Con bài “sức mạnh mềm” trong tranh chấp lãnh thổ

Tuần Việt Nam giới thiệu cuộc trò chuyện với ông Trần Hữu Thùy Giang, nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý du lịch và biển đảo tại Đại học Southern Cross, Úc, về vấn đề này.

Thưa ông, giới nghiên cứu quốc tế đã quan sát và nhận ra rằng, ngoài việc dùng vũ lực cưỡng chiếm biển đảo, Trung Quốc đã tích cực đầu tư tạo sức mạnh mềm hỗ trợ, tranh thủ dư luận thế giới. Ông chia sẻ gì về tính hiệu quả của các thủ thuật về sức mạnh mềm của Trung Quốc trên đấu trường quốc tế?

NCS. Trần Hữu Thùy Giang: Với tiềm lực quân sự và lực lượng hải quân quy mô của mình, Trung Quốc dần tiến hành các bước và gây hấn với các nước ở Biển Đông và Biển Hoa Đông. Song song với quá trình đó, Trung Quốc cũng sử dụng sức mạnh mềm để hiện thực hóa yêu sách đòi hỏi chủ quyền phi lý của mình bằng nhiều hình thức khác nhau, cụ thể:

- Trung Quốc đầu tư rất nhiều cho việc xây dựng các nguồn tài liệu ngụy tạo khẳng định chứng cứ lịch sử của họ ở các đảo, quần đảo thuộc chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông. Những nguồn tư liệu, tài liệu này được nghiên cứu bài bản, có hệ thống và xuất bản liên tục. Số lượng các bài đăng trên tạp chí khoa học trong nước lên đến hàng ngàn, chưa kể một số lượng lớn các công trình nghiên cứu, luận văn, luận án thạc sĩ, tiến sĩ lấy vấn đề này làm đề tài nghiên cứu;

- Trên lĩnh vực xuất bản quốc tế, các học giả Trung Quốc cũng được đầu tư, kết nối để xuất bản một số lượng lớn các bài báo bằng tiếng Anh về vấn đề chủ quyền và tính pháp lý của Trung Quốc đối với “Biển Hoa Nam” (tức Biển Đông) trên các tạp chí khoa học. Có thể nhận ra sự chênh lệch về mặt số lượng các công trình nghiên cứu về vấn đề này trên các tạp chí nghiên cứu khoa học quốc tế giữa Trung Quốc và các nước có đòi hỏi chủ quyền trên Biển Đông.

- Trung Quốc luôn duy trì một đội ngũ đông đảo học giả, những người luôn tranh luận, bình luận tại các diễn đàn đăng tải các vấn đề về tranh chấp Biển Đông. Những người này có khả năng ngoại ngữ tốt, nắm chắc vấn đề theo quan điểm của Trung Quốc, và luôn phản biện, tuyên truyền có lợi cho quan điểm về chủ quyền của Trung Quốc.

- Trung Quốc đầu tư và phát hành rất nhiều ấn phẩm như sách báo về văn hóa, bản đồ địa lý, bản đồ du lịch, quả địa cầu có in các bản đồ thể hiện đường 9 đoạn và lưu hành rộng rãi tại các nước. Khách, kể cả khách từ các nước ven biển Đông bị Trung Quốc chiếm biến, đảo, đến Trung Quốc đều được hào phóng tặng các vật kỷ niệm chứa mưu đồ xâm lược như thế. Các tổ chức mang danh nghĩa giao lưu văn hóa của Trung Quốc với các nước cũng luôn hào phóng mang tặng các kỷ vật như vậy.

Chúng tôi có nghe rằng Trung Quốc tài trợ rất nhiều tiền để lôi kéo, một số học giả nước ngoài nghiên cứu về Biển Đông? Ông có nghe và biết gì về điều này không?

NCS. Trần Hữu Thùy Giang: Chuyện này thì giới nghiên cứu quốc tế không lấy làm ngạc nhiên! Không chỉ tài trợ cho các cá nhân, tài trợ về kinh tế luôn được Trung Quốc xem là một con bài chiến lược để có được hậu thuẫn của các nước.

Nhiều nhà nghiên cứu và giáo sư, qua trao đổi, đã cho tôi biết, trong những năm qua, Trung Quốc chi rất nhiều tiền mời những chuyên gia quốc tế chủ trì, hoặc tham gia, nghiên cứu các dự án có liên quan đến lĩnh vực biển đảo, như tranh chấp chủ quyền, phát triển bền vững, môi trường biển, văn hóa biển, văn hóa đảo, ngư nghiệp, trồng trọt tại các đảo… Sau đó, Trung Quốc tiến hành xuất bản các kết quả nghiên cứu đó bằng các ấn phẩm tiếng Anh.

Đối với các bài báo quốc tế, họ thường lồng vấn đề chủ quyền, ngụy tạo các bằng chứng lịch sử vào các công trình này. Điều này giải thích tại sao số lượng các bài xuất bản của Trung Quốc tăng nhanh hàng năm.

Trên thực tế, có những nhà nghiên cứu mới vài năm trước, trong các công trình đã công bố của mình thể hiện quan điểm rất khách quan, thế nhưng hiện nay họ lại nghiêng hẳn về phía Trung Quốc, viết bài có lợi cho đòi hỏi phi pháp của Trung Quốc.

Có vẻ như làng báo quốc tế cũng bị ảnh hưởng bởi “ sức mạnh mềm” của Trung Quốc. Bằng chứng là thỉnh thoảng xuất hiện những bài báo nói theo luận điệu của họ?

NCS. Trần Hữu Thùy Giang: Đúng rồi! Như đã nói ở trên, Trung Quốc đầu tư rất nhiều cho các dự án và mời các nhà nghiên cứu, chuyên gia, giáo sư các nước tham gia. Họ cũng làm tương tự với phóng viên của các hãng thông tấn.

Hiện nay trong giới “cầm bút” quốc tế, có những người thường viết bài với quan điểm có lợi cho Trung Quốc, cho dù những bài này đa phần đều bị phản biện lại.

Lấy ví dụ như bài “Who is the biggest aggressor in the South China Sea?” (Ai là kẻ hung hăng nhất ở Biển Đông) của Greg Austin, đăng trên The Diplomat ngày 18/6 vừa rồi, cho rằng Việt Nam mới là bên gây hấn! Ngay sau đó Giáo sư Carl Thayer cũng đã viết một bài cùng tiêu đề phản biện lại và cũng đăng trên The Diplomat ngày 21/6, chỉ ra những luận điểm sai với sự thật trong bài của Greg đồng thời kết luân rằng nói “Viêt Nam hung hăng dựa trên các tiền đồn nhỏ xíu ở Biển Đông thì thât là khó tưởng tượng”.

Vấn đề đặt ra ở đây là thực tế đã có sự “phân hóa” về quan điểm trong giới nghiên cứu, báo chí quốc tế. Điều này đương nhiên đúng ý đồ và mong muốn của Trung Quốc. Càng có nhiều tranh cãi như thế này, dù là xuyên tạc, việc đấu tranh giành lại chủ quyền tại các đảo và thực thể của Việt Nam, đã bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép, ngày càng phức tạp và khó khăn hơn.

(Còn nữa)

Theo Duy Chiến

Vietnamnet