Coi chừng thuố.c gây ảo giác độc hại

Thời gian gần đây, dư luận xôn xao về lạm dụng thuố.c Recotus trong học sinh. Thậm chí có đến 20 học sinh một trường trung học ở TP.HCM tự dùng thuố.c này và ngộ độc phải cấp cứu.

Cách nay khá lâu, người viết bài đã được mời đến một trường trung học để nói chuyện về tác hại của thuố.c diazepam vì một số học sinh của trường này đã lạm dụng thuố.c vì có sự ngộ nhận về tác dụng dẫn đến nguy cơ bị nghiệ.n thuố.c.

Lắm thuố.c gây ảo giác

Thuố.c Recotus thực chất là thuố.c trị ho trong các trường hợp: ho do cảm lạnh, cảm cúm, viêm phổi, viêm phế quản… nhờ chứa 3 dược chất. Đó là dextromethorphan được xem là dược chất chính, là một dẫn chất thuộc nhóm thuố.c phiệ.n có tác dụng chống ho bằng cách ức chế trung tâm ho ở hành tủy.

Hai dược chất còn lại là diprophyllin có tác dụng làm giãn phế quản, lysozym là một enzym có tác dụng kháng khuẩn bằng cách làm dung giải màng tế bào vi khuẩn. Riêng dextromethorphan không gây nghiệ.n như các thuố.c khác thuộc nhóm thuố.c phiệ.n (như codein cũng trị ho và gây nghiệ.n) nhưng dùng lâu ngày vẫn có thể bị lệ thuộc.

Nhiều loại thuố.c gây ảo giác

Ngoài tác dụng làm giảm ho, dextromethorphan còn có tác dụng phụ khác như: gây ngủ gật, gây ảo giác đặc biệt khi dùng liều cao. Một số học sinh lợi dụng tác dụng phụ gây ngủ gà ngủ gật của Recotus và dùng nó để được đưa lên phòng y tế của nhà trường để “nghỉ ngơi”, không phải trả bài đầu giờ vì không thuộc bài. Nguy hại hơn là các em rỉ tai nhau về tác dụng gây ảo giác của Recotus, đã dùng thuố.c để có cảm giác “phê” lâng lâng, để được sảng khoái, có được “sự hưng phấn”, không lo sợ khi trả bài. Còn diazepam là thuố.c a.n thầ.n gây ngủ cũng có tác dụng phụ gây sảng khoái, ảo giác (người nghiệ.n ma túy thường hay dùng thêm diazepam). Một số học sinh trước đây lạm dụng diazepam cũng vì rỉ tai với nhau thuố.c làm mất lo âu, gây “phê”, tạo sự thông minh, giúp tăng trí nhớ, thật sự không phải như vậy.

Như vậy đã có sự lạm dụng thuố.c ở giới trẻ nói chung, trong đó có các học sinh, chủ yếu là nhằm có các tác dụng gọi là ảo giác. Chất gây ảo giác nói chung, trong đó có thuố.c gây ảo giác, được xem là chất khi sử dụng sẽ gây hư hỏng tạm thời về mặt ý thức đưa đến sự nhận định sai lệch, méo mó về không gian, thời gian. Có những chất gây ảo giác thật sự và là chất cấm, như cần sa (tiếng lóng hiện nay gọi là bồ đà). Người hút cần sa như hút thuố.c l.á chủ yếu tìm ảo giác và kích thích. Có trường hợp người hút cần sa, trong cơn say thuố.c, nhảy từ lầu cao xuống đất, chỉ vì anh ta từ trên cao nhưng bị ảo giác, có cảm tưởng mặt đất quá gần và hai cánh tay có khả năng vỗ cánh như chim. Có những chất là m.a tú.y thật sự lại gây ảo giác, như thuố.c phiệ.n, heroi.n (tức bạch phiến, hàng trắng), cocain. Có những chất kích thích cũng gây ảo giác, như amphetamine, “thuố.c lắ.c” (tức ecstasy, MDMA: methylendioxy methamphetamin), “hàng đá” (methamphetamin). Có những thuố.c hướng thần gây nghiệ.n cũng gây ảo giác, như diazepam (Seduxen) đã kể ở trên. Có thuố.c loại thông thường, được bán tự do nhưng gây ảo giác như Recotus đang gây khốn khổ cho các phụ huynh có con em lạm dụng nó.

Gia đình phải là nơi đầu tiên kiểm soát việc dùng thuố.c của con em mình

Lú lẫn, mất trí nhớ

Vì sao giới trẻ lại tìm đến chất gây ảo giác? Dựa vào đặc điểm của lứa tuổ.i này, người ta cho rằng giới trẻ sử dụng chất ảo giác vì sự tò mò, sự đua đòi bắt chước ở một số thanh thiếu niên hoặc vì muốn trải qua cảm giác được làm một việc bị ngăn cấm. Còn có một số yếu tố bên ngoài tác động vào giới trẻ có thể kể như: sự lôi cuốn của bạn bè, sự bất hòa không yên ấm trong gia đình, áp lực của việc học tạo sự chán nản, lo âu.

Nguy hại hơn, nếu lạm dụng chất gây ảo giác lâu ngày sẽ rất dễ đi đến sử dụng thuố.c gây nghiệ.n, thậm chí là sử dụng m.a tú.y.

Lạm dụng chất gây ảo giác, trong đó có thuố.c gây ảo giác, rất nguy hiểm. Bởi vì các chất này luôn có tác dụng có hại (như Recotus gây buồn nôn, nôn, rối loạn tiêu hóa, nhịp tim nhanh, co giật, suy hô hấp…, diazepam thì gây lú lẫn, mất trí nhớ), nếu dùng quá liều có thể gây ngộ độc gây t.ử von.g. Nguy hại hơn, nếu lạm dụng chất gây ảo giác lâu ngày sẽ rất dễ đi đến sử dụng thuố.c gây nghiệ.n, thậm chí là sử dụng m.a tú.y. Bởi vì, khi đã quen với cảm giác “phê”, người ta rất dễ và sau đó có sự cưỡng chế, tìm đến thứ tạo cảm giác “phê” mạnh hơn. Giới trẻ đã quen dùng Recotus để “phê” thì sẽ có lúc chơi thử “bồ đà”, “thuố.c lắ.c”, “hàng đá”…

Gia đình phải là nơi đầu tiên kiểm soát việc dùng thuố.c ở trẻ. Cần quản lý chặt chẽ tủ thuố.c gia đình cũng như theo dõi sát các biểu hiện bất thường khi trẻ lạm dụng thuố.c tác động lên hệ thần kinh (lừ đừ, buồn ngủ). Nhà trường cần phối hợp với ngành y tế để có các buổi sinh hoạt giới thiệu kiến thức cơ bản về dùng thuố.c cho trẻ, hướng đến xây dựng môn học “ Sức khỏe học đường” (có phần đề cập đến tác hại của m.a tú.y, tác hại của dược phẩm nếu dùng không đúng).

Theo PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC (Sức khỏe & Đời sống)