Công ty Trung Quốc phá đảo ngành xe điện toàn cầu, nhiều khả năng sắp soán ngôi cả Tesla

Tập đoàn xe điện hàng đầu Trung Quốc với lợi thế ắc quy và Lithium đang ngày càng mở rộng với tham vọng thay thế ngôi vương của Tesla.

Anh PK Saxena sống tại Booleroo Centre miền Nam Australia muốn mua xe điện cho quãng đường đi làm 75km của mình. Ban đầu a nhắm đến chiếc Model 3 của Tesla, thế nhưng cuối cùng vị giáo viên này lại chọn thương hiệu BYD đến từ Trung Quốc.

Dù không so bì được độ nổi tiếng trên thế giới với Tesla nhưng BYD lại là thương hiệu nổi tiếng ở Trung Quốc trong gần 20 năm với những nhà đầu tư nổi tiếng như Warren Buffett. Tuy nhiên, thứ khiến BYD đánh bại được Tesla trong thương vụ của anh Saxena là giá cả.

Chiếc xe mà vị giáo viên Australia này mua chỉ ở mức 33.000 USD, tương đương 2/3 mức giá của Model 3, vốn là dòng xe rẻ nhất của Tesla.

Sản phẩm xe điện của BYD tại triển lãm Bắc Kinh năm 2021

“Mức giá quá phù hợp, nó không đắt đỏ như những dòng xe điện khác nhưng lại có đủ chức năng bạn cần”, anh Saxena cho biết.

Un-Tesla

Câu chuyện của anh Saxena chỉ là một trong vô số những người mua xe điện hiện nay trên thế giới. Trong bối cảnh ngành xe điện thu hút được sự quan tâm của toàn bộ giới đầu tư, chính trị thì BYD, vốn đã là ông lớn của thị trường số 1 thế giới-Trung Quốc, nay lại đang lăm le mở rộng để soán ngôi Tesla.

Theo hãng tin Bloomberg, điều đáng lưu ý là đường đi của BYD cứ như một Un-Tesla khi trái ngược hoàn toàn với tầm nhìn của Elon Musk. Nhà sáng lập và là CEO của BYD, ông Wang Chuanfu không bám đuổi việc sản xuất những dòng xe điện hạng sang có mức giá ngất ngưởng như Tesla. Thay vào đó, BYD bán những chiếc ô tô điện có mức giá vừa phải với túi tiền tầng lớp trung lưu Trung Quốc.

Trái với Tesla, BYD đã thành công phát triển dòng xe bus điện cũng như xe bán tải điện, qua đó đa dạng hóa các sản phẩm của mình thay vì chỉ tập trung vào 1 mẫu. Thậm chí BYD cũng được lòng công đoàn Mỹ khi mở nhà máy xe bus điện tại California chứ không hứng nhiều chỉ trích như Tesla.

Xét về khía cạnh vĩ mô hơn, trong khi Elon Musk có nhiều ý kiến trái chiều với chính phủ Mỹ về vấn đề thuế hay chính sách hỗ trợ ngành thì BYD lại có sự hậu thuẫn lớn của Bắc Kinh. Mới đây, tập đoàn xe điện này đã đón chuyến thăm của Thủ tướng Lý Khắc Cường tại trụ sở chính.

Xuất thân từ nhà nông và tốt nghiệp chuyên ngành hóa chất, nhà sáng lập Wang có cái nhìn rất khác so với Elon Musk, qua đó đem lại nhiều lợi thế cho BYD trong cuộc đua xe điện.

Cụ thể, tập đoàn này không chỉ là ông lớn ngành xe điện mà còn là nhà sản xuất chất bán dẫn và ắc quy. Hiện BYD đang là hãng sản suất ắc quy cho ô tô điện lớn thứ 3 thế giới, chiếm 14% thị phần toàn cầu, chỉ đứng sau CATC của Trung Quốc và LG Energy Solution của Hàn Quốc.

Khách hàng mua ắc quy BYD bao gồm cả những ông lớn như Toyota và thậm chí Phó giám đốc Lian Yu Bo vào tháng 6/2022 cho biết họ đang chuẩn bị bán ắc quy cho cả Tesla.

Nhà sáng lập và Chủ tịch BYD, ông Wang Chuanfu

Với nhu cầu ắc quy ngày một tăng trước sự thiếu hụt của Lithium, nguyên liệu chủ chốt cho ngành này, việc tự chủ được nguồn cung ứng ắc quy là một lợi thế cực kỳ lớn cho các hãng xe điện. Xin được nhắc Phó chủ tịch Lv Xiang Yang của BYD cũng là người đứng đầu của Younggy Co, một công ty sản xuất Lithium.

Chưa dừng lại ở đó, BYD đã đầu tư thêm 3 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 442 triệu USD cho Chengxin Lithium để đảm bảo nguồn cung.

“BYD là một trong những công ty đa ngành nhất mà tôi từng biết chứ không chỉ riêng trong mảng xe điện. Họ đã làm được phần lớn những thứ mà Tesla đang cố làm, và thậm chí còn nhiều hơn thế”, CEO Taylor Ogan của Snow Bull Capital nhận định.

Tham vọng soán ngôi

Ý tưởng bán xe điện chất lượng với mức giá phải chăng không phải là mới. Vào năm 2018, Elon Musk cũng đã hùng hồn tuyên bố Tesla sẽ hạ giá xe xuống còn 25.000 USD/chiếc trong vòng 3 năm tới, thế nhưng lời cam kết này chẳng thành hiện thực.

Năm 2020, Musk tiếp tục cam kết hạ giá xe trong 3 năm nữa nhưng vào tháng 1/2022, nhà sáng lập Tesla đã phải thừa nhận công ty đang quá bận vì nhiều dự án khác nhau nên không thể tập trung hạ giá thành xuống ngay được.

Mức giá rẻ nhất của Tesla tại Mỹ là 46.990 USD/chiếc và tại Trung Quốc là 280.000 Nhân dân tệ sau khi đã được chính phủ hỗ trợ. Trong khi đó, một chiếc BYD rẻ nhất cũng chỉ có 96.000 Nhân dân tệ.

Tại Trung Quốc, số liệu của Citigroup cho thấy BYD chiếm đến 26% doanh số xe điện mới bán ra, đứng số 1 toàn quốc, cao hơn rất nhiều so với số 2 Tesla với chỉ 11%.

Không dừng lại ở đó, BYD bắt đầu hướng ra các thị trường quốc tế từ Australia cho đến Brazil hay New Zealand, Mỹ… khi ký các hợp đồng hợp đối tác phân phối xe tại đây. Tập đoàn cũng đã tiếp cận một số thị trường mới nữa như Đức, Israel và Thái Lan.

Xe Bus điện của BYD

Sự tự tin của Chủ tịch Wang đến từ sự thống trị của Trung Quốc trong mảng xe điện cũng như ắc quy. Ngoài Tesla, phần lớn những người chơi mới hay các hãng xe truyền thống mới ở giai đoạn đầu phát triển, trong khi BYD đã có được lợi thế rất lớn.

“Chẳng có nhiều thương hiệu xe điện có chất lượng xe tương đương mà giá cả lại phải chăng như thế”, chuyên gia Ben Selwyn của hãng tư vấn ACA Research nhận định.

Theo Bloomberg, chiến lược của BYD đang đem lại hiệu quả. Hãng là công ty ô tô lớn thứ 3 thế giới về tổng giá trị vốn hóa, đạt khoảng 127,5 tỷ USD, đứng sau Tesla và Toyota. Xin được nhắc là BYD cũng là một thương hiệu sản xuất xe hơi chạy xăng truyền thống tại Trung Quốc nhưng đã dần chuyển hoàn toàn sang mảng xe điện.

Tính đến tháng 7/2022, BYD đã bán được 800.000 xe điện, cao hơn doanh số cả năm 2021.

Thậm chí chủ tịch Wang còn nhắm đến cả thị trường Nhật Bản, vốn là địa bàn của Toyota trong nhiều năm nay. Sự tự tin đến từ nguồn cung ắc quy tự chủ, dồi dào của hãng khiến giá thành xe rẻ hơn so với nhiều đối thủ.

“Đấy là điểm mạnh lớn nhất của chúng tôi”, giám đốc Atsuki Tofukuji của BYD Auto Japan tự tin nói.

Thách thức

Tất nhiên, hành trình nào cũng phải có chông gai. Câu hỏi lớn nhất của chủ tịch Wang hiện nay là lợi thế mà họ có sẽ được giữ vững đến khi nào.

Theo chuyên gia Kota Yuzawa của Goldman Sachs, dù các thương hiệu lớn như Toyota có thể kém lợi thế hơn BYD hiện nay nhưng về lâu dài, sự đầu tư lớn cùng độ nổi tiếng có thể khiến mọi chuyện trở nên khác đi.

“Lợi thế đi trước không có nghĩa bạn sẽ mãi mãi là ông lớn trong ngành”, chuyên gia Yuzawa cảnh báo.

Bên cạnh đó, việc mở rộng thị trường ra nước ngoài đồng nghĩa với việc BYD sẽ phải tìm kiếm đầu tư vào các mỏ Lithium hay chuỗi sản xuất ắc quy ở những nơi khác ngoài Trung Quốc, và chính quyền địa phương thì có thể không được thân thiện như ở quê nhà.

Vào tháng 6/2022, Tòa án Chile đã hủy bỏ hợp đồng sản xuất Lithium mà BYD thắng thầu trong tháng 1/2022 vì lo sợ ô nhiễm môi trường.

“Sẽ rất khó khăn để các dự án khai thác được cấp phép và hoạt động ổn định”, chuyên gia Caitlin Purdy của Brookings Institution nhận định.

Trong khi đó, những thách thức về nguồn vốn cũng xuất hiện. Quỹ Berkshire Hathaway của Warren Buffett hiện nắm giữ đến 8 tỷ USD cổ phiếu của BYD khi họ chỉ tốn 230 triệu USD đầu tư vào năm 2008. Vào giữa tháng 7/2022, nhiều dấu hiệu cho thấy có khả năng Berkshire sẽ bán bớt cổ phiếu của BYD và tạo nên sự lo lắng cho các nhà đầu tư.

Rủi ro thoái vốn của Berkshire cho thấy 1 điểm yếu chết người nữa của BYD, đó là tỷ suất lợi nhuận (Profit Margin) thấp. Việc duy trì chiến lược bán xe giá rẻ khiến BYD khó lòng cạnh tranh được với Tesla về tỷ suất lợi nhuận. Sản phẩm mới nhất của BYD là Yuan Plus chỉ có giá 137.800 Nhân dân tệ sau khi trừ các khoản trợ giá. Trong khi đó mẫu Model Y mới nhất của Tesla có giá đến 316.900 Nhân dân tệ.

Trong năm 2021, lợi nhuận của BYD chỉ tương đương khoảng 2% doanh thu, trong khi con số này là 10% cho Tesla.

Tuy nhiên theo chuyên gia phân tích Steve Man của Bloomberg Intelligence, BYD đang hy sinh lợi nhuận để mở rộng thị phần.

“Chiến lược của họ là mở rộng thị phần, tiếp cận các thị trường mới. Tầm nhìn của họ vượt ra xa hơn Trung Quốc rất nhiều”, ông Man cho biết.