Chủ tịch Cuba Raul

Sự kiện hai nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc và Nhật Bản đến Cuba trong hai chuyến thăm nối tiếp nhau đã cho thấy đang có một cuộc đua mới giữa Bắc Kinh và Tokyo nói riêng và một cuộc đua giữa các cường quốc nói chung ở đất nước nhỏ bé và đầy tiềm năng của Châu Mỹ Latin.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe có chuyến thăm đến Cuba từ ngày 22 đến 24/9. Ngay sau đó, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cũng thực hiện chuyến thăm đến quốc đảo vùng Caribe từ 24 đến 28/9. Điều này có nghĩa là khi ông Abe vừa rời khỏi Cuba sau chuyến thăm 2 ngày thì cũng là lúc Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đặt chân đến thủ đô Hanava trong một chuyến công du kéo dài 4 ngày.

Nếu như ông Abe là Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên đến thăm Cuba trong 87 năm thì ông Lý Khắc Cường là Thủ tướng đầu tiên của Trung Quốc có mặt trên đất Cuba sau 56 năm. Chỉ riêng con số này cũng đủ để cho thấy sự quan tâm lớn mà Bắc Kinh và Tokyo dành cho Cuba và cuộc đua của họ ở nơi đây đang rất nóng.

Dù dư luận đang dồn sự tập trung vào cuộc đua của Trung Quốc và Nhật Bản ở Cuba nhưng trên thực tế cuộc đua này được khơi mào từ Mỹ – nước láng giềng có mối quan hệ thù địch kéo dài nhiều thế kỷ với Havana.

Quan hệ Mỹ – Cuba đã đóng băng kể từ đầu những năm 1960. Từ sự kiện Vịnh Con Lợn đến cuộc khủng hoảng tên lửa, sự thù địch đã bao trùm khắp Eo biển hẹp Florida. Chính quyền của Tổng thống John F. Kennedy đã áp dụng lệnh cấm vận đối với Cuba trong suốt hơn 50 năm qua. Những biện pháp cô lập và trừng phạt đã khiến đời sống của hai nước láng giềng gần nhau là Mỹ và Cuba hoàn toàn cách biệt.

Lệnh cấm vận của Mỹ đối với Cuba đã ảnh hưởng rất lớn đến quan hệ của Cuba với các nước trên thế giới, đặc biệt là với các nước phương Tây và các nước đồng minh, có quan hệ thân thiết với Mỹ.

Tuy nhiên, một trang sử mới trong quan hệ Mỹ – Cuba đã được mở ra khi ngày 17/12/2014, Tổng thống Barack Obama bất ngờ tuyên bố muốn khôi phục lại quan hệ với láng giềng sau hơn một nửa thế kỷ thù địch. Nói là làm, sau đó, Mỹ liên tục có những bước đi cụ thể để thực hiện mong muốn nói trên. Mỹ bắt đầu nới lỏng các quy định hạn chế trước đây như cho phép người Mỹ sang Cuba mà không cần có giấy phép đặc biệt hay cho phép Mỹ xuất khẩu thiết bị viễn thông, hàng lưu niệm, thuốc lá hay rượu sang Cuba…

Tháng 5/2015, Mỹ gỡ bỏ Cuba ra khỏi danh sách các nước tài trợ cho khủng bố. Tiếp đó, vào tháng 7/2015, Mỹ và Cuba đã đạt được một thỏa thuận về việc mở lại đại sứ quán ở Washington và Havana. Bước đi đột phá nhất trong quan hệ giữa Mỹ và Cuba chính là chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Obama đến Havana từ 20/3 – 22/3/2016. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một Tổng thống Mỹ sau 88 năm và nó đã đánh dấu một bước ngoặt thực sự trong quan hệ giữa hai nước láng giềng. Trong chuyến thăm đó, Mỹ và Cuba đã ký kết một loạt thỏa thuận hợp tác kinh tế.

Việc Mỹ làm lành với Cuba đã mở màn cho một cuộc đua giữa các nước lớn ở quốc đảo nhỏ bé và xinh đẹp này. Sau sự khai màn của chính quyền Tổng thống Obama, một loạt nước đã tìm đến với Cuba với mục tiêu khai phá một thị trường hấp dẫn, tiềm năng.

Sau các nước Phương Tây, Hàn Quốc, Iran…, Nhật Bản và Trung Quốc cũng cấp tập lao vào “cuộc đua” giành thị phần ở Cuba. Nếu như Nhật Bản đến Havana như một bước khai phá, mở màn một cuộc xâm nhập vào thị trường mới thì Trung Quốc đến đây để củng cố vị thế mà họ đã thiết lập được ở Cuba trong nhiều năm qua.

Trong chuyến ở thăm Cuba, Thủ tướng Abe đã có cuộc gặp với Chủ tịch Cuba Raul Castro và hai bên đã nhất trí tăng cường quan hệ kinh tế song phương thông qua các khoản đầu tư của Nhật Bản. Tokyo tuyên bố xóa nợ 1,3 tỉ USD trong khoảng nợ 1,75 tỷ USD cho Cuba đồng thời công bố khoản viện trợ không hoàn lại trị giá hơn 1,3 tỷ yen (12,9 triệu USD) trong lĩnh vực y tế cho Cuba. Ông Abe bày tỏ mong muốn, chuyến thăm của ông sẽ mở ra một trang mới trong quan hệ hữu nghị giữa hai nước và Nhật Bản sẽ trở thành đối tác tin cậy của Cuba, giúp Cuba hiện đại hóa mô hình kinh tế, xã hội của nước này.

Thủ tướng Abe cũng kêu gọi Cuba tham gia giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên bởi Cuba là một trong số ít các nước còn duy trì mối quan hệ với Bình Nhưỡng.

Việc Mỹ và Nhật Bản tăng cường quan hệ với Cuba đã khiến Trung Quốc lo ngại. Bắc Kinh sợ mất vị thế mà họ đã thiết lập được ở Cuba trong bao năm qua và chuyến thăm cập rập của Thủ tướng Lý Khắc Cường đến Havana đã cho thấy điều đó. Mục đích chuyến thăm của Thủ tướng Lý Khắc Cường đến Cuba là củng cố vị thế và ảnh hưởng của họ ở nơi đây trước khi Mỹ, Nhật Bản và các nước phương Tây tràn vào. Trong chuyến thăm của ông Lý Khắc Cường, Cuba và Trung Quốc đã ký 12 thỏa thuận hợp tác.

Theo Vnmedia