Công lý cho 23 nhát dao

Theo dõi VGT trên

Quá trình vật lộn tìm công lý của Khadija Siddiqi chống lại gã đàn ông đã tấn công cô bằng 23 nhát dao là cuộc chiến liên quan tới tất cả phụ nữ Pakistan

Tòa án thượng thẩm ở Pakistan hồi tháng 6 tuyên trắng án đối với người đàn ông bị cáo buộc đâm 23 nhát dao vào một phụ nữ. Dù cho có video ghi lại vụ việc, bị cáo Shah Hussain, 23 tuổi, vẫn nhởn nhơ thoát án phạt trước sự sửng sốt và sợ hãi của nạn nhân – một nữ sinh viên luật tên là Khadija Siddiqi.

Cô gái trẻ bị tấn công tại TP Lahore vào tháng 5-2016 trong lúc đang leo lên ôtô sau khi đón em gái ở trường học. Siddiqi tố cáo Hussain đã quấy rối cô trước vụ tấn công. Trong suốt 2 năm, cô cố gắng tìm kiếm công lý nhưng thất bại hết lần này tới lần khác bởi hệ thống luật pháp của Pakistan. Năm ngoái, Siddiqi thậm chí phải ngồi cùng phòng với Hussain – vốn là con trai của một luật sư có thế lực – trong một kỳ thi sau khi một tòa án cấp thấp hơn cho phép hắn ta được bảo lãnh tại ngoại.

Ban đầu, Hussain bị kết án 7 năm tù giam. Sau khi kháng cáo, án phạt giảm xuống 5 năm nhưng rồi tòa lại tuyên trắng án cho hắn ta mà chưa đưa ra lý do rõ ràng. Theo lời Siddiqi, một thẩm phán nói với cô rằng cô phải cung cấp bằng chứng cho thấy động cơ giết người. Vị quan tòa cũng nói rằng chắc hẳn cô phải lăng mạ Hussain bằng cách này hay cách khác thì mới xảy ra cớ sự. Thậm chí trước tòa, nạn nhân liên tục bị chất vấn về tính cách và còn bị ép thỏa hiệp nhưng cô nhất quyết không chịu.

Công lý cho 23 nhát dao - Hình 1

Khadija Siddiqi quyết tâm đấu tranh đến cùng để tìm lại công lý Ảnh: AL JAZEERA

Đây không phải lần đầu tiên một kẻ quyền thế thắng kiện trong một vụ bạo lực nhằm vào phụ nữ ở Pakistan. Đây cũng không phải lần đầu tiên hệ thống luật pháp nước này quay lưng với một phụ nữ và nương tay với những kẻ thủ ác.

Pakistan vốn bị ảnh hưởng nặng nề bởi lực lượng bảo thủ và cuồng tín tôn giáo. Không có gì bất thường khi những người quyền thế đòi đề xướng các nguyên tắc đạo đức và tôn giáo. Tuy nhiên, những đề xuất diễn giải theo Hồi giáo hoặc truyền thống địa phương của họ gần như luôn gây tổn hại quyền của phụ nữ và những đối tượng thiểu số. Bởi vậy, những kẻ quấy rối, hãm hiếp và giết người thường thoát tội trong khi nạn nhân của chúng lại bị đổ tội một cách oan ức. Nạn nhân thường bị đổ lỗi không ăn mặc đủ kín đáo, không đủ mộ đạo hay kích động bạo lực.

Trong những vụ án liên quan tới giới tính, hiếm khi giới chức trách tôn giáo bảo thủ cho rằng quấy rối, cưỡng hiếp và giết người là những tội ác mà Hồi giáo lên án, trừng phạt và do đó phải nghiêm trị những kẻ vi phạm. Thật không may là nhận thức này không chỉ phổ biến rộng rãi ở những cộng đồng hẻo lánh mà còn hiện hữu ở chính những tổ chức tư pháp và thực thi pháp luật vốn do nam giới chi phối.

Video đang HOT

Do đó, không có gì bất ngờ khi ở Pakistan, phụ nữ bị đổ lỗi cho tội ác của một người đàn ông và trừng phạt giáng xuống đầu phái yếu. Năm 2007, Kainat Soomro – lúc bấy giờ mới 13 tuổi – bị bắt cóc và hãm hiếp tập thể. Sau khi nạn nhân lên tiếng tố cáo những kẻ tấn công, các vị cao niên trong làng quyết định phải giết chết… cô bé vì làm mất danh dự gia đình. Cha mẹ Soomro cự tuyệt quyết định này. Sau đó, anh của cô bị giết và chị cô phải ly hôn. Nạn nhân bị xử thua trong vụ kiện chống lại những kẻ đã cưỡng hiếp mình.

Luật lệ miễn phạt ở Pakistan cho phép đàn ông bạo hành phụ nữ mà không sợ hậu quả. Soomro chia sẻ: “Đàn ông thuộc những gia đình quyền lực trong làng hãm hiếp bất cứ cô gái nào họ muốn rồi đơn giản giết chết nạn nhân hoặc tuyên bố cô ấy vi phạm pháp luật…”.

Một nạn nhân bị hiếp dâm khác là Mukhtar Mai cũng phải trải qua cuộc vật lộn tương tự. Năm 2011, sau cuộc chiến pháp lý gần 1 thập kỷ, Mai đã không thành công trong vụ kháng cáo hòng đưa toàn bộ 6 kẻ đã hạ nhục cô vào tù. Nạn nhân bị cưỡng hiếp tập thể năm 2002 theo lệnh của hội đồng làng vì cậu em trai 12 tuổi của cô có “hành động khinh thường” đối với một gia tộc hùng mạnh trong làng. Tòa án Tối cao Pakistan đã tha bổng cho 5/6 tên trong vụ án này.

Thói đổ tội cho nạn nhân không tha cho cả trẻ em. Vào tháng 2 năm nay, bé gái 7 tuổi Zainab Ansari bị cưỡng hiếp và sát hại. Nhưng thay vì lên án tên sát nhân, một số người công khai thắc mắc tại sao cô bé lại đi lang thang một mình. Và ngay cả khi một gã đàn ông đối mặt với những bằng chứng không thể chối cãi, hắn cũng không bị kết tội nhanh chóng. Trong vụ án ngôi sao mạng xã hội Qandeel Baloch bị giết chết cách đây 2 năm, tới nay gã anh trai từng tự hào thừa nhận bóp cổ em gái vì “danh dự” vẫn chưa bị tòa kết tội.

Các vụ việc của Soomro và Mai được dư luận biết tới bởi họ đã can đảm lên tiếng bất chấp tính mạng bị đe dọa. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều trường hợp chưa được biết tới và có thể không bao giờ ra ngoài ánh sáng. Trong một báo cáo năm 2017, Ủy ban Nhân quyền Pakistan tiết lộ phần nhiều vụ bạo hành phụ nữ không được trình báo bởi chủ nghĩa bảo thủ, tình trạng mù chữ, nghèo đói và sợ hãi bị kỳ thị, xấu hổ cũng như mất danh dự.

Người ta thường cho rằng phụ nữ “đoan trang” không nên trình báo chuyện bị hiếp dâm hay quấy rối để giữ danh dự. Đó là lý do tại sao rất nhiều gã đàn ông thoát tội. Trong một môi trường nguy hiểm đầy rẫy những kẻ trơ tráo và định kiến về giới tính, những phụ nữ Pakistan kiên cường vẫn lên tiếng – điều đó thật đáng tự hào. Giống như Soomro và Mai, Siddiqi thề sẽ tiếp tục đấu tranh. Nữ sinh viên lên kế hoạch kháng cáo lên Tòa án Tối cao và đã mở lời kêu gọi người đứng đầu tòa án cao nhất này xem xét vụ án của cô.

Chính những phụ nữ như Siddiqi, như Soomro và Mai, với lòng dũng cảm và quyết tâm, sẽ buộc hệ thống luật pháp phải thay đổi. Cuộc vật lộn của Siddiqi là vì lợi ích của tất cả phụ nữ ở Pakistan.

Theo Đỗ Quyên

Người lao động

Cô dâu 15 tuổi và hành trình 6 tháng bị bắt cóc, xâm hại và lừa bán

Từ một chuyến đi đến nhà người thân, cô gái trẻ chẳng ngờ mình sẽ đi đến 6 tháng sau mới trở về. Trong suốt quãng thời gian tồi tệ ấy, cô bị bắt cóc, đánh đập, hãm hiếp và phải sống những tháng ngày đầy ám ảnh.

Ấn Độ vốn là quốc gia còn nặng tư tưởng trọng nam khinh nữ. Nỗi thống khổ vì bị phân biệt đối xử và bạo lực mà phụ nữ nước này phải chịu đựng vẫn trở thành nỗi ám ảnh luôn thường trực. Những vụ án nổi tiếng được đề cập trong loạt bài "Phụ nữ Ấn Độ và nỗi ám ảnh về bạo hành, hiếp dâm" sau đây sẽ phần nào hé lộ cuộc sống đọa đày của không ít phụ nữ tại đất nước này.

Cô dâu 15 tuổi và hành trình 6 tháng bị bắt cóc, xâm hại và lừa bán - Hình 1

Cô nữ sinh 15 tuổi đã trở về nhà sau 6 tháng bị bắt cóc, xâm hại.

Chuyến tàu định mệnh

Một ngày tháng 10/2016, Khushboo - cô nữ sinh 15 tuổi người Ấn Độ tay xách nách mang bước lên chuyến tàu muộn để tới bang Chhattisgarh thăm người thân. Đây là lần đầu tiên đi xa như thế này một mình nên Khushboo không tránh khỏi lo lắng.

Môt lúc sau, nghe thấy thông báo, Khushboo từ nhà chờ nhanh chân bước lên mà không biết rằng mình đã nhầm tàu. Thay vì lên chuyến tàu lúc 9 giờ tối, cô gái lại lên một tàu khác chạy trước đó 15 phút và đến bang Delhi.

Nửa đêm, tàu tới ga. Lúc này, Khushboo mới nhận ra sự nhầm lẫn. Cô gái hốt hoảng nhưng tất cả đã quá muộn. Sợ hãi, Khushboo bật khóc giữa nhà ga. Đúng lúc đó, một người đàn ông bước tới tự giới thiệu là Arman, nhân viên bán hàng tại ga. Người này sau khi hỏi chuyện đã ngỏ ý đưa Khushboo tới gặp cảnh sát nhờ giúp đỡ. Thấy Arman có vẻ là người đàng hoàng lại giữa nơi "đất khách quê người", ngoài ra anh còn gọi cho vợ là Hasheena đi cùng, cô nữ sinh ngây thơ tin tưởng liền làm theo.

Ba người gặp sau đó đã lên xe tới một đồn cảnh sát gần đó. Trên xe, Hasheena nhiệt tình hỏi han vị khách phương xa khiến Khushboo cảm thấy may mắn vì đã gặp được những người tốt.

10 phút sau khi chuyển bánh, chiếc xe bỗng dừng lại ở một khu vực hẻo lánh gần ngôi làng Sarai Kale Khan. Lúc này, Arman mới lộ nguyên hình của tên "yêu râu xanh" khi dùng con dao nhọn dí vào cổ uy hiếp và ra lệnh cho vợ trói chặt tay Khushboo lại. Sau đó, cô bé 15 tuổi chỉ còn biết chịu đựng để Arman cưỡng hiếp.

Đó chỉ là màn mở đầu cho 6 tháng sống không bằng chết của cô nữ sinh.

6 tháng kinh hoàng

Sau khi cưỡng hiếp Khushboo, Arman liền đưa cô tới gặp người đàn ông địa phương tên là Pappu Yadav. Sau cuộc ngã giá, Khushboo bị bán với giá 70.000 Rupees (hơn 23 triệu đồng) để làm vợ Yadav.

Những ngày sau đó, do Khushboo phản kháng mà Yadav cho người canh gác rất nghiêm ngặt và đánh đập cô gái dã man vì không ngoan ngoãn nghe lời.

Cuối cùng, không thể chịu đựng được những màn tra tấn tàn bạo, cô nữ sinh 15 tuổi đành nuốt nước mắt chấp nhận lấy Yadav làm chồng dù thường xuyên phải hứng chịu những cơn thịnh nộ từ người đàn ông ấy. Thậm chí, có lần Khushboo bị đánh bởi chai thuỷ tinh khiến cơ thể bầm dập. Không dừng ở đó, Khushboo còn bị đổ nước sôi lên người, gây đau đớn và thương tích.

Gần 6 tháng làm vợ Yadav, lợi dụng một lần chồng sơ hở, nữ sinh này đã tận dụng cơ hội trốn thoát. Cô lập tức chạy về phía ga tàu để tìm đường trở về nhà.

Tuy nhiên, số phận một lần nữa không mỉm cười với cô gái. Nhìn thấy bộ dạng hớt hải, sợ hãi, cơ thể bầm tím của Khushboo, Mohammad Afroz (22 tuổi) - kẻ khuân vác thuê ở nhà ga đã tỏ vẻ tốt bụng đưa cho cô một chai nước. Đói và mệt, Khushboo đưa lên uống mà không hề biết rằng bên trong chai nước, Mohammad đã bỏ sẵn thuốc mê. Lại một lần nữa, cô nữ sinh bị kẻ xấu hãm hiếp.

Tỉnh dậy ở một bãi cỏ vắng vẻ với váy áo bị xé rách, A đã cố lết ra đường lớn và được một người qua đường nhìn thấy. Người này ngay lập tức đã báo cho cảnh sát. Arman , Mohammad Afroz và Pappu Yadav sau đó bị bắt giữ. "Về phần cô vợ Hasheena của Arman, chúng tôi xác định được rằng cô ấy cũng là một nạn nhân của chính chồng mình khi thường xuyên bị đánh đập và dọa dẫm nếu không nghe lời".

Theo Danviet

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

"Giáo sư tiên tri" dự đoán người đắc cử tổng thống Mỹ
06:17:23 05/11/2024
Những người Ukraine thấp thỏm trước viễn cảnh ông Trump thắng cử
20:52:29 03/11/2024
Bầu cử Mỹ 2024: Lựa chọn của nhà sử học từng đoán trúng người chiến thắng 90%
21:46:29 04/11/2024
Không mặc áo phao để tắm nắng và chụp ảnh cho đẹp, hai cô gái chết thảm
20:57:48 03/11/2024
7 bang chiến trường có thể xoay chuyển cục diện bầu cử Mỹ
21:16:17 03/11/2024
Tỷ lệ đặt cược ông Trump chiến thắng tăng mạnh ngay trước bầu cử
10:42:38 05/11/2024
Quân đội Trung Quốc mô phỏng tình huống chiến đấu cơ tàng hình xuất kích từ Nhật
20:15:55 03/11/2024
Hai bức tranh chính sách Trump - Harris
19:46:09 03/11/2024

Tin đang nóng

Bài tập tiếng Việt của học sinh tiểu học khiến nhiều phụ huynh "khóc không thành tiếng": Tại sao lại có thể khó đến vậy?
13:47:10 05/11/2024
Đoan Trang từng hủy hôn với tình cũ vào phút chót, trước khi lấy chồng Tây
12:53:15 05/11/2024
Lý do danh ca Hương Lan tát Hoài Linh: "Tôi bảo Hoài Linh, chị hai đánh cho em tỉnh lại"
13:31:40 05/11/2024
Trường Giang giảm 11kg: Ngoại hình khác lạ, chỉ ăn khoai lang và trứng
13:04:44 05/11/2024
Giữa lúc Kỳ Duyên gặp sóng gió tại Miss Universe, Thiên Ân gây hoang mang vì 1 bài đăng
13:42:11 05/11/2024
Con nuôi Ngọc Sơn: "Tôi nhìn 10 tỷ cầm về, tự hỏi đây là tiền thật à"
15:01:57 05/11/2024
Bữa tiệc sinh nhật khốn khổ của ông trùm Diddy bên trong trại giam
14:23:36 05/11/2024
Bức ảnh khoe lưng trần của cô dâu khiến tất cả phải hốt hoảng
13:51:06 05/11/2024

Tin mới nhất

UNESCO xem xét công nhận kỹ thuật nấu rượu sake là di sản văn hóa phi vật thể

16:52:39 05/11/2024
Nếu được đăng ký, rượu sake của Nhật Bản sẽ tiếp bước các đồ uống có cồn nổi tiếng thế giới khác như rượu vang Georgia, văn hóa bia Bỉ, rượu rum Cuba... được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thế giới.

Ông Trump cảnh báo trừng phạt Trung Quốc và Mexico ở thông điệp cuối cùng trước bầu cử

16:51:18 05/11/2024
Các con của ông Trump và nhân vật truyền thông Megyn Kelly cũng lên sân khấu ủng hộ chính trị gia này. Kelly nêu rõ bà ủng hộ cựu Tổng thống Mỹ vì ông sẽ bảo vệ phụ nữ và những người đàn ông bị lãng quên .

Giới tính cử tri là yếu tố quyết định đến kết quả bầu cử Mỹ 2024?

16:49:10 05/11/2024
Chuyên gia thăm dò ý kiến của đảng Dân chủ Celinda Lake cho biết không thể đánh giá thấp sức mạnh của vấn đề phá thai . Bà cho biết điều đó đặc biệt đúng đối với những phụ nữ trẻ tuổi.

Anh: Phát hiện thêm 2 ca mắc đậu mùa khỉ chủng Clade Ib

14:57:27 05/11/2024
Ngoài ra, cơ quan y tế Anh cũng đang hợp tác với các đối tác quốc tế để hỗ trợ các quốc gia bị dịch bệnh ảnh hưởng nhằm ngăn ngừa các đợt bùng phát tiếp theo.

Cuba chuẩn bị ứng phó bão nhiệt đới Rafael

14:55:19 05/11/2024
Cơ quan này cũng đưa ra cảnh báo tình trạng nước triều dâng nguy hiểm và các cơn sóng gây thiệt hại lớn đối với Quần đảo Cayman, song chưa xác định mức độ ảnh hưởng của cơn bão đến nước Mỹ.

Tình báo của Mỹ cảnh báo những mối nguy đe dọa đến an ninh trong Ngày bầu cử

14:53:01 05/11/2024
Tài liệu trên đã tóm tắt toàn cảnh về các mối đe dọa trong Ngày bầu cử, bao gồm rủi ro về bạo lực và thông tin sai lệch do các chính phủ nước ngoài tạo ra.

Trung Quốc tổ chức Kỳ họp thứ 12 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 14

14:50:03 05/11/2024
ngày 4/11, Trung Quốc đã tổ chức Kỳ họp thứ 12 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 14 tại Bắc Kinh nhằm xem xét nhiều dự thảo Luật quan trọng.

Bầu cử Mỹ 2024: Các bang siết chặt an ninh do lo ngại bạo lực chính trị

14:41:56 05/11/2024
Cùng ngày, truyền thông Mỹ đưa tin Meta công ty chủ quản của mạng xã hội Facebook thông báo sẽ kéo dài thời gian cấm các quảng cáo chính trị mới cho đến vài ngày sau ngày bầu cử 5/11.

Chuyên gia: Iran có thể tấn công khu vực gần các cơ sở hạt nhân của Israel

14:39:07 05/11/2024
"Kiểu tấn công này nhằm gây ra thiệt hại đáng kể cho cơ sở hạ tầng phòng thủ cốt lõi của Israel, không chỉ làm leo thang xung đột mà còn khuếch đại tác động về mặt tâm lý và chiến lược", ông giải thích.

Tổng thống Mỹ tiếp theo có thể ảnh hưởng thế nào đến quan hệ Mỹ - Ấn?

14:37:00 05/11/2024
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng việc bà Harris thẳng thắn về vấn đề nhân quyền có thể gây căng thẳng với chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi.

Đức, Australia tăng cường viện trợ cho Ukraine

14:32:11 05/11/2024
Kể từ khi nổ ra xung đột giữa Ukraine và Nga, Australia đã cung cấp hơn 1,3 tỷ AUD hỗ trợ quân sự và hơn 1,5 tỷ AUD hỗ trợ tổng thể cho Chính phủ Ukraine.

Mỹ hối thúc Israel đảm bảo duy trì hoạt động viện trợ nhân đạo tại Gaza

14:23:36 05/11/2024
Ông Miller cho biết Mỹ đã nêu rõ những lo ngại này với Chính phủ Israel và cho rằng nước này phải có trách nhiệm phải làm mọi cách có thể để giảm leo thang và buộc tất cả những kẻ phạm tội phải chịu trách nhiệm.

Có thể bạn quan tâm

Những người có nguy cơ cao bị viêm khớp

Sức khỏe

17:49:26 05/11/2024
Viêm khớp là tình trạng rất phổ biến, đặc biệt ở những người trên 50 tuổi. Đây là căn bệnh gây tổn thương ở khớp (nơi hai xương gặp nhau). Một số khớp bị mòn tự nhiên khi con người già đi.

BXH Vua phá lưới Ngoại hạng Anh mới nhất: Haaland 'cô đơn' trên đỉnh

Sao thể thao

17:28:11 05/11/2024
BXH Vua phá lưới Ngoại hạng Anh 2024/2025 mới nhất: Erling Haaland đang là cầu thủ dẫn đầu với 11 bàn thắng sau 10 vòng đấu.

Tuổi trẻ giá bao nhiêu - Tập 12: Kiên đột nhập kho sầu riêng quay bằng chứng

Phim việt

17:12:29 05/11/2024
Trong khi Linh và Nga diễn để làm nhiệm vụ giữ chân hai người này thì Kiên nhanh chóng đột nhập kho hàng để quay phim, chụp hình làm bằng chứng.

Hôm nay nấu gì: Bữa cơm 4 món bình dân nhưng ngon miệng, đủ dinh dưỡng

Ẩm thực

17:03:19 05/11/2024
Bữa cơm 4 món bình dân nhưng ngon miệng, đủ dinh dưỡng. Bữa cơm này sẽ khiến cả nhà thích thú vì các món ăn tuy đơn giản nhưng rất hấp dẫn.

Kỳ Duyên chễm chệ xuất hiện trên trang Miss Universe, cho đối thủ "hít khói" vì lượng tương tác khủng

Sao việt

16:58:49 05/11/2024
Sáng 5/11 (giờ Việt Nam), trang chủ Miss Universe với 14 triệu người theo dõi đã liên tiếp đăng tải các bộ ảnh của loạt thí sinh, trong số đó có Kỳ Duyên.

Hơn 180 triệu người xem ảnh mặt mộc của nữ diễn viên hạng A lúc đau ốm

Sao châu á

16:40:29 05/11/2024
Đệ nhất mỹ nữ Bắc Kinh khiến netizen không khỏi trầm trồ, xuýt xoa khi khoe mặt mộc đẹp không tỳ vết ở tuổi 36.

Vpop đón tân binh có mối duyên nợ với 2 Anh Trai, ra tận 8 MV debut khiến ai cũng trầm trồ!

Nhạc việt

15:53:09 05/11/2024
Tân binh làng nhạc có màn debut khủng với full album, 8 MV kèm theo và ekip hàng đầu thị trường đứng sau phần âm nhạc.

Thầy giáo áp dụng trend hot vào kiểm tra bài cũ, netizen xem xong "rén": Túi mù nhưng mà là mù mịt tương lai

Netizen

15:30:28 05/11/2024
Trào lưu chơi blindbox (hay còn gọi là túi mù) đang làm mưa làm gió trên mạng xã hội trong thời gian gần đây. Làm nên thành công của chiếc trend này đến từ yếu tố bất ngờ và niềm vui

Phương Ly đi xem pickleball cùng bạn trai nhưng soi outfit toàn thấy hình bóng crush!

Phong cách sao

15:03:06 05/11/2024
Điểm sơ qua bộ cánh tuy tối giản của Phương Ly có thể thấy sương sương ít nhất 4 món đồ có liên quan đến G-Dragon từ trực tiếp đến gián tiếp, chính là biểu tượng hoa cúc và thương hiệu Chanel:

Giải chạy marathon ở thành phố New York lập kỷ lục về số người tham gia

14:20:40 05/11/2024
Ban tổ chức cho biết con số này đã vượt qua kỷ lục trước đó được thiết lập tại Marathon Berlin (Đức) vào tháng 9, với 54.280 người hoàn thành giải chạy marathon hàng đầu thế giới này.

G-Dragon bị "ném đá"

Nhạc quốc tế

13:51:44 05/11/2024
Vừa qua, G-Dragon tái xuất làng nhạc với single Power. Phải chờ hơn nửa thập kỷ, fan mới có thể được nghe nhạc mới của G-Dragon, sự kiện này gây chấn động châu Á.