Covid-19 ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất: DN gồng mình bám trụ

Nếu trên mặt trận sức khỏe, cuộc chiến phòng và điều trị bệnh Covid-19 đang diễn ra hết sức khốc liệt thì cuộc chiến trên mặt trận sản xuất cũng vậy.

Nhiều doanh nghiệp và người lao động đang phải căng mình, tìm giải pháp ổn định sản xuất và cố gắng đảm bảo thu nhập tối thiểu cho người lao động.

Doanh nghiệp căng mình bám trụ

Trước tình hình dịch Covid-19 bùng phát, nhiều doanh nghiệp (DN) dệt may cho biết, nếu dịch kéo dài thêm 2-3 tháng nữa không biết họ có thể bám trụ được không. Rất có thể nhiều DN vừa và nhỏ trong ngành sẽ bị phá sản.

Ông Mai Xuân Dương – Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Hưng Yên, đồng thời cũng là Chủ tịch Hiệp hội Dệt may tỉnh Hưng Yên cho biết, từ khoảng 1 tháng nay tình hình sản xuất kinh doanh của các công ty dệt may cực kỳ khó khăn.

Ngành dệt may có sử dụng nhiều lao động và chịu thiệt hại nặng nề nhất từ dịch bệnh Covid-19 (Ảnh: Công ty may 10). Ảnh: N.T

Trong khi Trung Quốc vừa bắt đầu hoạt động trở lại, nguồn cung nguyên liệu đầu vào vừa được giải quyết thì khâu xuất khẩu đã gặp vấn đề, do các đối tác ở châu Âu cũng chịu tác động dịch bệnh Covid-19. “Các DN dệt may đang điêu đứng, giờ cái khó lớn nhất lúc này là giữ được việc cho lao động. Nếu không giữ được việc, DN tạm dừng sản xuất mà vẫn trả đủ lương tối thiểu cho người lao động thì DN cũng chết” – ông Dương nói.

Hiện nay, Tổng Công ty May Hưng Yên có tới hơn 2.000 lao động. Nếu tất cả các DN tạm dừng, hoặc luân phiên sản xuất mà phải trả lương tối thiểu vùng cho người lao động thì quỹ lương mỗi tháng cũng gần 10 tỷ đồng. Đây là con số rất lớn trong bối cảnh kinh tế khó khăn như thế này. Trước mắt để thích ứng với dịch bệnh, ngoài các đơn hàng quần áo, một số DN trong tổng công ty đã chuyển đổi sang may khẩu trang, đồ bảo hộ y tế cung cấp cho thị trường trong nước.

Trước đó, chiều 25/3, Bộ LĐTBXH cũng đã họp với Hiệp hội Dệt may để thảo luận các phương án hỗ trợ lao động và DN. Ông Lê Tiến Trường – Tổng Giám đốc Vinatex, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam cho biết, ngành dệt may Việt Nam hiện có khoảng 6.800 DN với 2,8 triệu lao động. Quy mô tiêu thụ của toàn ngành dệt may Việt Nam đạt khoảng 45 tỷ USD, trong đó năng lực tiêu thụ trong nước chỉ khoảng 5 tỷ USD, còn lại phụ thuộc hoàn toàn vào xuất khẩu.

Đầu năm 2020 khi dịch Covid-19 bùng phát từ Trung Quốc, ngành dệt may Việt Nam đã rơi vào khó khăn do thiếu hụt nguyên phụ liệu sản xuất. Khó khăn nguyên liệu đầu vào vừa được giải quyết thì mới đây, các đối tác tại thị trường Mỹ và EU tạm ngưng nhận hàng trong khoảng thời gian từ 3 tuần đến 1 tháng. Thông tin này khiến các DN may mặc vừa phải xoay xở ổn định sản xuất vừa tìm giải pháp giữ chân người lao động.

Mặc dù vậy, theo ông Lê Tiến Trường, vấn đề cấp bách nhất của DN dệt may hiện nay không phải là giao nhận đơn hàng nữa mà là làm thế nào để đảm bảo đời sống công nhân. “Để giải quyết vấn đề trên cần sự nỗ lực của DN, chia sẻ của người lao động, đặc biệt là hệ thống chính sách kịp thời của Nhà nước để giúp DN vượt qua khó khăn. Hiệp hội đang có những phương án để tập trung giữ người lao động trong vòng 3 tháng tới, trong đó giải pháp chính là tiết giảm lao động, có sự luân phiên giữa các nhóm, cố gắng tránh tình trạng cho người lao động nghỉ việc. Tuy nhiên nếu tình trạng này kéo dài chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến người lao động” – ông Lê Tiến Trường chia sẻ.

Trước thực tế đó, đại diện Hiệp hội Dệt may kiến nghị Bộ LĐTBXH miễn toàn bộ việc đóng BHXH đến hết tháng 6/2020, sau đó cho hoãn đóng đến tháng 12/2020 đối với phần của người sử dụng lao động và miễn đóng phần của người lao động; miễn đóng Bảo hiểm thất nghiệp đến hết năm 2020; sử dụng quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để chi trả 50% lương tối thiểu cho công nhân thiếu việc làm, 50% còn lại do Tập đoàn chi trả; miễn phí công đoàn đến hết năm 2020. Ông Tường cũng cho rằng tất cả các nhóm giải pháp hỗ trợ DN và người lao động cần được làm gấp rút, bởi nếu chậm đời sống của người lao động và DN sẽ bị ảnh hưởng càng nghiêm trọng hơn.

Lao động gồng mình xoay xở

Một tháng nay, kể từ khi công ty thông báo giãn việc cho công nhân lao động, chị Đỗ Thị Thương – Công ty lắp ráp điện tử Nissei tại Khu công nghiệp Bắc Thăng Long (Hà Nội) cùng với mấy công nhân khác đã phải nghĩ kế làm thêm để kiếm thêm thu nhập lo cho cuộc sống.

Chị Thương chia sẻ: “Trước đây công việc của chúng tôi khá ổn định, ngoài thời gian làm chính còn có thời gian tăng ca kíp, thu nhập trung bình, khoảng 7 triệu đồng/tháng. Giờ công việc khó khăn nên chỉ nhận lương cơ bản mức lương chỉ khoảng hơn 4 triệu đồng/tháng”.

Cũng như vợ, chồng chị hiện làm thợ kỹ thuật điện lạnh cho một công ty tư nhân. Mức lương của anh cũng không khá khẩm hơn, vì hiện tại hoạt động sản xuất, xuất khẩu hàng của công ty cũng đang bị đóng băng. Với mức lương chưa đủ 10 triệu đồng/tháng, anh chị đang rất lo lắng không biết sẽ sống sao những ngày tới…

“Từ khi 2 con nghỉ học là tôi đã phải cho 2 con về quê sống với ông bà để vợ chồng yên tâm đi làm. Ngoài ra, hai vợ chồng tôi cũng tạm thời trả nhà để thuê phòng trọ bé hơn (chỉ 1 triệu đồng/tháng) nhằm tiết kiệm chi phí sinh hoạt” – chị Thương tâm sự.

Hiện nay, ngoài thời gian làm ở công ty, vợ chồng chị cũng làm đồ ăn sáng và lấy rau, củ quả về bán thêm vào các buổi sáng chiều hoặc ngày được nghỉ làm để có thêm thu nhập.

Bà Hồ Thị Kim Ngân – Phó Ban quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho biết, báo cáo nhanh từ công đoàn địa phương cho thấy dịch bệnh đang ảnh hưởng xấu tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DN. Hiện tại những ngành có sử dụng đông lao động như dệt may, da giày, thủy hải sản… là những ngành chịu tác động nặng nề nhất. Nhiều người lao động đã phải nghỉ việc luân phiên, giảm lương, giảm tổng thu nhập ảnh hưởng tới cuộc sống sinh hoạt.

“Vừa qua Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng đã có văn bản đồng ý cho tạm dừng đóng tiền công đoàn phí; tăng cường các chính sách hỗ trợ tiền, thời gian làm việc lao động có con phải nghỉ học vì dịch Covid -19; chỉ đạo các cấp công đoàn phối hợp với các DN gỡ khó nhằm duy trì sản xuất, cố gắng giảm thấp nhất việc cho công nhân nghỉ việc” – bà Ngân nói. Mặc dù đã cố gắng hỗ trợ DN và người lao động tối đa nhưng những thiệt hại mà dịch bệnh gây nên là không thể thống kê được hết.

Lãnh đạo Bộ LĐTBXH cho biết sẽ có khoảng 21.000 doanh nghiệp với khoảng 3 triệu lao động chịu tác động trực tiếp từ dịch bệnh Covid-19 trong cả nước sẽ nhận được các hỗ trợ. Theo đó, Bộ LĐTBXH cũng khẳng định sẽ tùy tình hình thực tế của DN để hỗ trợ. DN nào thiệt hại nặng thì hỗ trợ nhiều, DN nào ít thiệt hại thì hỗ trợ ít, không hỗ trợ cào bằng.

“Về mặt quy định của pháp luật, lao động phải nghỉ việc do yếu tố khách quan vẫn được trả lương bằng với mức lương tối thiểu vùng, nhưng thực tế việc này rất khó để thực hiện, vì DN đang rất khó khăn. Nếu hoạt động sản xuất phải tạm ngừng, DN đóng cửa thì làm sao có thể có ngân sách trả lương cho người lao động. Vì vậy, lao động không đi làm mà vẫn được nhận lương tối thiểu là rất may mắn. Chúng tôi vẫn động viên người lao động cùng chia sẻ khó khăn với DN” – bà Ngân nói.

Bình luận xung quanh đề xuất, kiến nghị của Hiệp hội Dệt may về việc vay tiền từ nguồn kết dư của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp và tử tuất để trả lương cho công nhân lao động, bà Ngân cho rằng: “Việc vay vốn từ Quỹ Bảo hiểm xã hội là khó khả thi, bởi Bảo hiểm xã hội là nguồn quỹ đặc biệt, quy định không được lấy ra cho vay nếu như không đánh giá được khả năng thu hồi vốn. Bởi vậy, phải cân nhắc kỹ các giải pháp hỗ trợ lao động hợp lý”.

Trước những khó khăn chồng chất khó khăn của DN và người lao động, ông Đào Ngọc Dung Bộ trưởng Bộ LĐTBXH khẳng định, Bộ sẽ đẩy mạnh các giải pháp hỗ trợ và tiếp tục kiến nghị Chính phủ có giải pháp cụ thể hơn nữa. “Bộ cũng đang đề xuất ngân sách nhà nước hỗ trợ 100% lãi suất vốn vay cho DN vay để đóng Bảo hiểm xã hội và trả lương ngừng việc cho người lao động do dịch Covid-19.

Đồng thời kiến nghị 100% DN và người lao động được tạm dừng đóng Bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian từ tháng 2 đến hết tháng 12/2020. Sau đó DN và người lao động phải đóng bù thời gian này mà không phải nộp tiền lãi chậm đóng. Bộ cũng nghiên cứu sử dụng kinh phí của Bảo hiểm thất nghiệp trong việc hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động, cũng như giữ chân người lao động” – ông Dung nói.