Cua đá “cù lao”

Chuyện bắt đầu từ một chuyến đi du lịch bụi về Cù Lao Chàm ( Hội An, Quảng Nam), anh bạn lang thang dạo chợ và bất ngờ thấy bảng bán cua nhưng không phải loài sống dưới biển.

Ngộ một điều là, ở đảo nhưng mấy cô lại không bán cua biển mà chỉ bán toàn cua đá – cua sống trên rừng trên suối nên gian hàng hải sản các cô luôn thu hút ánh nhìn của hầu hết du khách ghé qua. Nhưng chỉ nhìn thôi thì… chưa biết, vì theo các cô, tuy Cù Lao Chàm là hòn đảo nhỏ với bao nhiêu sơn hào hải vị miền biển nhưng cua đá vẫn là món đặc sản được nhiều du khách tìm mua và thưởng thức những khi có dịp ghé thăm nơi này.

Mới nhìn thoáng qua dáng hình, cua đá không khác gì mấy so với dòng họ nhà cua đang sinh trưởng trên đất nước ta, có lẽ điểm khác biệt duy nhất của chúng so với các loài cua khác là môi trường sống. Cua đá chỉ sinh sống ở những vùng rừng núi đá trên Cù Lao Chàm và thức ăn chính hàng ngày của chúng chỉ là lá và rễ cây. Tuy môi trường sinh sống chính là rừng và suối đá, nhưng cua đá cũng không hẳn tách biệt với môi trường nước biển. Đến mùa sinh sản, cua thường “rủ nhau” di cư xuống những vùng biển nông quanh đảo, nơi có nhiều bãi đá nửa nổi nửa chìm để đẻ trứng, và khi trứng nở, cua con lại lần tìm về với rừng để sinh trưởng và phát triển, kết thúc một vòng đời của mình.

Để săn cua đá, người dân trên đảo phải đi rừng vào đêm (đêm là thời gian cua đá ra khỏi hang để kiếm ăn), vì ban ngày cua ở trong hang rất khó bắt được chúng. Loài cua này rất tinh khôn, để săn được chúng phải di chuyển trong rừng thật khéo léo và nhẹ nhàng, nếu nghe động cua sẽ nhanh chóng “lỉnh” ngay vào hang đá hay leo nhanh lên cây lẩn trốn rất khó bắt. Đồ nghề của những người săn cua đá cũng tương đối đơn giản: đồ để nhốt cua bắt được, đèn pin đội đầu để soi, đôi bao tay để phòng cua kẹp và… thật nhiều lòng gan dạ vì cua đá chỉ sinh sống ở những vùng hiểm trở trên đảo.

Cua đá lớn có thể nặng đến 400g/con, nhưng loại này thường là “cua cụ”, là hàng hiếm nên lâu lâu người ta mới săn được, cua đá bán ở chợ có trọng lượng trung bình chỉ 100g/con. Thịt cua đá rất thơm ngon và gạch của chúng thì luôn béo ngậy, đặc biệt là hai càng cua rất to đầy ứ thịt và vỏ cũng rất cứng. Khác với cua biển và ghẹ, cua đá mang trong mình gạch rất nhiều và thường 100% cua cái đều có gạch. Theo bí quyết của người dân nơi này, cua đá chỉ cần rửa sạch rồi để nguyên con hấp bia là cách chế biến nhanh nhất nhưng vẫn giữ được hương vị thơm ngon khi thưởng thức.

Chọn những con cua cái gạch nhiều cho vô nồi rồi đổ bia vào và hấp khoảng 30 phút là có thể “đưa cay”. Khi sống cua có màu tim tím, hấp bia cua chuyển sang màu đỏ rất đẹp và vỏ thì bóng loáng rất hấp dẫn. Thưởng thức cua đá hấp bia đúng điệu phải ăn kèm với các loại rau rừng ở vùng núi Cù Lao Chàm và chấm với muối tiêu chanh ớt.

Ngoài hấp bia, người dân ở Cù Lao Chàm còn “biến tấu” cua đá thành nhiều món khác cũng không kém phần hấp dẫn: cua đá rang muối, cua đá rang me, cua đá hấp sả, bún riêu cua đá… và món nào cũng luôn “gợi thương gợi nhớ” trong lòng thực khách.